HARRAN OVASINDAKİ BAZI TOPRAK SERİLERİNİN FOSFOR FRAKSİYONLARI

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 2, 31 - 40, 31.08.2018

Osman Sönmez Ebru Pınar Ayaydın (saygan)

Öz

Fosfor (P), bitki gelişimi için mutlak gerekli
bir bitki besin elementidir. Ülkemizin farklı bölgelerinde P ile ilgili bazı çalışmalar
yapılmış olmasına rağmen, Harran Ovası topraklarında bitkiye yarayışlı P (Olsen P) (P_Y)
içeriklerini ortaya koymak için sınırlı sayıda çalışmanın yapılmış olması
araştırmada inorganik P (P_İ), organik P (P_O) ve toplam P
(P_T) içeriklerinin belirlenmesi ihtiyacını ortaya koymuştur. Bu
çalışmada Harran Ovası’nda 16 noktadan farklı toprak derinliklerinde (0-20,
20-40, 40-60 cm)
yapılan genel toprak analizlerinde yüksek pH değerine (7.6-8.7), düşük organik
madde (OM) (%0.1-1.6) ve tuz içeriğine (0.5-15.4 dS m^-1), yüksek
kireç (%14-38) ve katyon değişim kapasitesine(34-66 cmol kg^-1) sahip
oldukları belirlenmiştir. Tekstür bakımından ise killi bir bünyeye sahip olduğu
tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda istatiksel
değerlendirmeler dikkate alındığında P_Tiçeriği
sırası ile 0-20 cm’de 343-894 mg kg^-1,
20-40 cm’de 313-881 mg kg^-1, 40-60 cm’de 298-551 mg kg^-1 arasında
değiştiği, P_İ’nin 0-20 cm’de 307-835
mg kg^-1, 20-40 cm’de 281-847 mg kg^-1, 40-60 cm’de
280-539 mg kg^-1 arasında değiştiği, P_O’nın 0-20 cm’de
17-60 mg kg^-1, 20-40 cm’de 15-38 mg kg^-1, 40-60 cm’ de
7-39 mg kg^-1 arasında değiştiği, P_Y’ nin 0-20 cm’de 2-36
mg kg^-1, 20-40 cm’ de 1-23 mg kg^-1, 40-60 cm’ de 0.2-21
mg kg^-1arasında değiştiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplam Fosfor, İnorganik Fosfor, Organik Fosfor, Yarayışlı Fosfor (Olsen Fosfor), Harran Ovası

Kaynakça

• [1] Güzel, N., Gülüt, Y. K., ve Büyük, G., 2002. Toprak Verimliliği ve Gübreler. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:246, Ders Kitapları Yayın No:A-80, Adana, 654s.
• [2] Brinck, J. N., 1978. World Resources of Phosphorus. In: Phosphorus in The Environment: ItsChemistryandBiochemistry. CibaFaundationSym. 57:23-63.
• [3] Lindsay, W. L., 1979. ChemicalEquilibriainSoils. John WileyandSons. New York.
• [4] Brady, N. C. andWeil, R. R., 1999. The Nature andProporties of SoilsbyPrentice-Hall, Inc, New Jersey.
• [5] Stevenson, F. J andCole, M. A., 1999 (Cycles of Soil Second Edition) John WileyandSons New York. NY.
• [6] Sonmez, O., Pierzynski, G.M., Frees, L., Davis B., Leikam, D., Sweeney, D.W., and Janssen, K.A. 2009. A Field Assessment Tool for Phosphorus Losses in Runoff in Kansas. Journal of Soil Water Conservation 64 (3) 212-222
• [7] Frossard, E.,Condron, L.M ., Oberson, A., Sinaj, S. andFardean, J. C., 2000. ProcesessGoverningPhosphorusAvailability in TemperateSoils. Journal of EnvironmentalQuality, 29:15-23.
• [8] George, T. S., Richardson, A, E., Hadobas, P. A. and Simpson, R. J., 2003. Rhizosphere Limitations to The Efficiency of Phytase-Phtate Interactions. Proceedings of 2nd Internal Symposium on Phosphorus Dynamics in The Soil-Plant Contium, pp. 48-49.
• [9] Sönmez, O., and Pierzynski, G.M. 2017. Changes in Soil Phosphorus Fractions Resulting from Crop Residue Removal and Phosphorus Fertilizer. Communication in Soil and Plant Analysis DOI: 10.1080/00103624.2017.1323094[10] Nartey, E., 1994. PedogenicChangesandPhosphorusAvailability in SomeSoils of NorthernGhana, ThesisDepartment of SoilScienceUniversity of GhanaLegon.
• [11] Kacar, B., Katkat, V.A, 1997. Tarımda Fosfor. Bursa Ticaret Borsası Yayınları No:5, Bursa.
• [12] Meisner, C. A.,Islam, A., Naher, U. A., Saleque, M. A., Pathan, A. B. andHossain, A.T., 2004 InorganicandOrganicPhosphorusFertilizerEffects on thePhosphorusFractionation in Wetland Rice SoilScienceSociety of AmericaJournal Vol.68 No.5, pp. 1635-1644.
• [13] Schepers, J. S.,Akhtar, M., Francis, D. D. andMccallister,D.L., 2005. Manure Source Effects on SoilPhosphorusFractionsandTheir Distribution. SoilScience, 170, (3):183-190.
• [14] Chacon, N and Dezzeo, N., 2004. Phosphorus Fractions and Sorption Processes in Soil Samples Taken in A Forest-Savanna Sequence of The Gran Saban in Southern Venezuella. Biol Fertil Soils 40:14-19.
• [15] Alpaslan, M., Güneş, A., ve İnal, A., 1998. Deneme Tekniği. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:1501, Ders Kitabı:455, 437s.
• [16] Torrent, J. R., and Delgado, A., 2001. Using Phosphorus Concentration in The Soil Solution to Predict Phosphorus Desorption to Water. Journal Environmental Quality. 30:1829-1835.
• [17] Eyyüpoğlu, F., 1999. Türkiye Topraklarının Verimlilik Durumu. Toprak Gübre Araştırma Enst. Genel Yayınlar No:220, Ankara.
• [18] Öztürkmen, M., 2004 Harran Ovası’nda Çiftçi Koşullarında Toprakta Bulunan N,P,K İçeriği İle Pamuk Bitkisi Tarafından Alınabilirliği Arasındaki İlişki. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
• [19] Korkmaz, K., 2005 Kireçli Toprakların Fosfor Durumlarının Belirlenmesi ve Fosfor Uygulamasının Mısır Verimine Etkisi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, Adana.
• [20] Dinç, U., Şenol, S., Sayın, M., Kapur, S., Güzel, N., Derici, R., Yeşilsoy, M. Ş., Yeğıngil, İ., Sarı, M., Kaya, Z., Aydın, M., Kettaş, F., Berkman, A., Çolak, A. K., Yılmaz, K., Tunçgögüs, B., Çavuşgil, V., Özbek, H., Gülüt, K.Y., Karaman, C., Dinç, O., Öztürk, N., Ve Kara, E., 1988. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Toprakları I. Harran Ovası TÜBİTAK-TOAG Güdümlü Araştırma Projesi Kesin Raporu Proje No: TOAG 534, Ankara.
• [21] Richards, L.A., 1954. DiagnosisandImprovoment of Salineand Alkaline Soils. U.S.A: U.S. Department of Agriculture, Handbook 60.
• [22] Çağlar, K. Ö., 1949. Toprak Bilgisi A. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 10, Ankara.
• [23] Chapman, H.D., 1965. Cation Exchange Capacity. In: C.A. Black (Ed.). Methods of Soil Analysis, Part: 2, Agronomyseries, No:9, ASA. Madison, Wisc. USA, 53711, p: 891-901.
• [24] Jackson, M. L., 1962. SoilChemical Analysis. Prentice-HallInc. 183s.
• [25] Bouyoucos, G. J.,1951. ARecalibration of theHydrometerMethodforMakingMechanical Analysis of theSoil. AgronomyJournal43:434-438.
• [26] Harwood, J. E., Van SteenderenandKuhn, A. L., 1969. ARapidMethodforOrthophosphate Analysis at High Concentrations in Water. WaterRes. 3:417-423.
• [27] Walker, T. W.,and Adams, A.F.R., 1958. Studies on SoilOrganicMatter: 1. Influence of Phosphorus Content of ParentMaterials on Accumulation of Carbon, Nitrogen, SulphurandOrganicPhosphorus in GrasslandSoils. SoilSci. 85:318-4307.
• [28] Olsen, S. R.,Cole, C.V., Watanabe, F.S., And Dean, L.A.,1954. Estimation of AvailablePhosphorus in SoilsbyExtractionwithSodiumBicarbonate. Usda, Circ., 939, Washington, D.C.
• [29] Efe, E., Bek, Y. ve Şahin, M., 2000. SPSS’te Çözümleri ile İstatistik Yöntemleri II. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Rektörlüğü Yayın No:73, Ders Kitapları Yayın No:9, K.S.Ü. Basımevi, Kahramanmaraş.
• [30] DMİ. 2005. Şanlıurfa İli Meteroloji Verileri
• [31] Akalan, İ., 1968. Toprak Oluşu, Yapısı ve Özellikleri. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:356, Ders Kitabı:120, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 556s.
• [32] Hizalan, E., ve Ünal, H., 1966. Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:278, Yardımcı Ders Kitabı 97, Ankara.