Sanat Olgusunun Tarihsel Süreçte Değişen Tanımı, İşlevi ve Değeri Üzerine

Yıl 2018, Cilt: 32 Sayı: 45, 131 - 151, 31.12.2018

Engin Sarı

Öz

Güzel Sanatlar kategorisine kadar zanaatın bir kolu
olan sanat olgusu ustalıklı bir uygulama alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu
bağlamda sanat/zanaat olgusu bireysel değil ancak bütüncül olan manevi
değerlerin ölümsüzleştirilmesine yönelik bir biçimde işleyen ve belli kurallar
çerçevesinde uygulanan bir el işçiliği alanıdır. Ancak Güzel Sanatlar
kategorisiyle birlikte sanat sanatçının kendi bireyselliğini ortaya koymaya
çalıştığı bir yaratıcılık alanı haline gelmiştir. Bu değişimle birlikte sanat
zanaat alanından kesin çizgilerle ayrılmış ve özerk bir alana dönüşmüştür.
İlerleyen zamanda ortaya çıkan Modern Sanat olgusu ise sanatın tanımının ve
kurallarının tamamen sanatçıların aidiyetine geçtiği bir dönem olmaktadır. Bu
anlayış kapsamında sanat olgusu gelenekleri ve kutsal değerleri terk ederek
yaşamsal gerçeklere yönelik biçimde vuku bulmuştur. Bu anlayış kapsamındaki ana
değerler bireycilik, yenilik ve deneycilik olarak belirir.

Bu metinle birlikte kültür, medeniyet ve birey
kavramlarının tarihsel süreç içerisinde ne şekilde değişime uğradığı ve bu
süreçte kültür kavramının hayati bir organı olan sanat olgusunun tanım, işlev,
değer ve aidiyet yönünden nasıl değişiklik gösterdiği araştırılmıştır. Bu
bağlamda kültürün maddi ve manevi değerlerinin sanat olgusu kapsamında ne
şekilde vücut bulduğu ve beraberinde sanatçı bireyin ne şekilde benlik
kazandığı sorgulanmıştır.

Bu değerler neticesinde günümüze ilerleyen süreçte
sanat olgusu sabit bir tanımı mümkün olmayan ve yeni fikirler ile yeni üretim
olanakları dahilinde daima çeşitlik kazanan melez bir alan haline gelmiştir. Bu
sorgular neticesinde bugün sanat olgusunun anlam, işlev ve değer yönünden nasıl
bir gerçeklik anlayışı kapsamında vuku bulduğu anlaşılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Birey, Sanatçı, Sanat Tarihi, Heykel, Sanat Eseri

Kaynakça

• BELL, Daniel (1978). “Modernizm ve Kapitalizm”, 1900-2000, Değişen Fikirler Antolojisi (Ed. Charles Harrison, Paul Wood), (Çev. Sabri Gürses). s. 1171-1176. İstanbul, 2011: Küre Yayınları.
• GOMBRICH, E. H. (1980). “Sanatın Öyküsü”, (Çev. Bedrettin Cömert), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• JUDD, Donald. (1984). “… baş-yapıtlar değil, onların neden bu kadar az olduğu hakkında”, 1900-2000, Değişen Fikirler Antolojisi (Ed. Charles Harrison, Paul Wood), (Çev. Sabri Gürses). s. 1194-1197. İstanbul, 2011: Küre Yayınları.
• JUDD, Donald. (1965). “Özgül Nesneler”, 1900-2000, Değişen Fikirler Antolojisi (Ed. Charles Harrison, Paul Wood), (Çev. Sabri Gürses). s. 869-873. İstanbul, 2011: Küre Yayınları.
• LAZZARATO, Maurizio. (2017). “Marcel Duchamp ve İşin Reddi”, (Çev. Sercan Çalcı), İstanbul: Kolektif Kitap.
• LEWITT, Sol. (1967). “Kavramsal Sanatla İlgili Paragraflar”, 1900-2000, Değişen Fikirler Antolojisi (Ed. Charles Harrison, Paul Wood), (Çev. Sabri Gürses). s. 892-895. İstanbul, 2011: Küre Yayınları.
• LUHMANN, Niklas. (1984-86). “Sanat Eseri ve Sanatın Kendi Kendine Reprodüksiyonu”, 1900-2000, Değişen Fikirler Antolojisi (Ed. Charles Harrison, Paul Wood), (Çev. Sabri Gürses). s. 1129-1133. İstanbul, 2011: Küre Yayınları.
• O’DOHERTY, Brian. (2010). “Beyaz Küpün İçinde - Galeri Mekânının İdeolojisi”, (Çev. Ahu Antmen), İstanbul: Sel Yayınclık.
• SHINER, Larry. (2013). “Sanatın İcadı”, (Çev. İsmail Türkmen), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• WILLIAMS, Raymond. (1987-89) “Modernizm Ne Zamandı?”, 1900-2000, Değişen Fikirler Antolojisi (Ed. Charles Harrison, Paul Wood), (Çev. Sabri Gürses). s. 1137-1140. İstanbul, 2011: Küre Yayınları.