SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÇOCUĞUN KORUNMA HAKKINA YÖNELİK BİLGİLERİ VE EĞİTİM İHTİYAÇLARI

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 66 - 89, 29.12.2018

Naciye Aksoy Ülkü Çoban Sural

Öz

Bu çalışmanın amacı, sınıf öğretmeni adaylarının çocuğun korunma hakkı konusundaki bilgi ve eğitim ihtiyaçlarını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda betimsel tarama modelinde tasarlanan bu araştırmanın örneklemi Sınıf Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda öğrenim gören üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından uzman görüşü alınarak hazırlanan “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Çocuğun Korunma Hakkına Yönelik Bilgileri ve Eğitim İhtiyaçları Anketi” ile elde edilmiştir. Araştırmanın sonucunda sınıf öğretmeni adaylarının üniversite öğrenim süresi içinde çocuğun korunması ile ilgili bilgilendirici herhangi bir eğitim faaliyetine katılmadıkları; ihmal ve istismarın belirtileri ve nedenlerine yönelik fikir sahibi olduklarını ancak ihmal ve istismara uğrayan çocukla iletişim kurma, ihmal ve istismarın bildirilmesi gereken kişi ve kurumlar, ihmal ve istismar durumunda yasal müdahale süreci ve uygun raporlama prosedürlerini takip edebilme konularında yeterli düzeyde bilgiye sahip olmadıkları görülmüştür. Buradan hareketle sınıf öğretmeni adaylarının çocuğun korunma hakkına yönelik bilgilerinin yetersiz olduğu ve konuyla ilgili eğitim almaları gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle öğretmen adaylarına sunulan hizmet öncesi eğitim programları içerisinde, çocuğun korunmasına yönelik yasal mevzuat ile psikolojik, sosyolojik ve etik açıdan derinlikli bilgiye sahip olmalarını sağlamaya dönük teorik ve beceri eğitimlerine yer verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, çocuğun korunması, sınıf öğretmeni adayı

KNOWLEDGE AND TRAINING NEEDS OF PRIMARY SCHOOL TEACHER CANDIDATES ON THE RIGHT TO THE PROTECTION OF THE CHILD

Öz

The purpose of this study is to investigate the knowledge and training needs of the primary school teacher candidates about the children's right to protection. For this purpose, the sample of this research, which is designed in descriptive survey model, consists of third and fourth grade students studying in the Department of Primary School Education. The data of the research were obtained by the “Questionnaire of Knowledge and Training Needs of Primary School Teacher Candidates on the Right to the Protection of the Child” prepared by the researchers referring to the opinions of the experts. As a result of the study, it was found out that teacher candidates did not participate in any informative education activities related to the children's right to protection during the period of university education. It has been observed that the teacher candidates have an idea about the symptoms and causes of neglect and abuse, and that they do not have sufficient knowledge about communicating with the child who has been neglected and abused, about the individuals and institutions that need to be reported for neglect and abuse, and about the legal intervention process and appropriate reporting procedures in case of neglect and abuse. Therefore, it was concluded that the teacher candidates' knowledge about the children's right to protection was insufficient, and that they should receive training on the subject. Based on these results, it is suggested that pre-service training programs offered to teacher candidates should include theoretical content about legal legislation, and psychological, sociological, and ethical aspects of the children's right to protection and skills training about the children’s right to protection.

Anahtar Kelimeler

Children rights, child protection, primary school teacher candidate

Kaynakça

• Akço, S., Daglı,T., İnanıcı, M. A., Kaynak, H., Oral, R., Şahin, F., Sofuoglu, Z., & Ulukol, B. (2013). Child abuse and neglect in Turkey: professional, governmental and non-governmental achievements in improving the national child protection system. Paediatrics and International Child Health, 33(4), 301-309.
• Aksel, Ş. & Yılmaz-Irmak, T. (2015). Çocuk cinsel istismarı konusunda öğretmenlerin bilgi ve deneyimleri. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 373-391.
• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuğun haklarının ve güvenliğinin korunması. Ankara: Milli Eğitim.
• Akyüz, E. (2010). Çocuk hukuku. Çocukların hakları ve korunması. Ankara: Pegem.
• Altuntaş, B. (2016). Sokakta çocuk emeği. M. Şengül & T. Kaya (Ed.), Kapitalizm ve paternalizm kıskacında çocuk içinde (s. 96-105). Ankara: Eğitim Sen.
• Baginsky, M. (2003). Newly qualified teachers and child protection. Child Abuse Review, 12, 119–127.
• Bağla, A. G. (2017). Sağlık çalışanları, öğretmenler ve üniversite 1. sınıf öğrencilerinin çocuk istismarı ve ihmali ile ilgili bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-10.
• Bakır, E. & Kapucu, S. (2017). Çocuk ihmali ve istismarının Türkiye’de yapılan araştırmalara yansıması: Bir literatür incelemesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 13–24.
• Berkowitz, C. D. (2004). Domestic violence: A pediatric concern. Pediatr Rev, 25(9), 306-311.
• Buckley, H. & McGarry, K. (2011). Child protection in primary schools: A contradiction in terms or a potential opportunity? Irish Educational Studies, 30(1), 113-128.
• Civelek, B. (2016). Çocuk cinsel istismarı. M. Şengül & T. Kaya (Ed.), Kapitalizm ve paternalizm kiskacinda çocuk içinde (s. 231-237). Ankara: Eğitim Sen.
• Çocuk Hakları Sözleşmesi. (1995). Resmî Gazete, 22184, 27 Ocak 1995.
• Dallar B. Y., Taşar M. A., Kılınçoğlu B., Özmen S. & Tıraş Ü. (2013). Alt sosyoekonomik düzeye sahip anne-babaların çocuk istismarı ve ihmali hakkındaki bilgi düzeyleri, deneyimleri ve kullandıkları disiplin yöntemleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14, 27-35.
• Dilsiz, H. & Mağden, D. (2015). Öğretmenlerin çocuk istismar ve ihmali konusunda bilgi ve risk tanıma düzeylerinin tespit edilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 678-694.
• Dünya Sağlık Örgütü [World Health Organization] (2018). Child Maltreatment. http://www.who.int/mediacentre /factsheets/fs150/en / sayfasından erişilmiştir.
• Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme. (2003). Resmî Gazete, 25196, 11 Ağustos 2003.
• Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı. (2007). Resmî Gazete, 26488, 7 Nisan 2007.
• Irmak, T. Y. (2008). Çocuk ı̇stismarı ve ı̇hmalinin yaygınlığı ve dayanıklılıkla ı̇lişkili faktörler. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• İnsan Hakları Derneği (2008). Çocuk ihmali ve istismarını önleme öğretmenler ve aileler için eğitim kılavuzu. Ankara: Berkay.
• Karabıyıklı, T. H. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10(50), 541-546.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Karataş, K. (2007). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(2), 7-19.
• Kenny, M. C. (2001). Child abuse reporting: Teachers’ perceived deterrents. Child Abuse and Neglect, 25, 81-92.
• Kürklü, A. (2011). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• McKee, B. E. & Dillenburger, K. (2009). Child abuse and neglect: Training needs of student teachers. International Journal of Educational Research, 48(5), 320-330.
• Pala, B.(2011). Geleceğin öğretmenlerinin çocuk i̇stismarı ve i̇hmali konusunda bilgi ve farkındalık düzeyleri. Tıpta Uzmanlık Tezi, Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Eskişehir.
• Polat, O. (2007). Tüm boyutlarıyla çocuk istismarı 1: Tanımlar. Ankara: Seçkin.
• Sağır, M. & Gözler, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik görüşleri ve farkındalık düzeyleri. OPUS-Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 3(5), 67-102.
• Salim, M. (2011). Geçmişten günümüze Türkiye’de çocuk koruma politikaları ve sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Savi-Çakar, F. & Yazıcı-Okuyan, H. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk istismarı ve ihmaline ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 250-275.
• Sofuoğlu, Z., Oral, R., Aydın, F., Cankardeş, S., Kandemirci, B., Koç, F., Halıcıoğlu, O. & Akşit, S. (2014). Türkiye’nin üç ilinde olumsuz çocukluk çağı deneyimleri epidemiyolojik çalışması. Türk Pediatri Arşivi, 49, 47-56.
• Şahin, F. & Beyazova, U. (2001). Çocuğun şiddetten korunma hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151, 90-94. Tezgiden-Cakcak, Y. (2017). Cesaret ve kararlılığın sembolü Saadet öğretmen ile söyleşi. Eleştirel Pedagoji, 51-52, 56-58.
• Tiryakioğlu, B. (1991). Çocukların korunmasına ilişkin milletlerarası sözleşmeler ve Türk hukuku. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
• Topçu, S. (2016). Çocuğa yönelik kötü muameleyi bildirme. Eleştirel Pedagoji, 46-47, 125-128.
• Tugay, D. (2008). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK] (2017). Güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, 2016. www.tuik.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Türk, E. G. (2016). Çocuk ihmali ve istismarı: Olası nedenler yıkıcı sonuçlar. Eleştirel Pedagoji, 46-47, 116-124.
• Uğur-Baysal, S. & Şahin, F. (2014). Çocuk istismarı ve ihmali. Çocuk Sağlığı ve Hastalıklarında Tanı ve Tedavi Kılavuzları 2 içinde. Türkiye Milli Pediatri Derneği Sosyal Pediatri Derneği Ortak Kılavuzu, 1-9.
• United Nations International Children’s Emergency Fund [UNICEF] (2016). The state of the world’s children 2016. A fair chance for every child. https://www.unicef.org/ publications/files/UNICEF_SOWC_2016.pdf sayfasından erişilmiştir.
• UNICEF (2012). Analysis of the situation of children and young people in Turkey. http://unicef.deparyazilim.com/files/bilgimerkezi/doc/sitan-final-eng-2012.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Usta, S. (2016). Toplumsal koruma altındaki çocuk vatandaşların hukuku. M. Şengül & T. Kaya (Ed.), Kapitalizm ve paternalizm kıskacında çocuk içinde (s. 197-213). Ankara: Eğitim Sen.
• Ünal F. (2008). Çocuk ı̇stismar ve ı̇hmali. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 9-18.
• Walsh, K., Bridgstock, R., Farrell, A. & Schweitzer, R. (2005). Critical factors in teachers’ detecting and reporting child abuse and neglect: Implications for practice. Queensland: QUT.
• Yıldız, Y., Kaçar, M., Albayrak, E., Çalaboğlu, T., Çakmak, S. & Bayraktar, T. (2017). Çocuk ihmali ve istismarı hakkında ilköğretim öğretmenlerinin bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi, 24(4), 303-309.
• Yolcuoğlu, İ. S. (2009). Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum, 5(18), 43-57.