İSLAM HUKUKUNDA KATILIM BANKACILIĞI FON TOPLAMA VE KULLANDIRMA YÖNTEMLERİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 3, 120 - 133, 30.08.2018

Alpaslan Alkış

Öz

İslamî finans alanında fon arzedenlerle fon talep edenler arasındaki
aracılık işlemleri çoğunlukla katılım bankaları tarafından yapılmaktadır. Bu
bankaların temelde iki görevi yerine getirirler. Birincisi, yatırımcının
tasarruflarını toplamak, ikincisi ise, tasarrufları yatırıma yönlendirmektir.
Katılım bankalarının bu işlemleri İslamî prensiplere uygun şekilde yerine
getirmeleri esastır. Katılım bankaları gerçek veya tüzel kişiliklerin
tasarruflarının çalınma riskine karşı güvenlik amaçlı veya birikimlerden gelir
sağlama veya ticari işlemleri kolaylaştırma adına fon toplama fonksiyonunu
gerçekleştirmektedir. Fon toplama işlemleri ise, vadesiz veya cari hesap
işlemleri ile tasarruf veya katılım hesapları ve ticari hesap işlemleri olarak
üç farklı yöntemle yerine getirilmektedir. Katılım hesaplarında çoğunlukla
“mudaraba” adı verilen ortaklık türü uygulanmaktadır. Katılım bankacılığında
fon toplama yöntemleri ise yaygın olarak ortaklık, kiralama ve satış esaslı
olarak üç ana başlık altında sınıflandırılmaktadır. Ortaklık esaslı fon toplama
yöntemleri genellikle “mudaraba ve “muşaraka” adı verilen ortaklık şekliyle,
satış esaslı yöntem “murabaha, istisna, selem ve i’yne” adı verilen işlemlerle,
kiralama ise “icare” işlemiyle yürütülmektedir. Bu bilgiler ışığında çalışmada
katılım bankacılığının fon toplama ve fon kullandırmada kullandığı tüm
yöntemler ayrı ayrı ele alınarak sürecin nasıl yürütüldüğüne ilişkin hususlar açıklanacaktır.
Böylece ülkemizde son zamanlarda ivme kazanan katılım bankacılığı işlemleri diğer
klasik bankalarla karşılaştırmalar yapılarak değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankası, Fon, Mudaraba, Murabaha

Kaynakça

• AKTEPE, İ.Emin. (2010). İslam Hukûku Çerçevesinde Finansman Ve Bankacılık. İstanbul: TKBB Yayınları.ALKIŞ, Alpaslan. (1999). İslam Hukukunda Faizin İlleti, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.BARDAKOĞLU, Ali. (2000). "İcare". DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.BAYINDIR, Servet. (2005a). İslam Hukuku Penceresinden Faizsiz Bankacılık, İstanbul: Rağbet Yayınları.BAYINDIR, Servet. (2005b). “Banka Mevduat Hesaplarının İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Konya: Marife Bilimsel Birikim Dergisi, Sayı:2.BAYSA, Hüseyin. (2006). Faizsiz Finans Kurumları Çalışma Yöntemlerinin İslam Hukuku Bağlamında Değerlendirilmesi. Trabzon: Diyabet İşleri Başkanlığı.ÇALIŞKAN, İbrahim. (1989). İstisna Akdinin Mahiyeti ve Unsurları. Ankara: AÜİFD.EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî. (1981). Süneni Ebî Dâvûd. İstanbul: Çağrı Yayınları.FİDANCI H. A. (2001). Katılım Bankaların Türkiye’deki Geşimi ve Katılım Bankalarında Müşteri Memnuniyeti Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.İBN ÂBİDÎN, Muhammed Emin. (1987). Reddü'l- Muhtâr ale'd-Dürri'l-Muhtâr Haşiyetü İbn Âbidîn. Beyrut: Daru'l-Hayai't-Turâsi'l-Arabî Yayınları.İBN MÂCE, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvınî. (1981). Süneni İbn Mâce. İstanbul: Çağrı Yayınları.KALLEK Cengiz. (2005). “Mudarabe”. DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.KÂSÂNÎ, Alauddîn Ebû Bekir b. Mes'ûd. (1996). Kitabu Bedâiu's-Sanâî Tertîbü'ş-Şerâî. Beyrut: Dâru'l-Fikir.MECELLE. (1982). Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye. (Açıklama:Ali Himmet Berki), İstanbul: Hikmet Yayınları.MERGİNÂNÎ, Ebu'l-Hasan Ali b. Ebu Bekir. (1990). el-Hidaye fi Şerhi Bidayetü’l-Mübtedi. Beyrut: Dâru’l-Hayai’t-Türasi’l-Arabi.MEVSILÎ, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. (1989). el-İhtiyâr li-Ta'lîli'l-Muhtâr. İstanbul: Pamuk Yayınları.MÜSLİM, Ebu'l-Huseyin Müslim b. Haccâc. (1983). el-Câmiu’s-Sahîh. Trc. Ahmed Davudoğlu. İstanbul: Sönmez Yayınları.ODABAŞI M. (2016). Kuveyt Türk Faizsiz Bankacılık İlkeleri Eğitim Notları. www.tkbb.org.tr 02.01.2016.RESMİ GAZETE, 30.06.2005, sayı:25861.TKBB internet sitesi. www.tkbb.org.tr. 23.11.2015.UÇAR M. (1993). Türkiye’de Dünyada Faizsiz Bankacılık ve Hesap Sistemleri. İstanbul: Fey Vakfı Yayınları.YANPAR, Atila. (2015). İslami Finans. İstanbul: Scala Yayıncılık.