TÜKETİCİ ETNOSENTRİZMİ İLE MENŞEİ ÜLKE ETKİSİNİN SATIN ALMA KARARI ÜZERİNDEKİ ROLÜ: BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ’NDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 106 - 116, 27.03.2019

Serkan Gün Cafer Şafak Eyel

Öz

Tüketiciler
bir ürünü tercih ederken ürünün menşei ülkesine göre satın alma kararı
verebilmekte ve kendi kültürü ile ekonomisini diğerlerinden üstün tutma
eğiliminde bulunabilmektedir. Bu çalışmada, üniversite öğrencilerinin farklı
ürün kategorileri hususunda satın alma kararı verirken, tüketici etnosentrizmi
ve ülke menşeinin rolüne ilişkin algılamaları araştırılmıştır. Tüketici
etnosentrizmini ölçmek üzere Sharma ve Shimp (1987) tarafından geliştirilen,
CETSCALE ölçeği kullanılmıştır.. Menşei ülke etkisini ölçmek üzere Özmen (2004)
tarafından geliştirilen Menşei Ülke Etkisi Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma
Nisan-Mayıs 2018’de Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
(İngilizce) MBA programında öğrenim gören 221 yüksek lisans öğrencisi üzerinde
gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların %46’sının düşük düzeyde, %43’ünün orta
düzeyde etnosentrik eğilime sahiptir. Yerli ürün satın alma eğilimleri, yüksek
etnosentrizm düzeyine sahip olanlar lehine farklılaşmaktadır. Menşe ülke
etkisi, yüksek etnosentrizm düzeyine sahip olanlar lehine farklılaşmaktadır.
Tüketici etnosentrizmi ile yaş arasında pozitif yönlü; aile aylık gelir durumu
ve yabancı kültürlere açık olma seviyesi arasında negatif yönlü ilişkiler
bulunmuştur. Tüketici etnosentrizminin yabancı kültürlere yakınlık seviyesi,
medeni durum ve cinsiyet değişkenleriyle ilişkisi konusunda anlamlı sonuca
rastlanmamıştır. Katılımcıların yerli ürün tüketme eğilimleri, farklı ürün
kategorileri çerçevesinde farklılaşmaktadır. Katılımcıların menşei ülkede
gelişmişlik arayışları, farklı ürün kategorilerinde farklı seviyelerde
gerçekleşmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Etnosentrizmi, Menşei Ülke Etkisi, Satın Alma Kararı

Kaynakça

• Ahmed, Z. U, Johnson, J. P., Yang, X., Fatt, C. K., Teng, H. S. and Boon, L. C. (2004). Does Country of Origin Matter for Low-Involvement Products?. International Marketing Review, 21 (1): 102-120
• Akın, M., Çiçek, R., Gürbüz, E. ve İnal, E. (2009). Tüketici Etnosentrizmi ve Davranış Niyetleri Arasında Farklılığın Belirlenmesinde CETSCALE Ölçeği. Ege Akademik Bakış Dergisi, 9 (2): 489-512.
• Arı, E. S. (2007). Satın alma kararlarında tüketici etnosentrizmi ve mense ülke etkisinin rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Arı, E. S. ve Madran, C. (2011). Satın Alma Kararlarında Tüketici Etnosentrizmi ve Menşe Ülke Etkisinin Rolü. Öneri Dergisi, 9 (35): 15-33.
• Dosen, D. O., Skare, V. and Krupka, Z. (2007). Assessments of Country of Origin and Brand Cues in Evaluating a Croatian, Western and Eastern European Food Product. Journal of Business Research, 60 (2): 130-136.
• Elliott, G. R. and Cameron, R. C. (1994). Consumer Perception of Product Quality and The Country-of-Origin Effect. Journal of International Marketing, 2 (2): 49-62.
• Ha, C. L. (1998). The Influence of Consumer Ethnocentrism and Product Characteristics on Country of Origin Effects: A Comparison between United States Consumers and Korean Consumers. Unpublished Master Thesis. Graduate School of the University of Texas, Arlington.
• Han, M. C. (1989). Country Image: Halo or Summary Construct?. Journal of Marketing Research, 26 (2): 222-229.
• Haubl, G. (1996). A Cross National Investigation of The Effects of Country of Origin and Brand Name on The Evaluation of a New Car. International Marketing Review, 13 (5): 76-97.
• Hofstede, G. (1984). Culture’s Consequences: International Differences in Work – Related Values. London: Sage Publications.
• Özçelik, D. G. and Torlak, Ö. (2011). Marka Kişiliği Algısı ile Etnosentrik Eğilimler Arasındaki İlişki: Levis ve Mavi Jeans Üzerine Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış Dergisi, 11 (3): 361-377.
• Özmen, E. (2004). The Effect of Country-of-Origin on Brand Image: The Case of Mavi Jeans - A Turkish Brand in The U.S. Unpublished Master Thesis. Faculty of California State University, Fullerton.
• Phau, I. and Prendergast, G. P. (2000). Conceptualizing The Country of Origin of Brand. Journal of Marketing Communications, 6 (3): 159-170.
• Prendergast, G. P., Tsang, A. S. L. and Chan, C. N. W. (2010). The Interactive Influence of Country of Origin of Brand and Product Involvement on Purchase Intention. Journal of Consumer Marketing, 27 (2): 180-188.
• Saffu, K. and Walker, J. H. (2005). An Assessment of The Consumer Ethnocentric Scale (CETSCALE) in an Advanced and Transitional Country: The Case of Canada and Russia. International Journal of Management, 22 (4): 556-571.
• Senir, G. (2014). Tüketici Etnosentrizmi ve Menşe Ülke Etkisinin Satın Alma Kararı Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Sharma, S. and Shimp, T. A. (1987). Consumer Ethnocentrism: Construction and Validation of The CETSCALE. Journal of Marketing Research, 24 (3): 280-290.
• Shimp, T. A. (1984). Consumer Ethnocentrism - The Concept and a Preliminary Empirical Test. Advances in Consumer Research, (11): 285-290.
• Sinkovics, R. and Holzmüller, H. (1994). Ethnocentrism: A key determinant in international corporate strategy formulation?. Workshop Paper Presented at 20th EIBA International Conference, 11-13 December 1994, pp. 2-6, International Management Centre of the University of Warsaw, Warsaw, Poland.
• Sumner, G. A. (1906). Folkways: The Sociological Importance of Usages, Manners, Customs, Mores and Morals. New York: Ginn Custom Publishing.
• Thelen, S. (2002). Antecedents and Consequences of Consumer Ethnocentrism Across Russia’s Three Subcultures. Unpublished Doctoral Dissertation. Old Dominion University, Virginia.
• Uzkurt, C. and Özmen, M. (2004). Tüketici etnosentrizmi ve ülke orijini etkisinin tüketicilerin yerli ve yabancı ürünlere yönelik tutumlarına etkileri. 9. Ulusal Pazarlama Kongresi, 6-8 Ekim 2004, ss. 262-274, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.