Rica Ediminin Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenler Tarafından Kullanımları

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 99, 521 - 538, 01.08.2019

Hatice Altun Alkan Derya Yaylı

https://doi.org/10.22559/folklor.999

Öz

Bu çalışmanın amacı, Austin ve Searle tarafından oluşturulan Söz Edimleri Kuramı

doğrultusunda, rica söz edimlerinin farklı bağlamlar karşısında Türkçeyi

yabancı dil olarak öğrenenler tarafından kullanımlarını tespit etmektir. Bu çalışmada

betimsel modelde nitel bir araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmada 75

birinci dil Türkçe konuşuru ve 262 ikinci dil Türkçe konuşurunun oluşturduğu iki

örneklem grubundan veriler uygun örnekleme yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın

verileri Söylem Tamamlama Testi aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmanın probleminin

çözümlenmesinde Blum-Kulka ve Olshtain’in sınıflandırmasında yer alan

Blum-Kulka’nın oluşturduğu rica stratejilerinden faydalanılmıştır. Bu araştırmanın

sonuçlarına genel olarak bakıldığında birinci dil Türkçe konuşurlarının rica etme

ediminin izin/onay isteme ve bilgi alma alt ulamlarında ikinci dil olarak Türkçe öğrenenlerden farklı stratejileri kullandıkları, ancak eylem isteme alt ulamında genellikle

aynı stratejileri tercih ettikleri görülmüştür. Bunun yanında kişiler arası

ilişkinin, yaşın ve toplumsal statünün, dilsel yetinin birinci dil olarak Türkçe konuşurlarda

verilen yanıtları belirleyici olduğu da elde edilen sonuçlar arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Edimbilim, Türkçe öğretimi

Kaynakça

• Aktaş, T. (2005). Yabancı dil öğretiminde iletişimsel yeti. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 45-57.
• Aslan, S. (2005). Türkiye Türkçesinde sezdirmeye dayalı rica stratejileri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 1, 114-117.
• Austin, J. L. (1970). Quand dire, c’est faire (çev. G. Lane.). Paris: Editions du Seuil.
• Austin, J. L. (2009). Söylemek ve yapmak. (çev. L. Aysever). İstanbul: Metis.
• Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PegemA
• Bayat, N. (2012). A study on the use of speech acts. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 70, 213-221.
• Bayat, N. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde şikâyet ve özür edimine ilişkin görünümler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 1-16.
• Brown, P., & Levinson, S. C. (1987). Studies in interactional sociolinguistics, 4. Politeness: Some universals in language usage. New York, NY, US: Cambridge University.
• Blum-Kulka, S. & Olshtain, E. (1984). Requests and apologies: A cross-cultural study of speech act realization patterns (CCSARP). Applied Linguistics, 5(3), 196-213.
• Çelebi, V. (2014). Günlük dil felsefesi ve Austin’in söz edimleri kuramı. Beytulhikme: An International Journal of Philosophy, 4(1), 73-89.
• Demircan, Ö. (2005). Yabancı-dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Der.
• Dore, J. (1978). Conditions ort he acquisition of speech act. In: I. Markova (Ed.), The Social Context of Language (pp. 87-111). Chichester: Wiley.
• Eken, N. T. (2008). 4;00-6;00 Yaş aralığında iletişimsel amaç kullanımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ellis, R. (1994). The study of second language acquisition. Newyork: Oxford University.
• Erdem, B. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde iletişim yeteneklerinin geliştirilmesine etkileşimsel toplumbilimsel bir yaklaşım. D. Yaylı ve Y. Bayyurt, (Ed.), Yabancılara Türkçe öğretimi:Politika yöntem ve beceriler içinde, (3. baskı, s. 115-142). Ankara: Anı.
• Gass, S. M. & Houck, N. (1999). Interlanguage refusals: a cross-cultural study of Japanese-English. Berlin: Mouton de Gruyter.
• Gökmen, S. ve Dilber, N. Ç. (2011). Türkçe derslerinde söz edimlerin öğretimi üzerine bir değerlendirme. Dil Dergisi, 154, s. 44-60.
• Harlow, L. L. (1990). Do they mean what they say? Sociopragmatic competence and second language learners. The Modern Language Journal, 74, 328-349.
• Jalilifar, A. (2009). Request strategies: cross-sectional study of Iranian efl learners and Australian native speakers. English Language Teaching Journal, 2, 46-61. Kıran, Z. ve Kıran, A. (2013). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin.
• Kocaman, A. (2008). Yabancı dil öğretiminde yeni yönelimler. Türk Dili Dergisi [Dil Öğretim Özel Sayısı], 3-4, 379-380.
• Lund, J. N. ve Duchan, J. F. (1988). Assessing children’s language in naturalistic contexts (2th ed.). New Jersey: Prentice-Hall.
• Özdemir, A. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin söz edimlerini anlama düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara. Polat, Y. (2010). Yabancı dil öğretiminde söz edimleri. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Searle, J. R. (2000). Söz edimleri. (çev. L. Aysever). Ankara: Ayraç. (Orijinal çalışmanın basım tarihi 1991).
• Searle, J. R. (2006). Zihin, dil, toplum. (çev. A. Tural).İstanbul: Litera. (Orijinal çalışmanın basım tarihi 1998).
• Tabar, M. S. (2012). Cross-cultural speech act realization: the case of requests in the persian and Turkish speech of Iranian speakers. International Journal of Business and Social Science, 13, 237-243.
• Trosborg, A. (1995). Requests, complaints and apologies. Berlin: Mouton de Gruyter.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.