Hemşirelik Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanma Durumları

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 2, 143 - 156, 01.06.2019

Ahmet Karaman Tuluha Ayoğlu Merve Nur Aydoğan Emre Kuğu

Öz

Amaç: Araştırma hemşirelik bölümü
öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma durumunu belirlemek amacıyla yapıldı.

Yöntem: Tanımlayıcı olarak yapılan
araştırmanın evrenini, İstanbul’da bulunan bir hemşirelik fakültesinde öğrenim
gören 1177, örneklemini ise 303 öğrenci oluşturdu. Veriler, Şubat-Mart 2016
tarihleri arasında veri toplama formu ile toplandı. Verilerin analizinde,
frekans, ortalama, Pearson Ki-Kare ve Fisher’s Exact testi kullanıldı.

Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin
%11.6’sının sürekli ilaç kullandığı, en sık ilaç kullanma nedeninin (%69) ağrı
olduğu, %93.7’sinin kullandığı ilacın prospektüsünü okuduğu, %70.6’sının
ilaçları zamanında aldığı, %86.8’inin ilaç kullanırken açlık tokluk durumuna
dikkat ettiği, %78.5’inin ilaç dozunda kendilerinin değişiklik yapmadığı,
%63’ünün hastalık semptomları bittiğinde ilacı kullanmayı bıraktığı, %62’sinin
ilaçları her zaman reçete ile almadığı, %97.3’ünün reçetesiz olarak en fazla
ağrı kesici kullandığı saptandı. Öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre ilacı
kullanmadan önce prospektüsünü okuma; kronik hastalık varlığına göre sürekli ve
sık ilaç kullanma; alkol kullanma alışkanlıklarına göre sık ilaç kullanma
durumları arasında anlamlı fark olduğu belirlendi (p<0.05).

Sonuç: Hemşirelik öğrencilerinin akılcı
ilaç kullanımına ilişkin bazı konularda (ilacı reçete ile alma, ilaçları
zamanında alma, hekim önerisi dışında ilaç dozunda değişiklik yapmama)
yetersizliklerinin olduğu saptandı. Bu Bağlamda, hemşirelik öğrencilerinin
akılcı ilaç kullanma davranışlarını geliştirmeye yönelik rehberlik ve
danışmanlık programlarının geliştirilmesi, hemşirelik lisans eğitimi ders
müfredatlarında bu konuya detaylı olarak yer verilmesi önerilebilir. 

Cite this article as: Karaman, A., Ayoğlu,
T., Aydoğan, M. N. ve Kuğu, E. (2019). Rational drug usage status of nursing
students. FNJN Florence Nightingale Journal of Nursing, 27(2): 143-156. 

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanma, hemşirelik öğrencisi, ilaçlar

Rational Drug Usage Status of Nursing Students

Öz

Aim: This study was conducted to determine
nursing students’ rational use of medicines.

Method: The population of this descriptive
study was composed of 1177 students who were studying at a faculty of nursing
in Istanbul. The study sample, on the other hand, consisted of 303 students who
were selected from the population by the “stratified random sampling” method, a
probabilistic sampling method. The sample size was calculated using the Minitab
software. Data were collected with data collection form between February and March
2016. In data analysis, percentage, median, Pearson Chi-square and Fisher’s
Exact test was used.

Results: It was found that the average age
of the participating nursing students was 20.25±1.71, 85.5% of the participants
were female, 98.7% were single, 66.3% graduated from Anatolian High School and
29.4% of them were in their third year of study. Also, 11.6% of the
participants used medicines continuously, 16.2% used medicines frequently, the
most frequent reason for using medicines (69%) was pain, 93.7% read the
prospectus of the medicines they used, 70.6% took their medicines on time,
86.8% were careful about using their medicines before or after meals, 78.5% did
not change doses of medicines themselves, 63% stopped using medicines when
symptoms of disease were over, 62% did not always take medicines with
prescription, and 97.3% used pain relievers most without a prescription. In
addition, there were significant differences between the participants’ gender
and reading the prospectus before using medicines, between having a chronic
disease and continuous and frequent use of medicines, and between alcohol
consumption and frequent use of medicines (p<0.05).

Conclusion: The nursing students in our
study were found to have inadequacies in some issues related to rational use of
medicines (e.g. taking medicines with a prescription, using medicines on time
and not changing medicine doses without physician’s suggestions). In this
context, it is advisable to develop guidance and counseling programs for the
development of rational drug use behaviors of nursing students and to include
this subject in detail in nursing undergraduate education course curricula. 

Cite this article as: Karaman, A., Ayoğlu,
T., Aydoğan, M. N. ve Kuğu, E. (2019). Rational drug usage status of nursing
students. FNJN Florence Nightingale Journal of Nursing, 27(2): 143-156. 

Anahtar Kelimeler

Medicines, nursing student, rational use of medicines

Kaynakça

• Akdemir, N. (2003). Kronik hastalıklar. Akdemir, N., Birol, L. (Eds.). İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. Ekin Tıbbi Yayıncılık, İstanbul, 191-218. Auta, A., Omale, S., Folorunsho, T. J., David, S., & Banvat S. B. (2012). Medicine vendors: Self-medication practices and medicine knowledge. N Am J Med Sci, 4(1), 24-28. Aydın, B. ve Gelal, A. (2012). Akılcı ilaç kullanımı: Yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26(1), 57-63. Çelik, S. (2007). Alkol-ilaç etkileşimleri. Turkiye Klinikleri Journal of Internal Medical Sciences, 3(31), 24-27. Çelik, S., Alacadağ, M., Erduran, Y., Erduran, F. ve Berber-Kayar, N. (2010) Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin antibiyotik kullanma durumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7(1), 1124-1135. Demirci, A. ve Şimşek, I. (2012). Üniversite öğrencilerinin ilaç kullanımına yönelik tutumları. E-Journal of New World Sciences Academy Nwsa: Vocational Education, 7(4): 43-51. Dağtekin, G., Demirtaş, Z., Alaiye, M., Sağlan, R., Önsüz, M. F. ve Işıklı, B., et al. (2018). Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran erişkinlerin akılcı ilaç kullanım tutum ve davranışları. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi, 3(1), 12-23. Doğan, Ö. ve Avcı, A. (2018). Bitkilerle tedavi ve ilaç etkileşimleri. Turkiye Klinikleri Journal of Public Health-Special Topic, 4(1), 49-54. Gama, H, Correia, S. & Lunet, N. (2009). Effect of questionnaire structure on recall of drug utilization in a population of university students. BMC Medical Research Methodology, 9(45), 1-9. Gordon, K., Smith, F. & Dhillon, S. (2007). Effective chronic disease management: Patients’ perspectives on medication-related problems. Patient Education and Counseling, 65(2007), 407-415. Gülseven, B. ve Oğuz, S. (2010). Kronik durumlar. Karadakovan A., Eti-Aslan, F. (Eds.). Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Adana Nobel Kitabevi Yayın Dağıtım ve Pazarlama Ltd. Şti., Adana, 99-111. Güngörmüş, Z. B. (2001). Reçetesiz ilaç kullanımı ile sağlık sorumluluğu arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. Hatipoğlu, S. ve Özyurt, B. C. (2016). Manisa ilindeki bazı aile sağlığı merkezlerinde akılcı ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(4), 1-4. İlhan, M., Aydemir, Ö., Çakır, M. ve Aycan, S. (2014). Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 12(3), 188-200. İptes, S. ve Khorshid L. (2004). Üniversite öğrencilerinin ilaç kullanım durumlarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20(1), 97-106. İskit, A. B. (2006). Akılcı ilaç kullanımı. Sted, 15(7), 4-5. Karakurt, P., Hacıhasanoğlu, R., Yıldırım, A. ve Sağlam, R. (2010). Üniversite öğrencilerinde ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(5), 505-12. Kaya, H., Turan, N., Keskin, Ö., Tencere, Z., Uzun, E., Demir, G., et al. (2015). Üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışları. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 18(1), 35-42. Okumura, J, Wakai, S, & Umenai, T. (2002). Drug utilization and self-medication in rural communities in Vietnam. Soc Sci Med, 54(12), 1875-1886. Osema, K. P. & Lamikara, A. (2012). A study of prevalence of self medication practice among university students in Southwestern Nigeria. Tropical Journal of Pharmaceutical Research, 11(4), 683-689. Özdemir, L. (2012). Yaşlılıkta ilaç uyumu ve ilaç uyumunu etkileyen faktörler. Akad Geriatri, 4(1), 18-22. Pınar, N. (2012). Ülkemizde ilaç harcamaları. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 19(1), 59-65. Pirinçci, E. ve Bozan, T. (2016). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin akılcı ilaç kullanım durumları. Fırat Tıp Derg, 21(3), 129-136. Saygun, M., Çakmak, A. ve Ulu, N. (2006). Kırıkkale ili merkez sağlık ocağında hastaların başvuru amaçları ve ilaç tüketim alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum, 16(1), 47-53. Şahingöz, M. ve Balcı, E. (2013). Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(1), 57-64. Şendir, M., Büyükyılmaz, F., Çelik, Z. ve Güzel, E. (2015). Aile sağlığı merkezlerine başvuran bireylerde akılcı ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. TAF preventive medicine bulletin, 14(1), 15-22. World Health Organization (WHO). (1985). Conference of experts on the rational use of drugs, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, 25-9. Yapıcı, G., Balıkçı, S. ve Uğur, Ö. (2011). Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Tıp Dergisi, 38(4), 458-465. Yıldırım-Baş, F., Cankara, F. N. ve Yeşilot, Ş. (2013). Tıp fakültesi öğrencilerinde reçetesiz ilaç kullanımının değerlendirilmesi. S. D. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 46-53. Yılmaz, E., Yılmaz, E., Karaca, F., Uçar, S. ve Yüce T. (2008) Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin ilaç kullanma durumlarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(8), 69-83. Yılmaz, M., Güler, N., Güler, G. ve Kocataş, S (2011). Bir grup kadının ilaç kullanımı ile ilgili bazı davranışları: Akılcı mı? Cumhuriyet Tıp Dergisi, 33(3), 266-277.