KKTC’de Yaşayan 5-6 Yaş Çocukların Tablet ve Cep Telefonu Kullanımına İlişkin Ebeveyn Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 62 - 90, 26.03.2019

Mehmet Ateş Neslihan Durmuşoğlu Saltalı

Öz

Toplumsal yaşam
deneyimlerine dayalı olarak, tablet ve cep telefonlarının yetişkinlerin
yanısıra çocukların da günlük yaşamlarının parçası haline geldiği ve çocukların
bu teknolojik aletlerle gün içerisinde etkileşime geçtikleri gözlemlenebilir.
Bu da araştırmacıları çocukların dijital teknolojileri kullanımı konusunu
çeşitli boyutlarıyla ele alan araştırmalar yapmaya sevk etmektedir. Özellikle
okul öncesi dönemdeki çocukların dijital teknoloji kullanım durumlarının ortaya
koyulmasında ebeveynlerin görüşleri önem arz etmektedir. Bu araştırmada
çocukların tablet ve cep telefonu kullanımına ilişkin ebeveyn görüşlerinin
incelenmesi amaç edinmiştir. Bu amaç doğrultusunda araştırma KKTC’de yaşayan
5-6 yaş grubu çocuğu olan 55 ebeveyn üzerinde yürütülmüştür. Nitel araştırma
yöntemine uygun yürütülen araştırmanın verilerinin elde edilmesinde yarı
yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak anne-babalarla yüz yüze görüşme
yapılmıştır. Araştırma sonuçları ebeveynlerin yaklaşık yarısının çocuklarının
dijital teknoloji kullanımı sırasında süre konusunda, %20’sinin ise içerik
konusunda kontrol sağlayamadıklarını göstermiştir. Çocukların dijital
teknolojileri kullanım nedenlerinde oyun, eğlence, eğitimsel ve sanatsal
amaçlar ortaya çıkmıştır. Ailelerin %76’sı zaman zaman çeşitli nedenlerle
kendilerinin de çocukları dijital teknolojilere yönelttiklerini
belirtmişlerdir. Ailelerin kendilerinin çocuklarını dijital teknolojilere
yönelttikleri durumlar sırasıyla oyalamak amaçlı, eğitimsel amaçlı, olumsuz
davranışı kontrol altına alabilme ve olumlu davranışı ödüllendirme olarak
saptanmıştır. Çocuklarının dijital teknoloji kullanımının etkilerini ailelerin
yaklaşık yarısı eğitimsel destek sağlaması, dijital çağa ayak uydurması ve uslu
durmasını sağlama gibi nedenlerle olumlu olarak değerlendirmiştir. Ailelerin
%72’si ise sosyalleşme eksikliği, olumsuz davranışı modelleme, bağımlılık
riski, göz sağlığı problemleri, hareket eksikliği, zihinsel gelişimi olumsuz
etkileme ve dil gelişimini olumsuz etkileme gibi olumsuz etkileri olabileceğini
belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tablet, Cep telefonu, Çocuk ve teknoloji, Okul öncesi eğitimi

Kaynakça

• Akçay, D., & Özcebe, H. (2012). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve ailelerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi, 12(2), 66-71.
• Atman, C. (2017). Çocuklara 2 yaşına kadar tablet verirken iki kere düşünün. Sabah, 16.12.2017. https://www.sabah.com.tr/saglik/2017/12/16/cocuklara-2-yasina-kadar-tablet-verirken-2-kez-dusunun Erişim tarihi: 30.12.2018
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.
• Bayırtepe, E., & Tüzün, H. (2007). Oyun-tabanlı öğrenme ortamlarının öğrencilerin bilgisayar dersindeki başarıları ve özyeterlik algıları üzerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 41-54.
• Bell, V., Bishop, D. V. M., & Przybylski, A. K. (2015). The debate over digital technology and young people. British Medical Journal, 351, 30-64. doi: https://doi.org/10.1136/bmj.h3064.
• Bennett, S., & Maton, K.A. (2010). Beyond the ‘digital natives’ debate: Towards a more nuanced understanding of students’ technology experiences. Journal of Computer Assisted Learning, 26(5), 321-331.
• Bihar, R. (2016). Dijital oyunlar: yasaklamalı mı yasaklamamalı mı? TRT Çocuk Ebeveyn Akademisi, http://www.trtcocuk.net.tr/ebeveyn-akademisi/cocuk-gelisimi/dijital-oyunlar-yasaklamali-mi-yasaklamamali-mi. Erişim tarihi: 26.07.2018
• Bozkurt, H., Şahin, S., & Zoroğlu, S. (2016). İnternet bağımlılığı: güncel bir gözden geçirme. Journal of Contemporary Medicine, 6(3), 235-247.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları
• Calvert, S. L., Staiano, A. E., & Bond, B. J. (2013). Electronic gaming and the obesity crisis. New Directions for Child and Adolescent Development, 139, 51–57. http://doi.org/10.1002/cad.20031.
• Canbek, G., & Sağıroğlu, Ş. (2007). Çocukların ve gençlerin bilgisayar ve internetgüvenliği. Politeknik Dergisi, 10(1), 33-39.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. (6. baskı), London and New York: NY Routledge Falmer.
• Cordes, C., & Miller, E. (2000). Fool’s gold: A critical look at computers in childhood. College Park, MD: Alliance for Childhood. Retrieved from http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED445803.pdf
• Çakır, H. (2013). Bilgisayar oyunlarına ilişkin ailelerin görüşleri ve öğrenci üzerindeki etkilerin belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 138-150.
• Çankaya, Ö. (2012). Bilgisayar oyunlarının okul öncesi eğitiminde kullanılmasının bazı matematiksel kavramların öğretimi üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Deveci, B., & Deveci, B. (2018). Örnek olay çalışmasına ilişkin teorik bir değerlendirme. Social Sciences Studies Journal, 4(13), 126-135.
• Dindar, M., & Akbulut, Y. (2016). Dijital teknoloji deneyimi, medya ortamlarında geçirilen sure ve çalışan bellek kapasitesi ilişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(1), 59-72.
• Erdoğan, İ. (2009). Okul öncesi dönemde satranç öğreniminde geleneksel ve bilgisayar destekli öğretim yöntemlerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ersan, M. (2016). Tablet ortamında resimli çocuk kitapları; biçim ve içerik özellikleri üzerine bir inceleme. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6(2), 148-158.
• EU Kids Online (AÇÇAP) II Türkiye (2010). Avrupa çevrimiçi çocuklar araştirma projesi Türkiye sonuçları. http://eukidsonline.metu.edu.tr adresinden, 11.01.2019 tarihinde alınmıştır.
• George, M., & Odgers, C. (2015). Seven fears and the science of how mobile technologies may be influencing adolescents in the digital age. Perspectives on Psychological Science, 10(6), 832-851.
• Greenfield, P. M. (1996). Video games as cultural artifacts. In P. M. Green- field & R. R. Cocking (Eds), Interacting with video. Norwood: NJ. Ablex Publishing.
• Gülay Ogelman, H., Güngör, H., Körükçü, H., & Erten Sarkaya, H. (2018). Examination of the relationship between technology use of 5–6 year-old children and their social skills and social status.Early Child Development and Care, 188(2), 168-182, DOI: https://doi.org/10.1080/03004430.2016.1208190.
• Gülbahar, Y., & Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar konusunda bir içerik analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 93-112.
• Gündüz Kalan, Ö. (2010). Medya okuryazarlığı ve okul öncesi çocuk: Ebeveynlerin meday okuryazalığı bilinci üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2(39), 59-74.
• Güngör, M. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarının televizyon izleme alışkanlıkları ve anne baba tutumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,11(28), 199-216.
• Günüç, S. (2009). İnternet Bağımlılık Ölçeği’nin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Haake, M., Axelsson, A., Clausen-Bruun, M., & Gulz, A. (2015). Scaffolding mentalizing via a play-&-learn game for preschoolers. Computers & Education, 90, 13-23.
• İlhan Agan, Ş. (2004). Öğretim teknolojileri ve materyal destekli yabancı dil (ingilizce) ögretiminin, ilkögretim okul öncesi eğitimi anasınıfı öğrencilerinin öğrenme ve hatırlama düzeyleri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• İnan Kaya, G., Mutlu Bayraktar, D., & Yılmaz, Ö. (2018). Dijital Ebeveynlik Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 149-173.
• Kabakçı Yurdakul, I., Dönmez, O., Yaman, F., & Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 883-896.
• Kayri, M., Tanhan, F., & Tanrıverdi, S. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 1(1), 33-59.
• Kaznowska, E., Rogers, J., & Usher, A. (2011). The state of e-learning in canadian universities, 2011: If students are digital natives, why don’t they like e-learning? Toronto: Higher Education Strategy Associates.
• Kılıç, S. (2015). Okulöncesi çağındaki çocukların teknoloji kullanımı hakkında ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Kır, İ. (2011). Toplumsal bir kurum olark ailenin işlevleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 381-404.
• Kırık, A.M. (2014). Aile ve çocuk ilişkisinde internetin yeri: nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 337-347.
• Lauricella, A. R., Wartella, E. A., & Rideout, V. J. (2015). Young children's screen time: The complex role of parent and child factors. Journal of Applied Developmental Psychology, 36, 11-17. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2014.12.001
• Linebarger, D. L., & Piotrowski, J. T. (2009). TV as storyteller: how exposure to television narratives impacts at-risk preschoolers' story knowledge and narrative skills. British Journal of Developmental Psychology, 27(1), 47-69.
• Livingstone, S., Leslie H., Anke, G., & Kjartan, O. (2011). Risks and safety on the internet: the perspective of European Children Report, EU Kids online deliverable d4: core findings to the European Commission Safer Internet Programme online gaming. Cyberpsychology & Behavior, 6(1), 81-91.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Miyao, M., Sugiura, S., Sakata, T., & Ishigaki, H. (1997). The visual effect of video games on school children. Paper presented at the International Conference on Work with Display Units (WWDU), November 3-5, Tokyo.
• Mustafaoğlu, R., & Yasacı, Z. (2018). Dijital oyun oynamanın çocukların ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 51-58
• National Research and Council (2001). Musculoskeletal disorders and the workplace: Low back and upper extremities, Ed. National Research Council. Washington, D.C.: National Academy Press.
• Neumann, M. M. (2014). An examination of touch screen tablets and emergent literacy in Australian pre-school children. Australian Journal of Education 58(2), 109-122. https://doi.org/10.1177/0004944114523368.
• NHS Digital (2018). Social media could be behind rise in shild sleep desorders. İndependent. https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/children-sleep-problems-rates-hospital-admissions-instagram-obesity-mental-health-anxiety-apnoea-a8562851.html Erişim tarihi: 30.12.2018
• Nikken, P., & Schols, M. (2015). How and why parents guide the media use of young children. Journal of Child and Family Studies, 24(11), 3423-35.
• Onwuegbuzie, A. J., & Leech, N.L. (2007). A call for qualitative power analyses. Quality & Quantity, 41, 105-121.
• Palmer, S. (2006). Toxic childhood: how the modern world is damaging our children and what we can do about it. Orion: London.
• Pew Research Center. (2016). Parents, Teens and Digital Monitoring.Pew Research Center, Washington, D.C. http://www.pewinternet.org/2016/01/07/parents-teens-and-digital- monitoring/. Erişim tarihi: 21 Şubat 2018.
• Plowman, L., McPake, J., & Stephen, C. (2010). The technologisation of childhood? Young children and technology in the home. Children & Society, 24(1), 63–74.
• Putnam, R. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American Community. New York: Simon and Schuster.
• Robinson, T. (1999). Reducing children's television viewing to prevent obesity. JAMA, 282(16), 1561-1567.
• Robson, C. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri: gerçek dünya araştırması. (Çev. Şakir Çınkır ve Nihan Demirkasımoğlu), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Roseberry, S., Hirsch-Pasek, K., & Golinkoff, R.M. (2014). Skype me! Socially contingent interactions help toddlers learn language. Child Development, 85(3), 956-970.
• Rosen, L. D., Lim, A. F., Felt, J., Carrier, L. M., Cheever, N. A., Lara-Ruiz, J. M., Mendoza, J.S., & Rokkum, J. (2014). Media and technology use predict ill-being among children, preteens and teenagers independent of the negative health impacts of exercise and eating habits. Computers in Human Behavior, 35, 364-375.
• Saçan, S., Metin, Ş., & Millici, M. (2016). Okul öncesi çocuğa sahip ebeveynlerin medya okuryazarlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 10, 37-56.
• Saito, S., Miyao, M., Sotoyama, M., Jonai, H., Akutsu, M., Yatani, M., & Marumoto, T. (2000). Research activities on the ergonomics of computers in schools in Japan. Paper presented at the "Ergonomics for the New Millennium", International Ergonomics Association XIVth Triennial Congress and the Human Factors and Ergonomics Society 44th Annual meeting, San Diego.
• Sayan, H. (2016). Okul öncesi eğitimde teknoloji kullanımı. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 5(13), 67-83.
• Sormaz, F., & Yüksel, H. (2012). Değişen çocukluk, oyun ve oyuncağın endüstrileşmesi ve tüketim kültürü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 985 -1008.
• Sözbilir, M. (2018). Nitel veri analizi. https://fenitay.files.wordpress.com/2009/02/1112-nitel-arac59ftc4b1rmada-veri-analizi.pdf Erişim tarihi: 30.12.2018
• Şimşek İşleyen, F. & İşleyen, M. (2015). Çocukların medya algısının resimler üzerinden analizi. Global Media Journal, 5(10), 271-287.
• Tandon, P. S., Zhou, C., Sallis, J. F., Cain, K. L., Frank, L. D., & Saelens, B. E. (2012). Home environment relationships with children’s physical activity, sedentary time, and screen time by socioeconomic status. The International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 9(88). http://doi.org/10.1186/1479-5868-9-88.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Thompson, P. (2013). The digital natives as learners: Technology use patterns and approaches to learning. Computers & Education, 65, 12-33.
• Tolbert Kimbro, R., Brooks-Gunn, J., & McLanahan, S. (2011). Young children in urban areas: Links among neighborhood characteristics, weight status, outdoor play, and television watching. Social Science and Medicine, 72, 668-676.
• Toran, M., Ulusoy, Z., Aydın, B., Deveci, T., & Akbulut, A. (2016). Çocukların dijital oyun kullanımına ilişkin annelerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24 (5), 2263-2278.
• Trawick-Smith, J. (2014). Erken çocukluk döneminde gelişim. Berrin Akman (Çev. Ed.). Beşinci basımdan çeviri, Ankara: Nobel Yayın.
• Turkle, S. (2011). Alone Together: Why we expect more from technology and less from each other. New York: Basic Books.
• Tüzün, Ü. (2002). Gelişen iletişim araçlarının çocuk ve gençlerin etkileşimi üzerine etkisi. Düşünen Adam, 15(1), 46-50.
• Tüzün, Ü., & Tüzün, H. (2006). Eğitsel bilgisayar oyunları ve bir örnek: Quest Atlantis. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 220-229.
• Wartella, E. A. Vandewater, E. A., & Rideout, V. J. (2005). Electronic media in the lives of infants, toddlers and preschoolers. American Behavioral Scientist, 48(5), 501-504.
• WHO Europe Health Report (2018). http://www.euro.who.int/en/countries/turkey
• Yeşilay Derneği (2017). Türkiye bağımlılıkla mücadele eğitim programı. https://www.yesilay.org.tr/documents/file/yesilay/kitap/tbm/internet-bagimliligi.pdf Erişim tarihi: 30.12.2018
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları
• Yıldırım, N. (2012). Yabancı dil eğitiminde eğitsel oyunlar aracılığıyla mobil öğrenme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2011). Göreve yeni başlayan özel dershane öğretmenlerinin kurumlarındaki çalışma koşullarına ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 635-650.
• Yiğit, E. (2017). Çocukların dijital oyun bağımlılığında ailelerin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Yükselen, A. (2018). http://www.milliyet.com.tr/cocuklar-ve-teknolojik-cihazlar/metin-uyar/cumartesi/yazardetay/14.04.2018/2646805/default.htm. Erişim tarihi: 30.12.2018.