BİR ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNDE AYAKTAN TEDAVİ GÖREN HASTALARA YAZILAN REÇETELERİN ŞİZOFRENİ TANISI VE ANTİPSİKOTİK KULLANIMI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 3, 26 - 33, 25.10.2018

Göksu Demir Sevil Özger İlhan

Öz

Psikiyatrik
bozukluklar içinde şizofreni yaygınlığının ve antipsikotik ilaç kullanımının
gitgide arttığı görülmektedir. Bu çalışmada ayaktan tedavi amacıyla bir
üniversite hastanesi psikiyatri polikliniğine başvuran hastalara yazılan
reçetelerin şizofreni tanısı ve antipsikotik ilaç kullanımı açısından
değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma verileri, hastane başhekimliği ve
etik kurul izni ile hastane hasta veri tabanı (ENLİL) sisteminden alınarak,
hastalara yazılmış olan 17500 reçete üzerinden geriye dönük olarak tanımlayıcı
bir reçete değerlendirmesi yapılmıştır. İstatistiksel analiz için SPSS 21.0
programı kullanılmış, alınan veriler direkt olarak bu program aracılığıyla veri
tabanına işlenmiş ve değerlendirilmiştir. Hastanenin psikiyatri polikliniğine
ayaktan başvuran DSM-V’e göre ilk tanısı şizofreni olan yetişkin hastalar ve
şizofreni tanısı alıp almamasına bakılmaksızın antipsikotik reçetelenen
yetişkin hastalar çalışmaya dahil edilirken, bu kriterleri karşılamayan
hastalar ve epilepsi hastaları çalışmaya dahil edilmemiştir. Değerlendirilen
reçetelerde ilk tanısı şizofreni olan toplam 3615 reçete vardır. Bu
reçetelerdeki hastaların %54’ü erkek, %46’sı kadındır. Hastalardaki ortalama
yaş 42.1 yıldır. Hastaların yaş gruplarına göre şizofreni tanılı reçetelerin
oranı; 18-25 yaş arası %11.6, 26-35 yaş arası %22.7, 36-45 yaş arası %25.4,
46-55 yaş arası %23.9 ve 56 yaş ve üzeri grubunda %16.4’dır.  Şizofreni tanısı almış hastalara en çok
reçetelenen etken maddeler içinde klozapin (%13.2), ketiapin (%11.9) ve
risperidon (%10.3) üst sıralardadır. Şizofreni tanısı alıp almamasına
bakılmaksızın 6521 tane reçeteye antipsikotik ilaç yazılmakla birlikte bu
reçetelerdeki hastaların %45.5’i erkek, %54.5’i kadındır. Şizofreni tanısı alıp
almamasına bakılmaksızın antipsikotik ilaç yazılan reçetelerde tüm hastalara en
çok reçetelenen antipsikotikler sırasıyla ketiapin (%25.9), aripiprazol
(%21.6), risperidon (%11.8), olanzapin (%11.1) ve amisülpirid (%9.3)’dir. Erkek
hastalara en çok reçetelenen antipsikotik ketiapin (%24.4) iken, kadın
hastalara aripiprazol (%27.3)’dür. 18-25 yaş, 26-35 yaş ve 36-45 yaş arasına en
çok aripiprazol; 46-55 yaş ve 56 yaş ve üzeri gruba ise en çok ketiapin
reçetelenmektedir. Reçetelerdeki ilaç yazımı seçiminde doktorların ilaç
tercihi, hasta uyumu, hastaların cinsiyeti, yaş aralığı, ilaçların olası yan
etkileri ve hastalıkların tanı-tedavi şekli gibi faktörlerin rol oynaması ilaç
reçetelenmesindeki çeşitlilik ve farklılıkları arttırmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Psikiyatri, Şizofreni, İlaç kullanımı, Antipsikotik, Ayaktan hasta

Kaynakça

• 1. Erginöz E. Halk Sağlığı ve Mental Hastalıklar. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri; Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi No: 62. 2008, S:31-40. 2. Üstün TB. The Global Burden of Mental Disorders. Am J Public Health; 1999;89:1315-8. 3. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. Türkiye Hastalık Yükü Çalışması, Ankara, 2004. 4. WHO (2018). Schizophrenia. (http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs397/en/) (Erişim tarihi: 17 Nisan 2018). 5. WHO (2018). Mental disorders. (http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs396/en/) (Erişim tarihi: 17 Nisan 2018). 6. Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014) Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı 5. Baskı (DSM V). Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı'ndan. Çev. Köroğlu E. Hekimler Yayın Birliği. Ankara, 2014. 7. Kocal Y. Psikiyatri Kliniğinde Yatarak Tedavi Gören Şizofreni Hastalarının Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri. Uzmanlık Tezi, Adana, 2016. 8. Rode SB, Ajagallay RK, Salankar HV,Sinha U. A Study On Drug Prescribing Pattern İn Psychiatry Out-patient Department From A Tertiary Care Teaching Hospital. Basic Clin Pharmacol; 2014;3(3):517-522. 9. Park S, Lee M, Kang S, Lee S. Patterns of Antipsychotic Prescription to Patients with Schizophrenia in Korea: Results from the Health Insurance Review & Assessment Service-National Patient Sample. J Korean Med Sci; 2014; 29:719-728. 10. Gonzalez GP, Moscoso NS, Lago FP. A Review of Clinical and Economic Evaluations Applied to Psychotropic Therapies Used in the Treatment of Schizophrenia in Argentina. Pharmacoecon; 2017. 11. Hálfdánarson Ó, Zoëga H, Aagaard L, Bernardo M, Brandt L, Fusté AC et al. International trends in antipsychotic use: A study in 16 countries, 2005-2014. Eur Neuropsychopharmacol; 2017; 27(10):1064-1076. 12. Donohue J, O'Malley AJ, Horvitz-Lennon M, Taub AL, Berndt E, Huskamp H. Changes in Physician Antipsychotic Prescribing Preferences, 2002–2007. Psychiatr Serv; 2014; 65(3): 315–322. 13. Pinaki C, Parthajyoti N, Babul D. Prescribing pattern of antipsychotic drugs in the outpatient department of psychiatry in Silchar Medical College and Hospital, Assam. OJPAS; 2014; 6(4):435-437. 14. Yoshimura R, Okamoto T, Nakamura J, Tateno M, Otsuka K, Takahashi H et al. Prescription pattern of antipsychotic drugs for schizophrenic inpatients in Japan: Research on East Asia Psychotropic Prescription Pattern–Antipsychotics study. Psychiatry and Clinical Neurosciences; 2006; 60(6), 778–779. 15. Rhee TG, Mohamed S, Rosenheck RA. Antipsychotic Prescriptions Among Adults With Major Depressive Disorder in Office-Based Outpatient Settings: National Trends From 2006 to 2015. J Clin Psychiatry; 2018; 79(2).