KIRAAT İLMİNDE TAHRÎRÂT MESELESİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 83 - 112, 30.12.2018

Mustafa Atilla Akdemir

Öz

Tahrîrât,
kıraat uygulamalarında zayıf vechi tespit ederek gerekçesini belirtmek ve
naklin onaylamadığı okuyuşların icra edilmesinin önüne geçmek için yapılan
çalışmalardır. Tahrîrât çalışmaları, tariklerinin çokluğu ve metnin nazım
formatında olması nedeni ile daha çok isnad çalışması ve açıklama gerektiren Tayyibe
üzerinde yoğunlaşmıştır. İbnü'l-Cezerî'nin bizzat kendisi tarafından başlatılan
bu çalışmalar, sonraki dönemlerde artarak devam etmiş ve kaynakların
kullanımında izlenen yöntemle ilgili olarak iki ekol oluşmuştur. Tayyibe
metnini esas alan kıraat uygulayıcıları, tercih ettikleri ekolün tahrîrât kaynaklarından
yararlanmak durumundadırlar.

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Tahrîrât, İbnü'l-Cezerî, Tayyibe, Ekol

Kaynakça

• Abdullah Efendizade, Muhammed Emin Efendi b. Abdullah b. Muhammed Salih, Umdetü’l-hullân fî îdâhi zübdeti’l-irfân, İstanbul: Esad Karahisarizade Matbaası, H. 1287.
• Akdemir, M. Atilla, “Târîhu ‘ilmi’l-kırâât ve müessesâtüh fî Turkiyâ”, Uluslararası "el-Kırââtü'l-Kur'âniyye fi'l-‘Âlemi'l-İslâmî evda‘ ve mekasıd" Sempozyumu, 07-09 Mayıs 2013 Merrakeş, Merkezu'l-İmam Ebû ‘Amr ed-Dânî li'd-Dirâsâti ve'l-Buhûsi'l-Kur'aniyyeti'l-Mütehassıse, Merrakeş: 2013, I-II.
• Akdemir, M. Atilla, Kıraat İlmi Eğitim ve Öğretim Metotları, İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
• Cârallah, Abdullah b. Muhammed, el-‘Allâmetü İbrahim b. Ali Şehâse es-Semennûdî sîratühû ve cühûduhû fî ‘ılmi'l-kırâât, Küveyt: Vezâratü'l-Evkaf 2009.
• Dûserî, İbrahim b. Se‘îd b. Hamed, el-İmâm el-Mütevellî ve cühûduhû fî ‘ılmi'l-kırâât, Riyad: Mektebetü'r-Ruşd 1999.
• Eskâtî, Ahmed b. Ömer, Ecvibetü'l-mesâili'l-müşkilâti fî ‘ılmi'l-kırâât, thk. Emin Muhammed Ahmed eş-Şeyh eş-Şenkîtî, Riyad: Dâru kunûzi İşbîliyâ 2008.
• Fikrî, Îhâb Ahmed, "et-Tahrîrât fi'l-kırâât fî siyâkı'n-neşri ve't-tayyibe li'bni'l-Cezerî" Uluslararası Kıraat Sempozyumu, 03-05 Kasım 2017 İstanbul, T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı, İstanbul: 2017.
• Fikrî, Îhâb Ahmed, "Müşkiletül'l-hılâf fî tahrîrâti'l-kırâât ve'l-hulûlü'l-mukteraha", Uluslararası "el-Kırââtü'l-Kur'âniyye fi'l-‘Âlemi'l-İslâmî evda‘ ve mekasıd" Sempozyumu, 07-09 Mayıs 2013 Merrakeş, Merkezu'l-İmam Ebû ‘Amr ed-Dânî li'd-Dirâsâti ve'l-Buhûsi'l-Kur'aniyyeti'l-Mütehassıse, Merrakeş: 2013, I-II.
• Gökdemir, Ahmet, "Ali B. Süleyman El-Mansûrî ve Osmanlı İlim Dünyasına Katkıları", NEÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 44, Konya: 2017 , s. 113-148.
• Halîcî, Muhammed b. Abdirrahman el-Halîcî el-İskenderî, Şerh-u mukarribi't-tahrîr li'n-neşri ve't-tahbîr, thk. Îhâb Fikrî, Halid Ebu'l-Cûd, Kahire: el-Mektebetü’l-İslâmiyye 2009.
• Halîcî, Muhammed b. Abdirrahman el-Halîcî el-İskenderî, Hallü'l-müşkilât ve tevdîhu't-tahrîrât fi'l-kırâât, thk: Ömer Malem Ebe el-Merâtî en-Nîcerî , Riyad: Dâru advâi's-selef, 2007.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mukerrem, Lisanu'l-Arab, Beyrut: Dâru sâdir, 1414/1994, I-XV.
• İbnü'l-Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed, en-Neşr fi'l-kırââti'l-‘aşr, Beyrut: ty, I-II.
• İbnü'l-Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed, Tayyibetu'n-neşri fi'l-kırââti'l-‘aşr, thk. Muhammed Temîm Mustafa ez-Zu‘bî, Kahire: Mektebetü'l-Mevrid, 2012.
• İzmîrî, Mustafa b. Abdurrahman, Tahrîrâtu tayyibetin-neşri alâ mâ câe fî umdetil-irfan, thk: Cemaluddin Muhammed Şeref, Tanta: Dârus-Sahabe li et-türâs, 2004.
• Kâdî, Abdülfettâh b. Abdilganî, el-Büdûru’z-zâhira fi’l-kırââti’l-‘aşri’l-mütevâtira min tarîkay eş-Şâtıbiyyeti ve’d-Dürrati, Mısır 1955.
• Kâdî, Abdülfettâh b. Abdilganî, el-Vâfî fî şerhı eş-şâtıbiyyeti fi'l-kıraâti's-seb'ı, Beyrut: Mektebetu ve Matbaatu Abdurrahman Muhammed, ts.
• Kûrî, Ahmed, "Me‘âriku't-tahrîrât-3", https://vb.tafsir.net/ tafsir20039/#.Wtxss C5uapp. (et. 22.04.2018).
• Mâlikî, ‘Ali, "Tahrîrâtu'ş-Şâtıbiyye", www.ajurry.com/el-Kur'anu ve ‘ulûmuhû, (et. 01.03.2017).
• Maşalı, M. Emin, "Kur’an Kıraatinde ve Kitabetinde Türkiye’nin Durumu", TC. Diyanet İşleri Başkanlığı Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu Başkanlığı Tecvit Çalıştayı, 07-09 Kasım 2015, Kastamonu.
• Maşalı, M. Emin, Tarihi ve temel meseleleriyle kıraat ilmi, İstanbul: Otto yayınları 2016.
• Muhtâr, Muksim, "İlmü't-tahrîrât beyne't-tarîkati'l-magribiyye ve't-tarîkati'l-meşrikıyye", Uluslararası "el-Kırââtü'l-Kur'âniyye fi'l-‘Âlemi'l-İslâmî evda‘ ve mekasıd" Sempozyumu, 07-09 Mayıs 2013 Merrakeş, Merkezu'l-İmam Ebû ‘Amr ed-Dânî li'd-Dirâsâti ve'l-Buhûsi'l-Kur'aniyyeti'l-Mütehassıse, Merrakeş: 2013, I-II.
• Mûsâ, ‘Abdurrâzık b. ‘Ali b. İbrahîm, Teemmülât fî tahrîrâti'l-‘ulemâi li'l-kırââti'l-mütevâtira, Medine-i Münevvere: Metâbi‘u'r-raşîd 1413/1992.
• Mütevellî, Muhammed b. Ahmed, "el-Burhânu'l-asdak ve's-sıratu'l-muhakkak fî men‘ı'l-gunneti li'l-Ezrak", Mecelletü Ma‘hedi'l-İmam eş-Şâtıbî, thk. ‘Abdulkayyûm b. ‘Abdulgafûr b. Kameriddîn es-Sindî, Cidde: 1433/2012, sy. XIII, s. 355-432.
• Mütevellî, Muhammed b. Ahmed, er-Ravdu'n-nadîr fî tahrîri evcühi'l-Kitâbi'l-Münîr, thk. Halid Hasan Ebû’l-Cûd, Tanta: Dâru's-Sahâbeti li't-türâs 2006.
• Öge, Ali, "Amasyalı Âlim Yûsuf Efendizâde’nin Kıraat İlmine Dair Eserlerinin İncelenmesi", Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, I-II, 21-23 Nisan 2017, Amasya: Amasya Üniversitesi-Kıbrıs Balkanlar Avrasya Türk Edebiyatları Kurumu 2017.
• Paluvî, Hâmid b. Abdülfettâh, Zübdetü’l-İrfân fî Vücûhi’l-Kur’ân, Thk: Mustafa Atilla Akdemir, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.
• Safâkusî, Veliyyullah Seyyidî ‘Ali en-Nûrî, Gaysu'n-nef‘i fi'l-kırââti's-seb‘i, Mısır: Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâduhû, 1954.
• Semennûdî, İbrahim b. Ali Şehâse, Câmi‘ul-hayrât fî tecvidi ve tahrîri evcühi'l-kırâât, hz. Yasir İbrahim el-Mezrû‘î, Küveyt: Vezâratü'l-Evkaf 2007.
• Sülemî, Habîbullah, "Mâ hüve el-ismü's-sahîh li kitâbi Hâşim el-Magribî", https://vb.tafsir.net/ tafsir41364/#.WteY4y5uapo (et.18.04.2018).
• Şâtıbî, el-Kasım b. Fîrruh b. halef b. Ahmed, Metnü'ş-şâtıbiyyeti el-müsemmâ hırzi'l-emânî ve vechi't-tehânî fi'l-kıraâti's-seb'ı, thk. Muhammed Temîm ez-Zu'bî, V. bs., Şam: Dâru'l-Gavsânî li'd-Dirâsâti'l-Kur'âniyye, 2010.
• Şemrî, Abdurrahman b. Mukbil b. Matar el-Eslemî, "Eşheru'l-müellefâti fî tahrîri el-kırââti ve menâhici'l-ulemâi fîhâ", http://fac.ksu.edu.sa/aalshamri1/blog /65915 (et.09.04.2018).
• Şenkîtî, Emin Muhammed Ahmed eş-Şeyh, "et-Tahrîrât", http://www. tafsir.net/vb/tafsir10474/#ixzz2LAsHwYD3 (et. 23.04.2018).
• Şerîf, Muhammed Yahyâ, "Tahkîku kitâb el-Îtilâf fî vücûhi'l-ihtilâf li el-allâme Yûsuf Efendizâde", https://vb.tafsir.net/ tafsir20780/#.Wt5ANi5uapo, (et. 23.04.2018). Yûsuf Efendizâde, Abdullah b. Muhammed b. Yûsuf el-Amâsî, el-Îtilâf fî vucûhi'l-ihtilâf, İstanbul: Hilâl Yayınları 1969.