AMELİYATHANE MALZEME YÖNETİM SİSTEMİNİN SÜREÇ YÖNETİMİ TEKNİĞİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ: BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 1, 19 - 50, 14.03.2019

Onur Özveri Muhammet Damar Alkan Durmuş

Öz

Sağlık hizmetlerinin insan sağlığına yönelik olması sebebiyle tedavi ve operasyonlar sırasında malzeme kısıtlamasına gitmek oldukça güçtür. Fakat malzemelerin etkin kullanımına ve saklanmasına dönük faaliyetler yürütülebilir. Malzemelerin düşük maliyetle ve zamanında temin edilmesi, etkin ve verimli kaynak yönetiminin sağlanabilmesi, malzeme yönetim faaliyetlerinin kişilerden bağımsız sağlanabilmesi için, kurum içi süreç iyileştirme ve geliştirme çalışmaları, gerçekleştirilebilir. Çalışma, hastaneler için malzeme teminin ve yönetiminin belki de diğer birimlere göre en kritik olduğu noktada, ameliyathaneye malzeme temin eden birim içinde, malzeme yönetimini, süreç yönetimi tekniği ile incelemeye almaktadır. Uygulama sahası, yıllık 35695 ameliyatın gerçekleştiği ve bu ameliyatlar sırasında 639 farklı ürünün kullanıldığı, 21 adet eş zamanlı operasyona hizmet sağlayan bir üniversite hastanesinin ameliyat depo birimidir. Çalışmada, beyin fırtınası, neden-sonuç diyagramı, pareto analizi, dağılım diyagramları, süreç haritaları, kıyaslama gibi süreç iyileştirme tekniklerinden faydalanılmıştır. Çalışmada gerçekleştirilen toplantılar ve saha incelemeleri sonrasında beyin fırtınası ile 14 ana sorunun ortaya çıktığı görülmüştür. Bu sorunlardan 5 tanesi pareto analizi için değerlendirilmeye alınmamış, kalan 9 sorun uzmanlar tarafından incelenmiştir. Analizler sonrasında, en çok hataya neden olan durumun, stok yönetiminde bir model kullanılmaması ve buna ilişkin sorunlar olduğu görülmüştür. Çözüm olarak sunulan ABC analizi ve ekonomik sipariş miktarı yöntemi ile malzemelerin temini ve depolanmasında zaman tasarrufu sağlanmıştır. Mevcut süreçte ameliyathane malzeme temin ve depolama süreci; 372 dakika iken önerilen süreçte toplam işlem süresi 291 dakikaya düşmüştür. Çalışmanın, ameliyathane malzeme depo birimindeki işleyişi, kapsamlı ve süreç yönetimi tekniği ile değerlendirilmesi, elde edilen bulgular ve çalışmanın barındırdığı yöntemsel çeşitlilik ile hastane yöneticilerine ve araştırmacılara değerli bilgiler sunduğu ifade edilebilir. Sağlık politikalarını yürüten kural koyucuların ve yürütücülerin, bürokrat ve üst düzey yöneticilerin, özellikle giriş bölümünde verilen Türkiye’nin sağlık harcamaları ve harcama dokusu ile ilgili istatiksel değerleri ve gelecek nüfus yapısını dikkate almaları önerilebilir. Ülke kaynaklarının daha etkin ve verimli kullanılabilmesi adına, kaynakların profesyonelce yönetilebilmesi gerekmekte ve yöneticilerin bu yönde strateji geliştirmeleri önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kalite, Süreç Yönetimi, Ameliyathane, Malzeme Yönetim

Kaynakça

• 1. Al U. (2014) Süreç Yönetimi. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/lesson/bby374/05-2014.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2018) 2. Aslan D. ve Demir S. (2005) Laboratuvar Tıbbında Altı-Sigma Kalite Yönetimi. Türk Biyokimya Dergisi 30(4): 272-278. 3. Aslantekin F., Göktaş B., Uluşen M. ve Erdem R. (2007) Sağlık Hizmetlerinde Kalite Deneyimi: Dr. Ekrem Hayri Üstündağ Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi Örneği. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2(6): 55-71. 4. Aytekin S. (2009) Tam Zamanında Stok Yönetimi (Just-In-Tıme) Felsefesinin Hastane İşletmelerine Uygulanabilirliği Ve Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12(21): 102-115. 5. Bora Başara B. ve Soytutan Çağlar İ. (2018) Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017 Haber Bülteni. https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/27344,saglik-istatistikleri-yilligi-2017-haber-bultenipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 6. BPM Basics (2008) BPM Basics for Dummies. http://www.conganat.org/eurotelepath/wg1/bpm_for_dummies_sag_tcm16-38185.pdf (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 7. Carr D. K. (1992) Breakpoint: Business Process Redesign. Arlington, Coopers &Lybrand, California. 8. Champy J. and Hammer M. (2002) The Emergence of Business Process Management. A Report by Computer Sciences Corporation, Hampshire. 9. Collins J. and Porras J. I. (1997) Built to Last. Succesfull Habits of Visionary Companies. Harper Business Essentials, New York. 10. Davari F., Isfahani M. N., Rezvani M., Omidallah M. and Pakravan F. (2018) Process Management Model in the Emergency Department of a University Hospital: Reduction of Patient Waiting Times by Changes in Human Resources. Journal of Research in Medical and Dental Science 6(2): 578-585. 11. Dunkel M. and Kramp M. (2012) Multimodal pain therapy – Implementation of process management – An Attempt to Consider Management Approaches. Anästhesiol Intensivmed Notfallmed Schmerzther 47(07/08): 504-510. 12. Hanna V. and Sethuraman K. (2005) The Diffusion of Operations Management Concepts into the Health Care Sector, ANZAM Conference 2005. Melbourne Business School, Melbourne, Australia. 13. Imai M. (2003) Kaizen. Kalder Yayınları, Kelebek Matbaacılık, İstanbul. 14. Jones D. and Womack J. (2002) Bütünü Görmek. Yalın Enstitü Derneği Yayını, İstanbul. 15. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü (2017) Her Branşta İlk 100 Hastane 2017 Yılı Ocak-Ekim Dönemi Poliklinik, Yatış, Yoğun Bakım ve Acil Servis İstatistikleri. https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/9300,2017-ocak-ekim-donemi-poliklinik-yatis-ve-yogun-bakim-ve-acil-servis-verileri-baglaminda-her-bransta-ilk-100-hastanepdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 28.11.2018). 16. Karagöz F. ve Yıldız S. M. (2015) Hastane İşletmelerinde Stok Yönetimi İçin ABC ve VED Analizlerinin Uygulanması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 13(2): 375-396. 17. Kaygusuz Y. ve Kaygusuz S. (2014) Süreç İyileştirmenin İşletme Performansına Etkileri. Paradoks Ekonomi. Sosyoloji ve Politika Dergisi 10(2): 31-50. 18. Kılıç Ş. ve Aydınlı C. (2015) Sağlık Kurumlarında Süreç Yönetimi Uygulamaları. İşletme Araştırmaları Dergisi 7(3): 143-172. 19. Kısakürek M. M. ve Elden S. (2011) Hastanelerde En Uygun Stok Kontrol Yönteminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Seçimi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesinde Bir Uygulama. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 12(2): 215-233. 20. Koçak A. (2008) Malzeme Yönetiminde Malzeme İhtiyaç Planlaması ve Kanban Sistemlerinin Bütünleştirilmesinde Farklı Yaklaşımlar: Literatür Araştırması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10(1): 225-246. 21. Mandıracıoğlu A. (2010) Dünyada ve Türkiye’de Yaşlıların Demografik Özellikleri. Ege Tıp Dergisi 49(3): 39-45. 22. MEGEP (2012) Ameliyathane ve Ameliyat Sonrası Hemşirelik Bakımı. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/ameliyathane%20ve%20ameliyathane%20sonrası%20bakım.pdf (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 23. Nabelsi V. and Gagnon S. (2017). Information Technology Strategy For A Patient-Oriented, Lean, and Agile Integration Of Hospital Pharmacy and Medical Equipment Supply Chains. International Journal of Production Research 55(14): 3629-3645. 24. Okur E. (2014) Sosyal Güvenlik Kurumlarında Süreç Yönetimi ve Süreç İyileştirmesi Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Bilimi Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir. 25. Orhaner E. (2006) Türkiye’de Sağlık Hizmetleri Finansmanı ve Genel Sağlık Sigortası Finansmanı ve Genel Sağlık Sigortası. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi 1: 1-22. 26. Önder E. (2009) Maliyetlerin Türleri ve Sınıflandırmaları. http://web.itu.edu.tr/~onderem/MALMUH21.pdf, (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 27. Özdemir A. İ. (2004) Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi, Süreçleri ve Yararları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (23): 87-96. 28. Paschoal M. L. H and Castilho V. (2010) Implementation of computerized material management system at the University of São Paulo University Hospital. Revista da Escola de Enfermagem da USP 44(4): 980-984. 29. Poyraz N. (2015) Hastanelerde Süreç Yönetimi Ve Süreç İyileştirme Konusunda Bir Uygulama Örneği. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. 30. Rachmania I. N. and Basri M. H.(2013) Pharmaceutical Inventory Management Issues in Hospital Supply Chains. Pharmaceutical Inventory Management Issues in Hospital Supply Chains. Management 3(1): 1-5. 31. Ryan J., Doster B., Daily S. and Lewis C. (2017) Using Key Performance Indicators to Reduce Perceived Perioperative Complexity and Improve Patient Workflow. International Journal of Healthcare Information Systems and Informatics 12(4): 13-30. 32. SAD (2014) Sterlizasyon Ameliyathane Dezenfeksyion Kongre Kitabı. http://www.das.org.tr/dosya/SAD2014-kitap.pdf (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 33. Simpson M., Kondouli D. and Hung W. P. (1999) From Benchmarking to Business Process Re-engineering: A Case Study. Total Quality Management 10(415): 717-724. 34. Soydan S. (2006) Süreç Yönetimi ve İyileştirilmesi Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Toplam Kalite Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir. 35. Sulak H. (2008) Stok Kontrolü ve Ekonomik Sipariş Miktarı Modellerinde Yeni Açılımlar: Ödemelerde Gecikmeye İzin Verilmesi Durumu ve Bir Model Önerisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Doktora Tezi, Isparta. 36. Sülkü N. S. (2011) Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programı Öncesi ve Sonrasında Sağlık Hizmetlerinin Sunumu, Finansmanı ve Sağlık Harcamaları. T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Hermes Matbaacılık, Ankara. 37. Stefanelli M. (2004) Knowledge and process management in health care organizations. Methods of Information in Medicine 43(5): 525-535. 38. Tatar M. (2011) Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık Sigortasının Türkiye’de Gelişimi. Sosyal Güvenlik Dergisi 1: 103-133. 39. Telatar O. M. ve Terzi H. (2010) Nüfus ve Eğitimin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 24(2): 197-214. 40. Tengilimoğlu D., Akbolat M. ve Işık O. (2017) Sağlık İşletmelerinde Malzeme Yönetimi. http://content.lms.sabis.sakarya.edu.tr/Uploads/56492/33356/6._hafta_sağlık _işletmelerinde_malzeme_yönetimi.pdf (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 41. Tengilimoğlu D. ve Yiğit V. (2013) Sağlık İşletmelerinde Tedarik Zinciri ve Malzeme Yönetimi. 2. Basım, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara. 42. TKHK (2016) Genel Sağlık İstatistikleri. http://rapor.saglik.gov.tr /istatistik/rapor/index.php (Erişim tarihi: 27.11.2018). 43. Tutar F. ve Kılınç N. (2007) Türkiye’nin Sağlık Sektöründeki Ekonomik Gelişmişlik Potansiyeli ve Farklı Ülke Örnekleriyle Mukayesesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 9(1): 31-54. 44. TCSB (2007) 21 Hedef’te Türkiye: Sağlıkta Gelecek. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/200801212206080_hedef.pdf (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 45. TÜİK (2018a) Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567 (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 46. TÜİK (2018b) Sağlık Harcamaları İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1084 (Erişim Tarihi: 27.11.2018). 47. Türk M. ve Şeker M. (2011) Stratejik Stok Yönetimi: Bir Kamu Hastanesi Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 8(1): 713-727. 48. Tüzemen A. (2014) Ameliyathanelerde Malzeme Planlaması: Ameliyathane Operasyon Reçetesi (AOR) İle Yeni Randevu Sisteminin Tasarımı ve Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Doktora Tezi, İzmir. 49. Uçkun N. (2017) Hastane İşletmeciliğinde Etkin Stok Yönetimi Eskişehir İli İlaç Stokları Uygulaması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17(2): 85-98. 50. Uğurluoğlu Ö. ve Çelik Y. (2005) Sağlık Sistemleri Performans Ölçümü ve Dünya Sağlık Örgütü Yaklaşımı. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 8(1): 3-29. 51. Uzuntarla Y., Tuncer S., Orhan F. ve Varol Ş. (2015) Hastanelerde Malzeme Yönetimi ve Çağdaş Yöntemler. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2(1): 16-21. 52. WHO (2007) The International Network of Health Promoting Hospitals and Health Services. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/99801/E90777.pdf (Erişim Tarihi: 12.12.2017). 53. Yalçıner A.Y., Yalçıner H. ve Ak D. (2015) Sağlık Yönetim Sistemlerinde Malzeme Yönetiminin Önemi ve ABC Analizi İle Bir Uygulama Örneği. Akademik Platform. ISITES2015, Valencia, İspanya. 2043-2052. 54. Yeşilyurt Ö., Sulak H. ve Bayhan M. (2015) Sağlık Sektöründe Stok Kontrol Faaliyetlerinin ABC ve VED Analizleriyle Değerlendirilmesi: Isparta Devlet Hastanesi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 20(1): 365-376. 55. Yıldırım A. (2014) Sağlık Kurumlarında Üretim ve Süreç Yönetimi Üzerine Bir Değerlendirme: Malatya Turgut Özal Tıp Merkezi Örneği. The Journal of Academic Social Science Studies 29(3): 457-474. 56. Yıldırım A. ve Bakır M. Ş. (2014) Sağlık Kurumlarında Üretim ve Süreç Yönetimi Üzerine Bir Değerlendirme: Malatya Turgut Özal Tıp Merkezi Örneği. Üretim Ekonomisi Kongresi 21-22 Mart 2014, T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul. 57. Yıldırım K. (2015) Hastanelerde Malzeme Yönetimi: Kamu Hastanesi Örneği. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. 58. Yılmaz B. (2008) Hastane İşletmelerinde Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Faaliyet Esasına Dayalı Maliyetleme Yönteminin Rolü. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 15: 302-313.