العقوبة النفسية في التربية النبوية

Yıl 2018, Sayı: 1, 112 - 132, 31.12.2018

Enes Salih

Öz

من
مقاصد الشريعة الإسلامية حفظ الفرد والمجتمع، وبما أن الإنسان خطاء يتعدى حدود
الله ويخطئ بحق نفسه وبحق غيره وبحق مجتمعه، فقد حددت الشريعة الحدود لزجره ومنعه
من أن يقع في الخطأ مرة أخرى، وليكون عبرة للمجتمع أيضا، والعقوبة النفسية مقصد من
مقاصد الشريعة، ولكنها لا تراد لذاتها إنما للزجر والمنع من العودة إلى الذنب
شأنها شأن بقية العقوبات، وجاءت هذه العقوبات على أنواع كثيرة منها بدنية ومنها
مالية ومنها نفسية، بعضها شديد والبعض خفيف الوقع وذلك بحسب الذنب والجناية، وفي
هذا البحث سيقف الباحث على العقوبات النفسية مبينا مشروعيتها في الكتاب والسنة،
ومجالاتها وخصائصها وأنواعها والأساليب التي اتخذها النبي صلى الله عليه وسلم في العقوبات
النفسية، والعقوبات النفسية التي عاقب بها النبي صلى الله عليه وسلم بها جاءت في
هذا البحث ثمانية أنواع: الهجر، عزل المذنب عن المجتمع، التوبيخ، الضرب التأديبي،
التشهير بالذنب وليس المذنب، الإعراض، إظهار الغضب بترك المجلس، الشتم والسب،
والتذكير بالذنب في كل لقاء.

Anahtar Kelimeler

العقوبة, النفسية, الحد, المخطئ, التعزير

The Psychological Punishment in the Prophetic Upbringing

Öz

Objectives of Sharia
Islamic preservation of the individual and society and since the man is wrong
on the right itself and the right of God and the right of others and the right
of society, the law set penalties for the denial and prevent it so as not to
fall in error again to be a way to other community also came these sanctions on
me Many of them are physical, some of them are psychological, others are
severe, some are mild, and some are sinful and violent. In this research, I
will stand on psychological sanctions, indicating their legitimacy in the book
and the law of Sharia in their situations, characteristics, types and methods
taken by the Prophet (peace and blessings of Allaah be upon him) A ladder in
psychosocial. The psychological punishment which the Prophet, peace be upon
him, followed are mentioned in this research are eight in number: abandonment,
secluding the sinner away frim the community, rebuking, beating, making the sin
public but nit the sinner, being away from sin, being angry and leaving the
session, cursing, and reminding of the sin at every meeting.

Anahtar Kelimeler

The punishment, Psychology, The Sinner, Hadd

العقوبة النفسية في التربية النبوية

Öz

Bireyin ve toplumun korunması İslam şeriatının amaçlarındandır
(makasıd). İnsan Allah’a, kendisine, başkalarına ve topluma karşı hata işleyen
bir varlık olduğu için şeriat, mevcut hatanın tekrar etmemesi ve topluma
ibret/ders olması için bireyin hatasını engelleyecek sınırlar belirlemiştir.
Psikolojik ceza, şeriatın maksatlarındandır; ancak onunla sadece diğer
cezalarda olduğu gibi işlenen kabahatten alıkoymak kastedilmez. Bu cezalar,
fiziksel, mali ve psikolojik olabildiği gibi günah ve suçla (doğru) orantılı
olarak bir kısmı da ağır veya hafif olabilmiştir. Bu çalışmada psikolojik
cezaların meşruiyetinin Kitap ve sünnette olduğunu ve (psikolojik ceza)
alanlarını, özelliklerini, çeşitlerini ve psikolojik cezalarda Hz. Peygamber’in
kullandığı üslupları açıklamak suretiyle psikolojik cezalar üzerinde duracağız.
Hz. Peygamber’in (s.a.v.) uyguladığı psikolojik ceza türlerini 8 çeşit olarak
tasnif etmek mümkündür: Sürgün, suçu işleyenin toplumdan tecrit edilmesi,
kınama, tedip için dövme, suçlunun değil de suçun teşhiri, araya mesafe koyma,
meclisi terk etmesi için öfkenin izhar edilmesi, kötü söz söyleme,
karşılaşıldığında kabahatin hatırlatılması.   

Anahtar Kelimeler

Ceza, psikolojik, hadd, hata(lı), Ta‘zîr

Kaynakça

• Abdullah b. Mübârek. Kitâbü’z-zühd ve’r-reḳāʾiḳ. Beyrut: Dârü’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1409.
• el-Basrî, Muammer b. Ebi Amr Râşid el- Ezdî. el- Câmi. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1403.
• el-Beyhakî, Ahmed b. Hasan. as-Sünenu’l-kubrâ. Beyrut: Darü’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2003.
• el-Beyhakî, Şua’bu’l-îmân. Riyâd: Mektebetü 'r-Rüşd, 2003.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahihu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru Tavk en- Necât, 1422.
• el-Hâkim, Muhammed b. Abdullah. el-Müstedrek ale's-sahihayn. Beyrut: Dârü’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1990.
• el-Hattâbî, Ebu Süleyman Hamd b. Muhammed. Garîbü’l-hadîs. Şam: Dâru’l-Fikr, 1982.
• el-Heysemî, Ali b. Ebî Bekir. Mucmeu’z-Zevâid. Beyrut: Daru’l-Me’mûn li’t-Turâs, 2015.
• el-Irâkī, Zeynüddin. Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân, Tarhü`t-tesrib fî şerhi't-Takrib. Beyrut: Dâru’l-İhyâu’t-Turasi’l-Arabi, 2000.
• el-İsfahânî, Ahmed b. Abdullah Ebû Nuaym. Ma’rifetü’s-sahâbe. Daru’l-Vatani’r-Riyâd, 1988.
• el-Kârî, Ali b. Muhammed el-Harevî. Mirkâtu’l-mefâtîh. Beyrut: Dâru’l- Fikr, 2002.
• en-Nesâî, Ahmed b. Şu‘ayb. el- Müctebâ. Halep: Mektebu’l- Matbuâti’l- İslamiyye, 1406.
• en-Nesâî, es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Müessesetü er- Risale, 2001.
• en-Nevevî, Yahya b. Şeref. el-Minhac fî şerhi Sahîhî Müslim. Beyrut: Dâru’l-İhyâu’t-Turasi’l-Arabi, 1993.
• en-Nevevî. Ravzatü’t-tâlibîn. Beyrut: el-Mektebu’l-İslamî,1991.
• en-Nisâburi, Müslim b el-Haccâc el-Kuşeyri. el-Müsnedü’s-sahih el-muhtasar bi nakli’l-adl. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, 1991.
• er-Râzî, Abdurrahman b. Ebî Hâtim. Tefsîru’l-Kur’ani’l-azîm. Riyâd: Mektebetu Nizâr Mustafa el- Baz, 1419.
• er-Râzî, Muhammed b. Ömer. Mefâtihu’l-gayb. Beyrut: Dâru ihyai’t-Turasi’l-Arabî, 1420.
• es-Sicistani, Suleyman b. el-Eş’as. Sünen. Beyrut: Daru’r-Risaleti’l-İlmiyye, 2009.
• eş-Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Müsned. Beyrut: Dârü’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1951.
• eş-Şeybani, Ahmed b Hanbel. el-Musned, Beyrut: Müessesetül Risale, 2001.
• et-Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemu’l-kebîr. Kahire: Mektebetü ibni Teymiyye,1994.
• et-Taberi, Muhammed b Cerir, Câmiu’l- beyan fî te’vîli’l-Kur’an. Beyrut: Müessesetü er- Risale, 2000.
• et-Tahâvî, Ahmed b. Muhammed b. Seleme el-Mısrî, Şerhu müşkili’l-âsâr. Beyrut: Müessesetü er- Risale, 1415.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed. Sünen, Mısır: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
• İbni Battâl, Alî b. Halef b. Abdilmelik el-Bekrî el-Kurtubî. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Riyâd: Mektebetü 'r-Rüşd, 2003.
• İbni Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed b. Osman el- Abbasî. Musannef. Riyad: Mektebetü’r- Râşid, 1409.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddin. en-Nihâye fî ġarîbi’l-ḥadîs̱ ve’l-es̱er. Beyrut: el- Mektebu’l- İlmiyye, 1979.
• Reşîd Rızâ, Tefsîrü’ l-menâr, Mısır: el-Hey'etül- Mesriyye,1990.