ABDULLAH es-SÜVEYDÎ’NİN GÖZÜYLE er-RUHÂ ŞEHRİ

Yıl 2018, Sayı: 40, 51 - 70, 15.12.2018

İbrahim Barca

https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.470191

Öz

İslâmiyet’in erken dönemlerinden itibaren Müslüman
âlimler, seyahatlere çıkmış ve bu seyahatlerinde başlarından geçen olayları,
gözlem ve izlenimlerini ya bizzat kendileri ya da başkaları kaleme almışlardır.
Seyahatnâme adı verilen bu tür
eserlerin ortaya çıkmasında dinî ve ilmî sebepler
başta yer almaktadır. Ancak bu sebeplere ek olarak devlet tarafından
görevlendirilmiş olmak, merak gidermek veya alışveriş yapmak gibi başka
sebepler de sıralanabilir.

 XVIII. yy’da Bağdat’ta yaşamış önemli bir
Osmanlı âlimi olan Süveydî, eda ettiği hac yolculuğu sırasında konakladığı
yerleri, orada yaşadıklarını, şahit olduklarını ve izlenimlerini en-Nefehâtü’l-miskiyye fi’r-rihleti’l-Mekkiyye adlı seyahatnamesinde toplamıştır. Bu makalenin birinci
bölümünde Süveydî
ve onun seyahatnâmesi tanıtılmıştır. İkinci
bölümde Süveydî’nin seyahati esnasında konakladığı er-Ruhâ ve çevresi ile ilgili tespitleri, gözlemleri ve izlenimlerine yer verilmiştir. Ayrıca bu
bölümde er-Ruhâ ile
ilgili yer alan bölümün asıl hali de verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Seyahatname, Hac, er-Ruhâ, en-Nefehatü’l-miskiyye fi’r-rihleti’l-Mekkiyye, Süveydî

Kaynakça

• el-Bağdâdî, İsmâil Paşa. Îzâhü’l-meknûn fi’z-zeyl alâ keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn, 2 cilt, Beyrut: Dârü’l-İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, trz..
• Cilacı, Osman. “Ahbârü’s-Sîn ve’l-Hind”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2013.
• Evliya Çelebi, Muhammed Zıllioğlu. Evliya Çelebi Seyahatnamesi, haz. Mumin Çevik, İstanbul: Üçdal Neşriyat 2011.
• el-Ğırnâtî, Ebû Hamîd Muhammed b. Abdirrahîm. Gırnâtî Seyahatnamesi, haz. Fatih Sabuncu, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2011.
• el-Herevî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ebî Bekir el-Herevî. el-İşârât ilâ marifeti’z-ziyârât, thk. Alî Ömer, Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, 2002.
• İbn Batûta, Muhammed b. Abdillâh. Tuhfetü’n-nüzzâr fî ğarâibi’l-emsâr ve acâibi’l-emsâr, Beyrut: Dâru’ş-Şarki’l-Arabî, trz.; İbn Batûta Seyahatnamesi, trc. A. Sait Aykut, 2. Cilt, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2000.
• İbn Cübeyr, Ebü’l-Hüseyin Muhammed b. Ahmed b. Cübeyr el-Kenʻânî. Rihletü İbn Cübeyr, Beyrut: Dâru ve Mektebetü Hilâl, trz..
• İbn Fadlân, Ahmed b. Fadlân b. el-Abbâs. Rihletü İbn Fadlân ilâ bilâdi’t-Türk ve’r-Rûs ve’s-Sekâlibe, Ebû Dâbî: Dâru Süveydâ, 2003; İbn Fadlân Seyahatnamesi, trc. Ramazan Şeşen, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2010.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Muhammed. Rihletü İbn Haldûn, thk. Muhammed b. Tâvît, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Muʻcemü’l-müellifîn, 4 cilt, Dımaşk: Müessesetü’r-Risâle, 1957.
• el-Murâdî, Muhammed Halîl b. Ali. Silkü’d-dürer fi aʻyâni’l-karni’s-sânî aşere, Kahire: Dârü’l-Kitâbi’l-İslâmî.
• Muvaffaküddîn el-Bağdâdî, Ebû Muhammed Abdüllatîf b. Yûsuf b. Muhammed. Rihletü Abdüllatîf el-Bağdâdî fî Mısr/Kitâbü’l-İfâde ve’l-iʻtibâr fi’l-umûri’l-müşâhede ve’l-havâdisi’l-muʻâyene bi-arzi Mısr, Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye el-Âmme li’l-Kitâb, 1998.
• en-Nâblusî, Abdülğânî b. İsmâil. et-Tuhfetü’n-Nâblusiyye fi’r-rihleti’t-Trâblusiyye, thk. Heribet Bûsa, Beyrut: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, trz..
• Nâsır Hüsrev, Ebû Muʻiniddîn Nâsır Hüsrev el-Fârisî. Sefernâme, trc. Abdülvehhâb Terzi, İstanbul: MEB Şark-İslâm Klasikleri 22, 1967; Sefernâme, trc. Yahyâ el-Haşşâb, Kahire: el-Hey’etü’l-Âmme el-Mısriyye li’l-Kitâb, 1993.
• Raczynski, Edward. 1814’te İstanbul ve Çanakkale’ye Seyahat, trc. Kemal Turan, İstanbul: Kervan Kitapçılık, 1980.
• es-Süveydî, Abdullah b. Hüseyin b. Merî b. Nâsır el-Bağdâdî. en-Nefhatü’l-miskiyye fi’r-rihleti’l-mekkiyye, thk. İmâd Abdüsselâm Raȗf, Ebȗ Zâbî: el-Mecmeʻu’s-Sekâfî, 2003; el-Hucecü’l-katʻiyye li’t-tifâkı’l-fıraki’l-İslâmiyye, Mısır: el-Mektebetü’l-Halebiyye, 1323.
• et-Tâcir, Süleymân. Doğunun Kalbine Seyahat, trc. Ramazan Şeşen, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2012.
• Özcan, Azmi. “Nâdir Şah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2013.
• Özcan, Abdülkadir, “Ahmed Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2013.
• ez-Ziriklî, Ebû Ğays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed. el-Aʻlâm, 8 cilt, Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002.