SAĞLIK İLETİŞİMİNDE DOKTOR – HASTA İLİŞKİSİ MODELLERİ VE İLİŞKİ TARAFLARININ DEĞERLENDİRMELERİNİ TESPİT ETMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 7 - 38, 04.04.2019

Burcu Güven Hatun Boztepe Taşkıran

Öz

Sağlık iletişimi, hastalıklar ve koruyucu önlemler konusunda toplumu
bilgilendirme amacı taşıyan, doktor – hasta ilişkisini ve sağlık sektörü
çalışanlarının kendi aralarında ve hastalarla olan ilişkilerini düzenleyen bir
iletişim disiplinidir. Sağlık iletişiminin temel amaçlarından olan sağlığın
kazanılması ve korunması için doktor – hasta ilişkisinin geliştirilmesi ve
başarı ile sürdürülmesi önemli bir konu haline gelmiştir. Bu çalışma hem
doktorların hem de hastaların doktor – hasta ilişki modellerine dair
görüşlerini ve hangi modeli tercih ettiklerini tespit etmek amacıyla
planlanmıştır. İlişki taraflarının modellere yönelik tercih ve görüş
farklılıklarını da ortaya çıkarmak amacında olan bu çalışmada doktor – hasta
ilişki modelleri arasından en güncel ve kapsamlı olduğu düşünülen Emanuel ve
Emanuel’in modeli (1992) temel alınmış ve bu doğrultuda bir araştırma
gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği kullanılarak
gerçekleştirilen araştırmaya, İstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve İç
Hastalıkları Anabilim Dalı’na başvuran 400 hasta ve bu anabilim dallarında
görev yapan 100 doktor katılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular
doğrultusunda, hastaların cinsiyet, eğitim düzeyi ve mesleklerinin doktorlarla
olan ilişkilerine dair görüş ve tercihlerinde farklılaşmaya neden olduğu,
doktorların ise cinsiyet ve mesleki deneyim sürelerinin, hastalarla olan
ilişkilerindeki görüş ve tercihlerini farklılaştırdığı ortaya konmuştur. Araştırma
bulguları doktor - hasta ilişkisinde her iki tarafın da karşılıklı fikir
alışverişinde bulunmaya ve ortak karar verme fikrine dayanan müzakereci modeli
daha fazla tercih ettiğine işaret etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık İletişim, Doktor - hasta ilişkisi

Kaynakça

• Cirhinlioğlu, Z. (2017). Sağlık Sosyolojisi (7. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.Cockerham, W. C. (2016). Medical Sociology (13th Edition). New York: Routledge. Emanuel, E. J. & Emanuel, L. (1992). Four Models of the Physician Patient Relationship. Journal of the American Medical Association, 267 (16), 2221 – 2226. Freidson, E. (1970). Profession of Medicine: A Study of the Sociology of Applied Knowledge. New York: Dodd, Mead & Company. Gray, D. P. (1984). Doctors Talking To Patients. The Journal of the Royal College of General Practitioners, 34 (261), 188. Guttman, H. (2003). Ethics in Health Communication Interventions. T. L. Thompson, A. M. Dorsey, K. I. Miller & R. Parrott içinde, Handbook of Health Communication (s. 651 – 679). London: Lawrence Erlbaum Associates. Hayes – Bautista, D. E. (1976). Termination of the Patient – Practitioner Relationship: Divorce, Patient Style. Journal of Health and Social Behavior, 17, 12 – 21. Halpern, S. & R. R. Anspach (1993). The Study of Medical Institutions: Eliot Freidson’s Legacy. Work and Occupations, 20 (3), 279 – 295. Henzel, Z. O. (2009). Hastayı Algılama ve Hasta Kavramı Oluşturma Bağlamında Türk ve Fransız Hekimlerin Karşılaştırılması. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.Hülür, A. B. (2016). Sağlık İletişimi, Medya ve Etik: Bir Sağlık Haberinin Analizi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 155 – 178. Öngören, B. (2004). Doktor – Hasta İlişkisinde Güç ve Çıkar. Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi. Parsons, T. (1951). The Social System: The Major Exposion of the Author’s Conceptual Scheme for the Analysis of the Dynamics of the Social System. New York: The Free Press Paperback. Ratzan, S. C. (1998). Preface. Journal of Health Communication, 3 (1), 4. Roter, D. & Hall, J. A. (2006). Doctors Talking with Patients/ Patients Talking with Doctors: Improving Communication In Medical Visits. (2nd Edition). Wesport: Praeger.Szasz, T. S. & Hollender, M. H. (1955). A Contribution to the Philosophy of Medicine: The Basic Models of the Doctor – Patient Relationship. http://www.conovers.org/ftp/The-Basic-Models-of-the%20Doctor-Patient-Relationship.pdf, Erişim Tarihi: 10. 09. 2018. Szasz, T. S., Knoff, W. F & Hollender, M. H. (1958). The Doctor – Patient Relationship and Its Historical Context. The American Journal of Psychiatry, 115 (6), 522 – 528. Tabak, R. S. (2003). Sağlık İletişimi (2. Baskı). İstanbul: Literatür Yayıncılık.Thomas, K. T. (2006). Health Communication. New York: Springer Science + Business Media Inc. Thompson, T. L. (2003). Provider – Patient Interaction Issues. T. L. Thompson, A. M. Dorsey, K. I. Miller & R. Parrott içinde, Handbook of Health Communication (s. 91 – 94). London: Lawrence Erlbaum Associates.Turner, B. S. (2011). Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. (Ü. Tatlıcan, Çev.). Bursa: Sentez Yayıncılık.