ETİK LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞINA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL ADALETİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 209 - 233, 25.07.2017

Ozan Büyükyılmaz Ferda Alper Ay

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.305431

Cited By: 8

Öz

Bu çalışma etik liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkiye odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı, etik liderlik algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini belirleyebilmek ve bu etkide örgütsel adalet algısının aracılık rolünü ortaya koyabilmektir. Analizler için kullanılan veri, Sivas’ta yer alan iki farklı devlet hastanesindeki 327 çalışandan anket yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Hipotezleri test etmek amacıyla hiyerarşik regresyon analizinden yararlanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, etik liderliğin, örgütsel vatandaşlık davranışının diğergamlık ve vicdanlılık boyutları üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel adaletin tam aracılığının bulunduğu, centilmenlik boyutu üzerindeki etkisinde ise kısmi aracılığının bulunduğu belirlenmiştir. Fakat etik liderliğin, örgütsel vatandaşlık davranışının nezaket ve sivil erdem boyutları üzerinde algılanan örgütsel adaletin herhangi bir aracılık etkisi tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Etik Liderlik, Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık

Kaynakça

• Acar, G. ve Kaya, M. (2012). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14(1), 95-102.
• Adams, J. S. (1965). Inequity in social exchange. (Ed.: Leonard Berkowitz). Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 2, New York: Academic Press, 267-299.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. 4. Baskı, İstanbul: Avcı Ofset.
• Anderson, J. C. ve Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
• Arslantaş, C. ve Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111-128.
• Aslan, Ş. (2008). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile örgütsel bağlılık ve mesleğe bağlılık arasındaki ilişkilerin araştırılması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 163-178.
• Atalay, C. G. (2010). Örgütsel bağlılık. (Ed.: Derya Ergun Özler). Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Bursa: Ekin Yayın Evi, 42-63.
• Ayan, A. (2015). Etik liderlik tarzı, duyarsızlaşma ve demografik özellikler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 137-150.
• Aykanat, Z. ve Yıldırım, A. (2012). Etik liderlik ve örgütsel adalet ilişkisi: Teorik ve uygulamalı bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 260-274.
• Bağcı, Z. (2013). Çalışanların örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi: Tekstil sektöründe bir inceleme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 163-184.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
• Bateman, T. S. ve Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and good soldier: the relationship between affect and employee “citizenship”. Academy of Management Journal, 26(4), 587-595.
• Blakely, G. L., Andrews, M. C. ve Moorman, R. H. (2005). The moderating effects of equity sensitivity on the relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors. Journal of Business and Psychology, 20(2), 259-273.
• Brown, M. E. ve Treviño, L. K. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
• Brown, M. E. ve Treviño, L. K. (2006) Ethical leadership: A review and future directions. The leadership quarterly, 17(6), 595-616.
• Brown, M. E., Treviño, L. K. ve Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research, New York: The Guilford Press.
• Byrne, B. M. (2010). Structural Equation Modeling With AMOS: Basic Concepts, Applications and Programming. 2nd Edition, New York: Routledge Taylor and Francis Group.
• Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure. Journal of Applied Psychology, 86(3), 386-400.
• Cüce, H., Güney, S. ve Tayfur, Ö. (2013). Örgütsel adalet algılarının örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 1-30.
• Çakar, N. D. ve Yıldız, S. (2009). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerindeki etkisi: “Algılanan örgütsel destek” bir ara değişken mi?. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 68-90.
• Çetinkaya, M. ve Çimenci, S. (2014). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi ve örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: Yapısal eşitlik modeli çalışması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 237-278.
• Çıraklı, Ü., Uğurluoğlu, Ö., Şantaş, F. ve Çelik, Y. (2014). Etik liderlik davranışlarının örgütsel adalet üzerindeki etkisi: Hastanede bir uygulama. İşletme Bilimi Dergisi, 2(2), 53-69.
• Demirdağ, G. E. ve Ekmekçioğlu, E. B. (2015). Etik iklim ve etik liderliğin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Görgül bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 197-216.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
• Gül, H. ve İnce, M. (2014). Etik liderlik ve örgütsel adalet arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 127-150.
• Farh, J-L., Earley, P. C. ve Lin, S-C. (1997). A cultural analysis of justice and organizational citizenship behavior in chinese society. Administrative Science Quarterly, 42(3), 421-444.
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L. ve Black, W. C. (1998). Multivariate Data Analysis. 5th Edition, New Jersey: Prentice-Hall Inc.
• Işık, O., Uğurluoğlu, Ö. and Akbolat, M. (2012). Sağlık kuruluşlarında örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılığa etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(2), 254-265.
• İşcan, Ö. F. ve Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195-216.
• İyigün, N. Ö. (2012). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 49-64.
• Jin-Woo, J. (2013). A study on the effects of a hotel kitchen manager's ethical leadership on leader-member exchange and organizational citizenship behavior. Journal of Hospitality and Tourism Studies, 15(2), 232-249.
• Jung, H-W. ve Ryu, T. (2014). The effects of ethical leadership on organizational citizenship behavior and the mediating effects of workplace spirituality in the social enterprises. Management & Information Systems Review, 33(5), 35-54.
• Kacmar, K. M., Andrews, M. C., Harris, K. J. ve Tepper, B. J. (2013). Ethical leadership and subordinate outcomes: The mediating role of organizational politics and the moderating role of political skill. Journal of Business Ethics, 115, 33-44.
• Kalshoven, K., Den Hartog, D. N. ve De Hoogh, A. H. (2011). Ethical leadership at work questionnaire (ELW): Development and validation of a multidimensional measure. The Leadership Quarterly, 22(1), 51-69.
• Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 3rd Edition, New York: The Guilford Press.
• Korkmaz, C. ve Arabacı, İ. B. (2013). Primary and high schools teachers' perceptions of organizational citizenship. Elementary Education Online, 12(3), 770-783.
• Lee, J. W. ve Son, E. (2010). The relationship between ethical leadership and organizational citizenship behavior: The mediating effect of trust in supervisor and the moderating effect of ethical climate. Journal of Korean HRD Research, 5(1), 61-89.
• Lu, X. (2014). Ethical leadership and organizational citizenship behavior: The mediating roles of cognitive and affective trust. Social Behavior and Personality, 42(3), 379-389.
• Madenoğlu, C., Uysal, Ş., Sarıer, Y. ve Banoğlu, K. (2014). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumlarının örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 47-69.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi: AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Meydan, C. H., Şeşen, H. ve Basım, H. N. (2011). Adalet algısı ve tükenmişliğin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki öncüllük rolü. İŞ GÜÇ Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(2), 43-62.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions ınfluence employee citizenship?. Journal of Applied Psychology, 76(6), 845-855.
• Nowakowski, J. M. ve Conlon, D. E. (2005). Organizational justice: Looking back, looking forward. International Journal of Conflict Management, 16(1), 4-29.
• Nunnally, J. C. ve Bernstein, I. H. (1994). Psychometric Theory. 3rd Edition, New York: McGraw-Hill Inc.
• Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
• Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: it's construct clean-up time. Human Performance, 10(2), 85-97.
• Öktem, Ş. (2013). The effect of the ethical leadership on perceived organizational justice and organizational ıdentification of the employees: The case of tourism businesses. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1(3), 10-22.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel adaletin bireylerarası saldırgan davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21, 77-96.
• Özer, P. S. ve Urtekin, G. E. (2007). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28, 107-125.
• Özmen, Ö. N. T., Arbak, Y. ve Süral Özer, P. (2007). Adalete verilen değerin adalet algıları üzerindeki etkisinin sorgulanmasına ilişkin bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 7(1), 17-33.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B. ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
• Polat, S. ve Cevat C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 307-331.
• Ruiz-Palomino, P., Ruiz-Amaya, C. ve Knoerr, H. (2011). Employee organizational citizenship behaviour: The direct and indirect impact of ethical leadership. Canadian Journal of Administrative Sciences, 28(3), 244-258.
• Sekaran, U. (2013). Research Methods for Business: A Skill Building Approach. 4th Edition, New York: John Wiley & Sons Inc.
• Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models. Sociological Methodology, 13, 290-312.
• Sökmen, A., Şahal, S. ve Söylemez, M. (2015). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: savunma sektöründe bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4), 66-91.
• Şeşen, H., ve Basım, N. H. (2010). Çalışanların adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi: İş tatmininin aracılık rolü. ODTÜ Gelişme Dergisi, 37, 171-193.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 4. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tokmak, İ., Yıldız, E. ve Turgut, H. (2013). Duygusal zekanın örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: İş tatmininin aracılık rolü. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 114.
• Tuna, M., Bircan, H. ve Yeşiltaş, M. (2012). Etik liderlik ölçeği’nin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması: Antalya örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 143-155.
• Tuna, M. ve Yeşiltaş, M. (2013). Liderliğin etik boyutu: Etik liderliğin otel işletmelerindeki işgörenler tarafından algılanması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3), 184-209.
• Vey, M. A. ve Campbell, J. P. (2004). In-role or extra-role organizational citizenship behavior: which are we measuring?. Human Performance, 17(1), 119-135.
• Williams, S. ve Shiaw, W. T. (1999). Mood and organizational citizenship behavior: The effects of positive affect on employee organizational citizenship behavior intentions. The Journal of Psychology, 133(6), 656-668.
• Yelboğa, A. (2012). Örgütsel adalet ile iş doyumu ilişkisi: Ampirik bir çalışma. Ege Akademik Bakış, 12(2), 171-182.
• Yıldız, H., Yıldız, B. ve Ateş, H. (2015). Sanal kaytarma davranışlarının sergirilmesinde örgütsel adalet algısının rolü var mıdır?. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 10(2), 55-66.
• Yıldız, S. (2014), Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde iş tatmininin aracı rolü, Ege Akademik Bakış, 14(2), 199-210.