YAŞLI POPÜLASYONDA DÜŞMELER VE ACİL YAKLAŞIM

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 63 - 73, 31.10.2018

Serap Canlı Nurhan Bingöl

Öz

   Dünya genelinde nüfus yapısındaki değişiklikler, yaşlı nüfusu etkilemiş ve yaşlı nüfus oranında zamanla artış yaşanmıştır. Yaşlanma sürecinin hızla gerçekleştiği ülkelerden biri olan ülkemizde de nüfusunun yaşlanması, çözümlenmesi gereken sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu sorunlardan biri de düşme ve düşmeye bağlı yaralanmalardır. Dünya Sağlık Örgütü yayınladığı raporda yaşlıların üçte birinin her yıl düştüğünü, 75 yaş üzeri olan yaşlılarda bu oranın daha yüksek olduğunu, düşen yaşlıların %20-30’unda düşmelere bağlı olarak meydana gelen yaralanmaların yaşlılarda hareket ve bağımsızlığı azalttığını ve erken ölüm riskini artırdığını bildirmiştir. Yaşlılarda düşme ve düşmeye bağlı yaşamsal sorunların ortaya çıkışı acil yaklaşım müdahaleleriyle engellenebilir niteliktedir. Bu çalışma yaşlılarda düşme sonrası yapılması gereken acil uygulamaların önemini belirtmek ve acil müdahalelerde görev alacak paramedikler için rehber oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı Hasta, Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri, Acil Travma Bakımı, Paramedik

Kaynakça

• Akdoğan, A., Gürkan, A. (2008). Yaşlılarda Travma. (Ed.): Şelimen, D, Özşahin, A, Ayhan, D, Gürken, A, Taviloğlu, K. Hemşire, Tekniker ve Teknisyenlere Yönelik Travma ve Resüsitasyon Kursu Kitabı HTT-TRK. 1. Baskı. Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Derneği Yayıncılık. İstanbul. ss: 204-207.
• Ang, NKE., Mordiffi, SZ., Wong, HB., Devi, K., Evans, D. (2007). Evaluation of Three Fall-Risk Assessment Tools in an Acute Care Setting. Journal of Advanced Nursing. 60(4): 427-435.
• Arfken, CL., Lach, HW., Birge, SJ., Miller, JP. (1994). The Prevalence and Correlates of Fear of Falling in Elderly Persons Living in the Community. American Journal of Public Health. 84(4): 565-570.
• Bell, AJ., Talbot-Stern, JK., Hennessy, A. (2000). Characteristics and Outcomes of Older Patients Presenting to the Emergency Department After a Fall: A retrospective analysis. Med J Aust. 173(4):179-182.
• BM (Birleşmiş Milletler). (2017). BM'nin Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi Dünya Nüfus Tahminleri Raporu. http://www.un.org.tr/tr/dünyanüfustahminleri&submit= Search. (Erişim tarihi: 13.05.2018).
• Bueno-Cavanillas, A., Padilla-Ruiz, F., Jiménez-Moleón, JJ., Peinado-Alonso, CA., Gálvez-Vargas, R. (2000). Risk Factors in Falls Among the Elderly According to Extrinsic and İntrinsic Precipitating Causes. Eur J Epidemiol.16(9):849-859.
• Caplan, GA., Coconis, J., Board, N., Sayers, A., Woods, J. (2006). Does Home Treatment Affect Delirium? A Randomised Controlled Trial of Rehabilitation of Elderly and Care at Home or Usual Treatment (The REACH-OUT trial). Age Ageing. 35(1):5360.
• Çapacı, K. (2007). İnmede Düşme ve Kırıklar. Türk Fizik Tıp Rehabilitasyon Dergisi. 53(1):7-10.
• Douglas, PK. (2008). Falls In The Elderly: Risk Factors and Patient Evaluation. UpToDate (CD). https://www.uptodate.com/contents/falls-in-older-persons-risk-factors-and-patient-evaluation. (Erişim tarihi: 21.06.2018).
• Evans, D., Hodgkinson, B., Lambert, L., Wood, J., Kowanko, I. (1998). Falls in Acute Hospitals: A Systematic Review. The Joanna Briggs Institute for Evidence Based Nursing. 2(2): 1-6.
• George, FF. (2000). Falls In The Elderly. Am Fam Physician. Apr.1;61(7):2159-2168.
• Geriatric Emergency Department Guidelines. (2014). American College of Emergency Physicians, The American Geriatrics Society, Emergency Nurses Association. Annals of Emergency Medicine. 63(5):24-26.
• Gülhan, S. (2013). Trabzon İl Merkezinde Yaşayan Yaşlılarda Düşme Riski, Düşme Prevalansı ve Düşmeye Bağlı İşlevsel Yetersizlik. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Trabzon.
• Güner, GS., Nural, N. (2017). Yaşlılarda Düşme: Ülkemizde Yapılmış Tez Çalışmaları Kapsamında Durum Saptama. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2(3):9-15.
• Hunderfund, ANL., Sweeney, CM., Mandrekar, JN., Johnson, LM., Britton, JW. (2011). Effect of Multidisciplanary Fall Risk Assessment on Falls Among Neurology Inpatients. Mayo Clinic Proceeding. 86(1):19-24.
• Işık, A., Cankurtaran, M., Doruk, H., Mas, R. (2006). Geriatrik Olgularda Düşmelerin Değerlendirilmesi. Türk Geriatri Dergisi. 9(1):45-50.
• Kamel, HK., Zablocki, CJ. (2002). Falls' Guidelines and Osteoporosis Assessment. J Am Geriatr Soc. Jun;50(6):1167-1168.
• Karataş, G., Maral, I. (2001). Ankara-Gölbaşı İlçesinde Geriatrik Popülasyonda 6 Aylık Dönemde Düşme Sıklığı ve Düşme İçin Risk Faktörleri. Gazi Üniversitesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Geriatri Dergisi. 4(4):152-158.
• Koç, Z. (2006). Hastaneye Yatan 60 Yaş ve Üzeri Bireylerin Günlük Yaşam Aktivite Durumlarının Değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum. 16(3):84-96.
• Koçar, İH. (2002). Yaşlı Dünyada, Yaşlılık ve Geriatrik Tıp. I. Ulusal Geriatri Kongresi. 25-29 Mayıs 2011. Antalya.
• Kutsal, YG. (2003). Yaşlanan Dünya, Yaşlanan Toplum, Yaşlanan İnsan. Türk Tabipler Birliği Yayınları. http://www.ttb.hacettepe.edu.tr (Erişim tarihi: 23.02.2018).
• Leipzig, RM., Cumming, RG., Tinetti ME. (1999). Drugs and Falls in Older People: A Systematic Review and Meta-analysis: II. Cardiac and Analgesic Drugs. J Am Geriatr Soc. 47(1):40-50.
• National Institute for Health and Care Excellence. (2013). Falls: The Assessment and Prevention of Falls in Older People. National Institute for Health and Care Excellence: Clinical Guidelines. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25506960. (Erişim tarihi: 11.03.2018).
• Nnodim, JO., Alexander, NB. (2005). Assessing Falls in Older Aduts: A Comprehensive Fall Evaluation to Reduce Fall Risk in Older Adults. Geriatrics. 60:24-28.
• Oliver, D., Daly, F., Martin, FC., Mc Murdo, MET. (2004). Risk Factors and Risk Assessment Tools for Falls in Hospital In-Patients: A Systemic Review. Age and Aging. 33(2):122-30.
• Özşahin, A., Özbaş, A. (2008). Olay Yeri Değerlendirmesi ve Hasta Nakli, Çoklu Travmalı Hastanın Genel Değerlendirmesi. (Ed.): Şelimen, D, Özşahin, A, Ayhan, D, Gürken, A, Taviloğlu, K. Hemşire, Tekniker ve Teknisyenlere Yönelik Travma ve Resüsitasyon Kursu Kitabı HTT-TRK. 1. Baskı. Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Derneği Yayıncılık. İstanbul. ss: 15-27.
• Persad, CC., Cook, S., Giordani, B. (2010). Assessingfalls in The Elderly: Should We Use Simple Screening Tests or a Comprehensive Fall Risk Evaluation? Eur J Phys Rehabil Med. 46:249-259.
• Revere, A., Eldridge, Noel. (2007). JCAHO National Patient Safety Goals for 2007. Topics in Patient Safety. 7:1.
• Rubenstein, LZ., Josephson, KR. (2006). Falls and Their Prevention in Elderly People: What Does the Evidence Show? Med Clin North Am. 90:807-824.
• Şencan, İ., Canbal, M., Tekin, O., Işık, B. (2011). Halk Sağlığı Sorunu Olarak Yaşlılık Dönemi Düşmeleri. Yeni Tıp Dergisi. 28(2):79-82.
• Tajvar, M., Arab, M., Montazeri, A. (2008). Determinants of Health-Related Quality of Life in Elderly in Tehran, Iran. BMC Public Health. 8:323.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2015). Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı (2015-2020). Anıl Matbaa. Ankara. Ss: 3-30.
• Tinetti, ME., Doucette, J., Claus, E., Marottoli, RA. (1995). Risk Factors for Serious Injury During Falls by Older Persons in the Community. J Am Geriatr Soc. 43:1214-21.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (TÜİK). (2017). İstatistiklerle Yaşlılar 2017. http://www.tuik. gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27595 (Erişim tarihi: 11.03.2018).
• Van Doorn, C., Gruber, BA., Zimmerman, S., Hebel, JR., Port, CL., Baumgarten, M.,et al. (2003). Dementia as a Risk Factor for Falls and Fall Injuries Among Nursing Home Residents. Journal of the American Geriatrics Society. 51(9):1213-1218.
• World Health Organisation. (WHO). (2007). Global Report on Falls Prevention in Older Age. WHO Library Cataloguing in Publication Data. www.who.int/ ageing/project. (Erişim tarihi 12.03.2018).
• World Health Organisation. (WHO). World Population Prospects The 2015 Revision. http:// esa.un.org/unpd/wpp/publications/files/key_findings_wpp_2015.pdf (Erişim tarihi 31.12.2017).