Yaşlılıkta Mobiliteye Bağlı Yetiyitimi ve Halk Sağlığı Hemşiresinin Sorumlulukları

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 390 - 397, 01.06.2019

Serap Canlı

https://doi.org/10.17681/hsp.382679

Öz

DOI:10.17681/hsp.382679

Dünyada
yaşlı nüfus her geçen yıl artmaktadır. Yaşlılık biyolojik, psikolojik ve
sosyolojik yönleriyle değişim ve sorunların görüldüğü bir yaşam sürecidir. Bu
süreçte yaşanan kronik hastalıklar ve yetiyitimi yaşam kalitesinde bozulmaya,
bakım ile ilgili yetersizliklere ve ciddi boyutlara varan ekonomik kayıplara
neden olmaktadır. Çoğu kronik hastalığa bağlı, mobilite ile
ilişkilendirilebilen yetiyitimi koruyucu önlem ve müdahaleler ile
azaltılabilir. Sağlık profesyonelleri içerisinde yer alan halk sağlığı
hemşirelerinin artan yaşlı nüfusun mobilite ve yetiyitimi ile ilgili sağlık
sorunlarına yönelik ‘Yaşlı Sağlığı Hizmetlerinde’ edindiği rol yadsınamaz
konumdadır. Ancak en önemli sorun halk sağlığı hemşirelerinin yaşlıların
yetiyitimi, mobilite sorunları ve bu sorunlara yaklaşımları konusunda yeterli
bilgi birikiminin olmamasıdır. Bu çalışmada, ülkemizde yaşayan yaşlılarda
yetiyitimi, mobilite ve özellikleri hakkında bilgi vermek, mobiliteye bağlı
yetiyitiminin değerlendirilmesi ve geciktirilmesinde, dolayısıyla 65 yaş ve
üzeri bireylerin yaşam kalitesinin arttırılmasında halk sağlığı hemşirelerinin
sorumluluklarının neler olduğu konusuna rehber oluşturarak katkı sağlayabilmek
amaçlanmıştır. Halk sağlığı hemşirelerinin bu amaç doğrultusunda mobiliteye bağlı
yetiyitimli yaşı bireyleri izleyerek değerlendirmeleri ve uygun girişimleri
planlamaları önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, Mobilite, Yaşlı, Yetiyitimi

Mobility-Related Disability in Age and Responssibilities of the Public Health Nursing

Öz

DOI:10.17681/hsp.382679

The elderly population is increasing every year in the world. Old age
with its biological, psychological and sociological aspects is a process which
has its own unique transformations and problems. Chronic diseases and
disability in this process cause deterioration in quality of life, inadequacies
regarding care, and economic loss at substantial levels. Disability, which are
mostly due to chronic diseases and can be linked to mobility, can be reduced by
protective measures and interventions. The role of public health nurses, one of
the health professional group, in 'Elderly Health Services' towards health
problems related to mobility and disability in the elderly population growing,
is undeniable. However, most important problem is that public health nurses do
not have sufficient knowledge about disability and mobility problems of elderly
people and their approaches to these problems. In this study, it is aimed to
provide information about the disability, mobility and characteristics of
elderly people living in our country, and to contribute by presenting a
guidance on the responsibilities of public health nurses in evaluating and
delaying mobility-related disability thus improving the quality of life for
people aged 65 and over. It is recommended that public health nurses follow up
elderly people with mobility related disability and plan appropriate
interventions in accordance with this purpose.

Anahtar Kelimeler

Mobility, Nursing, Aged, Disability

Kaynakça

• Referans1 Bahar A. Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep, 2005: 106.
• Referans2 Kutsal YG. Yaşlanan Dünya, Yaşlanan Toplum, Yaşlanan İnsan, Türk Tabipler Birliği Yayınları, 2003 (Erişim tarihi:18.01.2017) Erişim adresi: http://www.ttb.hacettepe.edu.tr
• Referans3 BM (Birleşmiş Milletler) BM'nin Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi Dünya Nüfus Tahminleri Raporu (Erişim tarihi:13.12.2017) Erişim adresi: http://www.un.org.tr/tr/dünyanüfus tahminleri&submit=Search
• Referans4 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) İstatistiklerle Yaşlı Nüfus 2016, (Erişim tarihi:01.12.2017) Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id= 24644
• Referans5 T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, ‘‘Türkiye sağlıklı yaşlanma eylem planı ve uygulama programı (2015-2020)’’, ISBN: 978-975-590-520-4, Ankara: Anıl Matbaa; 2015. s. 3-30.
• Referans6 WHO (World Health Organisation). World Population Prospects The 2015 Revision, [cited 31.12.2017] Available from: http://esa.un.org/unpd/wpp/publications/files/key_findings_wpp_ 2015. pdf
• Referans7 Tajvar M, Arab M, Montazeri A. Determinants of Health-Related Quality Of Life in Elderly in Tehran, Iran. BMC Public Health 2008 (doi: 10.1186/1471-2458-8-323).
• Referans8 WHO (World Health Organization). Noncommunicable Diseases and Mental Health Cluster Noncommunicable Disease Prevention and Health Promotion Department 213. Ageing and Life Course, h.w.w.i.h.a.a.p., Active Aging: A Policy Framework WHO, Madrid, 2002.
• Referans9 Verbrugge LM, Patrick DL. Seven cronic conditions: Their Impact on U.S. Adult’s Activity Levels and Use of Medical Services. American Journal of Public Health 1995; 85: 173-182
• Referans10 T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması. Ünal B. Ergör G. (edt). Sağlık Bakanlığı Yayın No: 909 Anıl Matbaa, Ankara, 2013
• Referans11 Keskinoğlu P. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Yaşlılık ve yetiyitimi. Yaşlı sağlığı: sorunlar ve çözümler. Aslan D, Ertem M. (edt), Yayın No: 2012-1 Ankara: HASUDER Palme Yayıncılık; 2012. s. 75-79.
• Referans12 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). Sağlıkla ilgili istatistikler 2013, (Erişim tarihi: 05.01.2017) Erişim adresi: http://www. tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1017
• Referans13 Maslow K, Mezey M. Recognition of dementia in hospitilized older adults. American Journal of Nursing 2008; 108: 40-49
• Referans14 Foster C, Porcari JP, Battista RA, Udermann B, Wright G, Lucia A. The risk in exercise training. Am J Lifestyle Med 2008; 2: 279-284
• Referans15 WHO (World Health Organization). World report on disability. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data 2011 Malta, [cited 26.01.2017] Available from: http://www.who.int/ disabilities/world_report/2011/report.pdf
• Referans16 ICIDH (International Classification of Functioning and Disability). International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps, World Health Organization, Geneva. 1980. p. 1-19.
• Referans17 Verbrugge LM, Jette AM. The disablement process. Social Science and Medicine 1994; 38: 1-14.
• Referans18 ICIDH-2 (International Classification of Functioning and Disability). Beta-2 draft, Full Version, World Health Organization, Geneva. 1999. p. 2.
• Referans19 WHO (World Health Organization). T.C. Başbakanlık Özürlüler Dairesi Başkanlığı, Kabakçı, E. Gögüs AE. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data DSÖ tarafından International Classification of Functioning, Disability and Health başlığı ile yayınlanmıştır. Bilge Matbaacılık, 2004. s. 3.
• Referans20 WEB_1. (2006) (Erişim tarihi:19.04. 2016) Erişim adresi: http://rega.basbakanlik.gov.tr/ eskiler/2006/07/200607163.html2006
• Referans21 Verbrugge LM, Patrick DL. Seven cronic conditions: Their Impact on U.S. Adult’s Activity Levels and Use of Medical Services. American Journal of Public Health 1995; 85: 173-182
• Referans22 Balzi D, Lauretani F, Barchielli A. Risk factors for disability in older persons over 3-year follow-up. Age Ageing 2010; 39: 92-98
• Referans23 WEB_3. (2002) 2002 Türkiye Özürlüler Araştırması, (Erişim tarihi:31.01.2017) Erişim adresi:http://engelli.eyh.gov.tr/odes/odes_2015/?menu=dosya&sayfa=Arastirma
• Referans24 TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002 İkincil Analizi, (Erişim tarihi:17.03.2014) (Erişim adresi: http://www.eyh.gov.tr/tr/8399/Turkiye-Engelliler-Arastirmasi-Ileri-AnalizRaporu-Ocak-2006
• Referans25 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması 2010 Raporu, http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay &KT_ID=1& KITAP _ID=244 (12.01.2016).
• Referans26 WHO (World Health Organization). ‘‘Dünya Sağlık Raporu’’, 21. Yüzyılda Yaşam Herkes İçin Bir Vizyon, Cenevre, 1998. s. 62.
• Referans27 Me Peak, LE. Physiatric history and examination. Physical Medicine and Rehabilitation, Second Edition, Braddom, RL. (ed.) W.B. Saunders Company, Philadelphia, 2000: p. 5-7.
• Referans28 Leat SJ, Lovie-Kitchin JE. Measuring mobility performance: experience gained in designing a mobility course. Clinical and Experimental Optometry 2006; 89: 215-228.
• Referans29 Suri P, Kiely DK, Leveille SG, Frontera WR, Bean JF. Trunk muscle attributes are associated with balance and mobility in older adults: a pilot study. PMR (Physical Medicine And Rehabilitation) 2009; 1: 916-924.
• Referans30 Riddering AT. Keeping older adults with vision loss safe: chronic conditions and comorbidities that ınfluence functional mobility. Journal of Visual Impairment & Blindness 2008; 102: 616-620.
• Referans31 Kulakçı H, Emiroğlu ON. Huzurevinde yaşayan yaşlıların bakımında Omaha Sistemi’nin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2011; 4: 25-33 http://www. Deuhyoedergi.org (16.04.2016). Referans32 Özcan A. Hemşire Hasta İlişkisi ve İletişim. Sistem Ofset Yayıncılık 2. Basım, Ankara, 2006. s. 4-31.
• Referans33 WEB_4. (2011) Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, (Erişim tarihi:31.01.2016) (Erişim adresi: http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-12606/ hemsirelik-yonetmeligidegisiklik-yapilmasina-dair-y-.html
• Referans34 Staab AS, Hodges LC. Problems with mobility, Essentials of Gerontological Nursing Lippincott, Philedelphia-New York, 1996. p. 51-65.
• Referans35 Carpenito LJ. “Hemşirelik Tanıları El Kitabı” Handbook of Nursing Diagnosis- 13th Ed. Erdemir F. (Çev.) Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul, 2010. s. 224.
• Referans36 WHO (World Health Organisation). Physical Activity and Health in Europe: Evidence For Action. Cavill N, Kahlmeier S, Racioppi F. (eds), 2006. p. 2. Referans37 Hollmann W, Strüder HK, Tagarakis CVM, King G. Physical activity and the elderly. Eur J Cardiovasc Prev Rehabilitation 2007; 14: 730-739
• Referans38 Christmas C, Anderson RA. Exercise and older patients: Guidelines for the clinician. J Am Geriatr Soc 2000; 48: 318-324
• Referans39 Hardman AE, Stensel DJ. Exercise And Aging (1st edition), In physical activity and health: The evidence explained. London: Routledge. Taylor & Francis Group, 2003. 189-203
• Referans40 Bean JF, Vora A, Frontera WR. Benefits of exercise for community-dwelling older adults. Arch Physical Medical Rehabilitation 2004; 85: 31-42
• Referans41 WEB_8. What we recommend? (2015) [cited 16.01.2016] Avaliable from: http://www.diabetes.org/food-and-fitness /fitness/types-of-activity/what-we-recommend.html
• Referans42 WHO (World Health Organisation). Global Recommendations on Physical Activity for Health. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, 2010. p. 6-30.
• Referans43 Pate RR, Pratt M, Blair SN, Haskell WL, Macera CA, Bouchard C, et al. Physical activity and public health. A recommendation from the Centers for Disease Control and Prevention and the American College of Sports Medicine. JAMA, 1995; 273: 402-407
• Referans44 Berkman LF. The role of social relation in health promotion. Psychomatic Medicine 1995. 245-254
• Referans45 Parker M, Baker PS, Allman RM. A life- space approach to functional assessment of mobility in the elderly. Journal of Gerontological Social Work 2001; 35: 35–55