Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin Türkiye’deki Faaliyetleri ve Türk İltica Sisteminde Değişen Rolü

Yıl 2019, Cilt: 77 Sayı: 1, 343 - 370, 19.06.2019

Nuray Ekşi

Öz

BMMYK, 1949 yılında BM Genel Kurulu tarafından alınan bir kararla BM’nin yan organı olarak Cenevre’de kurulmuştur. BMMYK’nın görevleri, 1950 yılında BM Genel Kurulu ile kabul edilen Tüzüğü’nün yanı sıra daha sonra muhtelif tarihlerde BM Genel Kurulu tarafından alınan kararlarla belirlenmiştir. BMMYK’nın Tüzüğüne göre, BMMYK insani, sosyal amaçlarla faaliyette bulunan ve siyasi nitelik taşımayan bir organdır. Çalışmamızda öncelikle 1960 yılından beri Türkiye’de faaliyette bulunan BMMYK’nın kuruluşu ve görev alanı üzerinde durulacaktır. Daha sonra Türkiye ile BMMYK arasında 2016 yılında yapılan ev sahibi ülke anlaşması incelenecektir. Bu bağlamda, ev sahibi ülke anlaşmasının yapılmasının sebepleri, bu anlaşma uyarınca BMMYK’ya tanınan haklar, dokunulmazlıklar, imtiyazlar ve kolaylıklar açıklanacaktır. Çalışmamızda ayrıca geçmişten günümüze kadar olan süreçte bazı antlaşma ve yasal düzenlemelerde yer alan BMMYK ile iş birliğine ilişkin hükümler irdelenecektir. BMMYK’nın Türkiye’deki rolü 2013 yılından itibaren değişmiştir. Bu değişikliğe yol açan etkenler tespit edilecek; BMMYK’nın Türkiye açısından değişen rolünün sonuçları değerlendirilecektir. Çalışmamızda yaptığımız tespitler ve önerilerimiz ise sonuç kısmında belirtilecektir. 

Anahtar Kelimeler

BMMYK, BMMYK statüsü, UNRRA, IRO, Ev sahibi ülke, Ev sahibi ülke anlaşması, Mülteciler, Vatansızlar, Yerinden edilmiş kişiler

Activities of the United Nations High Commissioner for Refugees in Turkey and Its Changing Role in Turkish Asylum System

Öz

The UNHCR was established as a subsidiary body by the resolution of the UN General Assembly in 1949 in Geneva. The functions of the UNHCR are defined in the Statute which was adopted in 1950 and in various resolutions subsequently adopted by the UN General Assembly. In accordance with the Statute, the work of the High Commissioner is humanitarian and social and of an entirely non-political character. In this study, the establishment and the scope of missions of the UNHCR which has been operating in Turkey since 1960 are firstly explained. Then the host country agreement between Turkey and the UNHCR which was made in 2016 will be examined. In this context, the reasons for making host country agreement; rights immunities, privileges and facilities provided for the UNHCR under this agreement will be described. In this study, the provisions of the treaties and legal arrangements concerning cooperation with the UNHCR from past to the present will also be summarized. The role of the UNHCR in Turkey has been changed since 2013. The factors leading such a change will be identified and the results of the changing role of the UNHCR will be evaluated. Finally, the determinations and proposals made in this study will be stated in the conclusion part. U

Anahtar Kelimeler

NHCR, Statute of UNHCR, UNRRA, IRO, Host country, Host country agreement, Refugees, Stateless, Displaced persons

Kaynakça

• Ahlborn C, “The Normative Erosion of International Refugee Protection through UN Security Council Practice”, (2011) Volume 24 Leiden Journal of International Law 1009-1027.
• Amerasinghe CF, Principles of the Institutional Law of International Organizations (2nd edn, Cambridge University Press 2005).
• Barutciski M, “The Limits to the UNHCR’s Supervisory Role” in James C. Simeon (eds), The UNHCR and the Supervision of International Refugee Law (Cambridge University Press 2013).
• Betts A, Loescher G and Milner J, The United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR): The Politics and Practice of Refugee Protection (2nd edn, Routledge 2012).
• Dowd R and McAdam J, “International Cooperation and Responsibility Sharing to Protect Refugees: What, Why and How?” (2017) 66 International and Comparative Law Quarterly, 863-892.
• Dunoff LJ, “Chapter 5: Is Sovereign Equality Obsolete?, Understanding Twenty-First Century International Organizations” in Janne E Nijman and Wouter G Werner (eds), Netherlands Yearbook of International Law Editors (2012) 99-127.
• Ekşi N, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku (5th edn, Beta 2018).
• Ekşi N, Milletlerarası Özel Hukuka İlişkin Temel Mevzuat, 13th edn, Beta 2018).
• Ekşi N, Geri Gönderme Merkezlerinin Denetlenmesine İlişkin Kılavuz İlkeler, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü-Uluslararası Göç Örgütü-IOM, (Ankara, 2017).
• Ekşi N, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku, (4th edn, Beta 2016).
• Ekşi N, 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda İdari Gözetim, (Beta 2014).
• Ekşi N, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (Tasarısı) (Beta 2012).
• Juss SS, “The UNHCR Handbook and the Interface between Soft Law and Hard Law in International Refugee Law” in Satvinder Singh Juss and Colin Harvey (eds), Contemporary Issues in Refugee Law, (Cheltenham 2013) 31-67.
• Kälin W, “Supervising the 1951 Convention Relating to the Status of Refugees: Article 35 and Beyond” in Erika Feller, Volker Türk and Frances Nicholson (eds), Refugee Protection in International Law (Cambridge University Press 2003) 613-666.
• Klabbers J, An Introduction to International Institutional Law, (Cambridge University Press 2002).
• Lewis C, UNHCR and International Refugee Law: From Treaties to Innovation, (Routledge 2012).
• Sands P and Klein P, Bowett’s Law of International Institutions, (Sweet& Maxwell 2001).
• Saraçlı M, Uluslararası Hukukta Yerinden Edilmiş Kişiler (Seçkin 2011).
• Thomas Hammarberg, “Human Rights of Asylum Seekers and Refugees” (Strasbourg, 1 October, 2009) CommDH (2009)31.
• TÜRK Volker, “The UNHCR’s Role in Supervising International Protection Standards in the Context of its Mandate” in James C. Simeon (eds), The UNHCR and the Supervision of International Refugee Law (Cambridge University Press 2013) 39-58.
• UN General Assembly, Statute of the Office of the United Nations High Commissioner for Refugees, 14 December 1950, A/RES/428(V) <www.refworld.org/docid/3ae6b3628.html > accessed 30 December 2018.
• UN General Assembly, Refugees and Stateless Persons, (3 December 1949) A/RES/319 (IV) https://www.refworld.org/docid/3b00f1ed34.html [accessed 30 March 2019].
• UN Commission on Human Rights, Report of the Representative of the Secretary-General, Mr. Francis M. Deng, 1997/39. Addendum: Guiding Principles on Internal Displacement, (11 February 1998), E/CN.4/1998/53/Add.2 https://www.refworld.org/docid/3d4f95e11.html accessed 30 December 2018.
• Uzun E, “Uluslararası Hukuk Çerçevesinde BMMYK’nın Yapısı, Görevleri ve Uluslararası Mülteci Hukukunun Gelişimindeki Yeri”, (2014) 2(2) Göç Araştırmaları Dergisi, 61-85.