Kışlık Buğdaydaki Sistemik Bir Hastalık: Cephalosporium Çizgi Hastalığı Cephalosporium gramineum (syn. Hymenula cerealis)

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 130 - 143, 15.06.2019

Esra Gül Aziz Karakaya

Öz

Cephalosporium gramineum’un neden
olduğu Cephalosporium çizgi hastalığı
toprak kaynaklı olup kışlık buğdayın vasküler bir solgunluk hastalığıdır. Hymenula cerealis hastalığın saprofit
aşaması olarak kabul edilmiştir. Aynı alandaki hastalıklı bitkilerin oranı %100
olabilmekte ve ürün kayıpları %80’e kadar çıkabilmektedir. Hastalık yağışın
yüksek olduğu yerlerde yaygın olarak görülürken daha ılıman, daha kurak ya da
drenajın daha iyi olduğu topraklarda nadiren görülmekte veya hiç
görülmemektedir. İlk enfeksiyonlar sonbaharda başlamakta olup inokulum bol
olduğu zaman kış boyunca devam etmektedir. Konidilerin ksilem sıvısından yukarı
doğru hareketi süresince patojen konukçusunu sistemik olarak istila etmektedir.
Yaprak tabanından yaprak ucuna kadar uzanan kenarları düzensiz beyazımsı
şeritler hastalığın tipik belirtisidir. Bunun dışında bodurlaşma ve ak başak
oluşumu diğer önemli belirtileridir. Bu derlemede ülkemizde 2010 yılında tespit
edilmiş olan Cephalosporium çizgi
hastalığı etmeninin biyolojisi, konukçuları, mücadelesi ve şu anki durumu
hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cephalosporium Çizgi Hastalığı, Cephalosporium gramineum

Kaynakça

• Ay, T., & Ünal G. (2014). Prevalence of Cephalosporium stripe (Hymenula cerealis) in the eastern mediterranean of turkey. Balkan Agriculture Congress, 8-10 September, 2014, Edirne. Anderegg, J. C., & Murray, T. D. (1988). Influence of soil matric potential and soil pH on Cephalosporium stripe of winter wheat in the greenhouse. Plant Disease, 72: 1011-1016. Baaj, D. W., & Kondo, N. (2011). Genotyping Cephalosporium gramineum and development of a marker for molecular diagnosis. Plant Pathology, 60: 730-738. Bruehl, G. W. (1956). Cephalosporium stripe disease of wheat in Washington. Phytopathology, 46, 178-180. Bruehl, G. W. (1957). Cephalosporium stripe disease of wheat. Phytopathology, 47: 641-649. Bruehl, G. W. (1963). Hymenula cerealis, the sporodochial stage of Cephalosporium gramineum. Phytopathology, 53: 205-208. Bruehl, G. W. & Lai, P. (1966). Prior colonization as a factor in the saprophytic survival of several fungi in wheat straw. Phytopathology, 56: 766-768. Bruehl, G. W. (1968). Ecology of Cephalosporium stripe disease of winter wheat in Washington. Plant Disease Reporter, 52 (8): 590-594. Cowger, C., & Mundt, C. C. (1998). A hydroponic seedling assay for resistance to Cephalosporium stripe of wheat. Plant Disease, 82: 1126-1131. Douhan, G. W., & Murray, T. D. (2001). Infection of winter wheat by a J-glucuronidase-transformed isolate of Cephalosporium gramineum. Phytopathology, 91(3): 232-239. Froese, P., Murray, T. D., & Carter, A. H. (2016). Quantitative Cephalosporium stripe disease resistance mapped in the wheat genome. Crop Science, 56: 1586-1601. Hekimhan, H. (2010). Trakya bölgesinde buğdaylarda kök ve kökboğazı çürüklüğüne neden olan fungal etmenler ve patojenisitelerini etkileyen bazı faktörler üzerine araştırmalar. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma ABD, Doktora Tezi, 134 s. Hekimhan, H., & Boyraz, N. (2011). Trakya bölgesi buğday ekiliş alanlarında fungal kaynaklı kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalıklarının tespiti. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25 (3): 25-34. Hekimhan, H., Dinçer, N., Boyraz, N., & Katırcıoğlu, Y. Z. (2011). Doğu Akdeniz bölgesi buğday ekilişlerinde yeni bir hastalık etmeni: Hymenula cerealis Ellis & Everh. (syn. Cephalosporium gramineum Y. Nisik & Ikata). 9. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül, Bursa. Hekimhan, H., Fidan, H., Güllü, M., Gözüaçık, C., & Konuksal, A. (2014). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arpa (Hordeum vulgare L.) ekilişlerinde tespit edilen toprak üstü aksam fungal hastalıkları. Türkiye V. Bitki Koruma Kongresi, 3-5 Şubat, Antalya. Hekimhan, H., Gencer, R., İmamoğlu, A., Pelit, S., Kalın, A. (2016). Doğu Akdeniz bölgesinde bazı ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının bazı fungal hastalıklara karşı reaksiyonlarının belirlenmesi, Proje no: TAGEM–BS–13/12-01/02-02, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı Bitki Hastalıkları Araştırmaları Proje Özetleri (08-12 Şubat 2016 /Antalya) Johnston, R. H., & Mathre, D. E. (1972). Effect of infection by Cephalosporium gramineum on winter wheat. Crop Science, 12 (6): 817-819. Jones, J. B., Jones, D. J., Roane, C. W., &Tillman, R. W. (1980). Cephalosporium stripe of cereals in Virginia. Plant Disease, 64: 325. Klos, K. L. E., Vásquez-Siller, L. M., Wetzel, H. C., & Murray, T. D. (2012). PCR-based detection of Cephalosporium gramineumin winter wheat. Plant Disease, 96: 437-442. Kobayashi, K., & Ui, T. (1979). Phytotoxicity and antimicrobial activity of graminin A, produced by Cephalosporium gramineum, the causal agent of Cephalosporium stripe disease of wheat. Physiological Plant Pathology, 14: 129–33. Li, H., Conner, R. L. & Murray, T. D. (2008). Resistance to soil-borne diseases of wheat: Contributions from the wheatgrasses Thinopyrum intermedium and Th. ponticum. Canadian Journal of Plant Science, 88: 195-205. Love, C. S., & Bruehl, G. W. (1987). Effect of soil pH on Cephalosporium stripe in wheat. Plant Disease, 71: 727-731. Martyniuk, S., Bialy, Z., & Jurzysta, M. (2004). Antifungal activity of aerial parts and saponins of Medicago spp. against Cephalosporium gramineum. Allelopathy Journal, 13 (1): 75-82. Martyniuk, S. (2007). Efficacy of biological versus chemical control of Cephalosporium gramineum on cereals. Modern fungicides and antifungal compounds V: 15th International Reinhardsbrunn Symposium, Friedrichroda, Germany, May 6-10, 2007. Mathre, D. E., Johnston, R. H., & Martin, J. M. (1985). Sources of resistance to Cephalosporium gramineum in Triticum and Agropyron species. Euphytica, 34: 419-424. Mathre, D. E., & Johnston, R. H. (1990). A crown barrier related to Cephalosporium stripe resistance in wheat relatives. Canadian Journal of Botany, 68 (7): 1511-1514. Mundt, C. C. (2002). Performance of wheat cultivars and cultivar mixtures in the presence of Cephalosporium stripe. Crop Protection, 21: 93-99. Mundt, C. C. (2010). Cephalosporium stripe. In: Bockus, W. W., Bowden, R. L., Hunger, R. M., Morrill, W. L., Murray, T. D., Smiley, R. W, eds. Compendium of Wheat Diseases and Pests, 3rd edn. St Paul, M. N, USA: APS Press, 23-26. Murray, T. D. (1988). Soil application of benzimidazole fungicides for the control of Cephalosporium stripe in the greenhouse and field. Plant Disease, 72: 1054-1058. Murray, T. D. (2006). Seed Transmission of Cephalosporium gramineum in winter wheat. Plant Disease, 90 (6): 803-806. Quincke, M. C., Peterson, C. J., Zemetra, R. S., Hansen, J. L., Chen, J. L., Riera-Lizarazu, O., & Mundt, C. C. (2011). Quantitative trait loci analysis for resistance to Cephalosporium stripe, a vascular wilt disease of wheat. Theoretical and Applied Genetics, 122, (7): 1339-1349. Quincke, M. C., Peterson, C. J., & Mundt, C. C. (2012). Relationship between incidence of Cephalosporium stripe and yield loss in winter wheat. International Journal of Agronomy, 2012: 1-9. Quincke, M. C., Murray, T. D., Peterson, C. J., Sackette, K. E., & Mundt, C. C. (2014). Biology and control of Cephalosporium stripe of wheat. Plant Pathology, 63: 1207-1217. Rahman, M., Mundt, C.C., Wolpert, T. J., & Riera-Lizarazu, O. (2001). Sensitivity of wheat genotypes to a toxic fraction produced by Cephalosporium gramineum and correlation with disease susceptibility. Phytopathology, 91 (7): 702-707. Richardson, M. J., & Rennie, W. J. (1970). An estimate of theloss of yield caused by Cephalosporium gramineum in wheat. Plant Pathology, 19: 138-140. Spalding, D. H., Bruehl, G. W., & Foster, R. J. (1961). Possible role of pectinolytic enzymes and polysaccharide in pathogenesis by Cephalosporium gramineum in wheat. Phytopathology, 51: 227-235. Stiles, C. M., & Murray, T. D. (1996). Infection of field-grown winter wheat by Cephalosporium gramineum and the effect of soil pH. Phytopathology, 86 (2): 177-183. Trail, F. (2009). For blighted waves of grain: Fusarium graminearum in the post genomics era. Plant Physiology, 149: 103-110. TUİK. (2018). Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001. (Erişim tarihi:10. 03. 2018). Wachowska, U., Konopka, I., Duba, A., Goriewa, K., & Wiwart, M. (2018). The effects of various plant protection methods on the development of Zymoseptoria tritici and Cephalosporium gramineum, grain yield and protein profile. Internatıonal Journal of Pest Management, 1-9. Wiese, M. V. (1972). Colonization of wheat seedlings by Cephalosporium gramineum in relation to symptom development. Phytopathology, 62 (9): 1013-1018. Wiese, M. V., & Ravenscroft, A. V. (1978). Sporodochium development and conidium production in Cephalosporium gramineum. Phytopathology, 68: 395-401. Van Wert, S. L., Ravenscroft, A. V., & Fulbright, D. W. (1984). Screening wheat lines as seedlings for resistance to Cephalosporium gramineum. Plant Disease, 68: 1036–1038. Van Wert, S. L., & Fulbright, D. W. (1986). Pathogenicity and virulence of Cephalosporium gramineum is independent of in vitro production of extracellular polysaccharides and graminin A. Physiological and Molecular Plant Pathology, 28: 299–307. Vazquez, M. D., Zemetra, R., Peterson, C. J., & Mundt, C. C. (2015). Identification of Cephalosporium stripe resistance quantitative trait loci in two recombinant in bredline populations of winter wheat. Theoretical and Applied Genetics, 128: 329-341.