Eğitim Haberlerinin Metalaşmasını Reklam ve Reklam Haberler Üzerinden Okumak

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 38 - 61, 17.07.2019

Erdal Dağtaş Mehmet Anıl Ünal

Öz

Bu çalışmanın problemini, yeni sağ politikalar çerçevesinde
eğitimin metalaşmasına ilişkin Türkiye basınını temsilen seçilen gazetelerin eğitime
ilişkin sayfalarında yer verdikleri reklam ve reklam haberler üzerinden nasıl bir yaklaşım
sergilediklerinin saptanması oluşturmaktadır. Bu anlamda çalışma, medya alanında artan tekelleşme
eğilimleri ile eğitimin metalaşmasının ne derece birbirinden etkilendiklerini saptamak açısından
önem taşımaktadır. Çalışmanın kuramsal temelini, seçilmiş olan gazetelerde yer alan
eğitime ilişkin reklam ve reklam haberlerin nicel ve nitel analizini yaparak eğitimin
ticarileşmesini ve özelleştirilmesini sorunsallaştıran eleştirel bir yaklaşım oluşturmaktadır.
Çalışmada Türkiye basınını temsilen Cumhuriyet, Evrensel, Hürriyet, Milat, Milliyet ve Ortadoğu
gazeteleri seçilmiştir. Bu seçimde gazetelerin ideolojik referansları belirleyici
olmuştur. Çalışma, nicel ve nitel metin çözümlemesi bölümlerinden oluşmaktadır. Çalışmanın nicel
çözümleme bölümünde, 1 Ocak-31 Aralık 2016tarihleri arasında incelenen gazetelerin
eğitim haberlerine ilişkin sayfalarında yayımlanmış reklamların ve reklam haberlerin sayısal
dağılımına yer verilmiştir. Nitel çözümleme bölümünde ise gazetelerin eğitim ile ilgili reklam
ve reklam haber içeriklerinin metinsel çözümlemesi gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada,
eğitim haberciliği açısından reklam ve reklam haberlere verilen ağırlığın karşısında
kamusal ve özel öğretim kurumlarına ilişkin gelişmelerin eşit şekilde ve tüm yönleriyle
topluma aktarılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Reklam, reklam haber, eğitim, habercilik, metalaşma

Reading the Commodification of Education News on Advertisement and Advertorial

Öz

The problem of this study is to determine what kind of approach used by the selected newspapers representing the Turkish press has displayed on their educational pages through advertisement and advertorial regarding the commodification of education within the framework of new right-wing policies. In this context, the study is important about determining the increase of monopolization tendencies on the media and the commodification of education how much affected from each other. The theoretical basis of the study is constituted by a critical approach that problematizes the commercialization and privatization of education by conducting quantitative and qualitative analysis of advertising and advertorial related to education in selected newspapers. In the study, the newspapers which on the behalf of representing Turkish press; Cumhuriyet, Evrensel, Hürriyet, Milat, Milliyet and Ortadoğu were selected. In this selection, the ideological references of the newspapers have been decisive. The study consists of quantitative and qualitative text analysis parts. The quantitative analysis section of the study included the numerical distribution of advertisements and advertorial published on the education news pages of the newspapers examined between January 1-December 31, 2016. In the qualitative analysis section, textual analysis of education-related advertisement and advertorial content of the newspapers was carried out. In this study, it was concluded that the developments related to public and private education institutions should be given equal coverage and conveyed to the society with all the aspects against the weight given to advertising and advertorial in terms of education journalism.

Anahtar Kelimeler

Advertisement, advertorial, education, journalism, commodification

Kaynakça

• Adaklı, Gülseren (2006) Türkiye'de Medya Endüstrisi, Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri, Ankara, Ütopya Yayınevi. Akın, Uğur ve Arslan, Gani (2014) “İdeoloji ve Eğitim: Devlet-Eğitim İlişkisine Farklı Bir Bakış”, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, s. 81-90. Alver, Füsun (2007) Gazeteciliğin Kuramsal Temelleri, İstanbul, Betakitap. Angus, Lawrence (2014) “İmtiyaz Çemberi İçinde ve Karşısında Öğretim: Öğretmen Reformu, Okul Reformu”, İdealist Öğretmenden Sınava Hazırlayıcı Teknisyene. Öğretmenliğin Dönüşümü, Ahmet Yıldız (der.), Ankara, Kalkedon Yayınları, s. 97- 137. Aydın, Mustafa (2014) Toplum, Kültür, Eğitim, Ankara, Gazi Kitabevi. Bal, Hüseyin (2015) Bilgi Sosyolojisi, Bursa, Sentez Yayıncılık. Bulut, Selda (2009) Sermayenin Medyası Medyanın Sermayesi, Ankara, Ütopya Yayınevi. Çağlar, Şebnem (2013) Şövalyelik Mesleği Gazeteciliğin Uzmanlık Alanları, Konya, Literatürk. Çaplı, Bülent (2002) Medya ve Etik, Ankara, İmge Kitabevi. Dağtaş, Banu (2003) Reklamı Okumak, Ankara, Ütopya Yayınevi. Dağtaş, Erdal (2006) Türkiye’de Magazin Basını, Ankara, Ütopya Yayınevi. Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası [Eğitim-Sen] (2017) 2016-2017 Eğitim- Öğretim Yılı Sonunda Eğitimin Durumu, Ankara. Erdoğan, Gamze (2007) “Ulusal Yazılı Basında Uzman Gazetecilik: Kültür Sanat Haberciliğinin Anaakım ve Fikir Gazetelerindeki Uygulamaları”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Güneş, Muharrem ve Güneş, Hasan (2003) Türkiye'de Eğitim Politikaları ve Sivil Toplum, Ankara, Anı Yayıncılık. Güvercin, Gökçe (2014) “Öğretmenlik Mesleğinde Kökten Bir Dönüşüm: Ücretli Öğretmenlik”, İdealist Öğretmenden Sınava Hazırlayıcı Teknisyene. Öğretmenliğin Dönüşümü, Ahmet Yıldız (der.), Ankara, Kalkedon Yayınları, s. 139- 178. Harvie, David (2014) “Derslikte Değer Üretimi ve Mücadele: Sermayenin Tarafında, Karşısında ve Ötesinde Öğretmenler”, İdealist Öğretmenden Sınava Hazırlayıcı Teknisyene. Öğretmenliğin Dönüşümü, Ahmet Yıldız (der.), Hakan Tanıttıran (Çev.), Ankara, Kalkedon Yayıncılık, s. 179-222. Mattelart, Armand (1995) Reklamcılık, Fatoş Ersoy (Çev.), İstanbul, İletişim Yayınları. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2017) 2016-2017 Milli Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim,Ankara. Nalçaoğlu, Halil (1999) “Türkiye'nin Yeni Üniversite Düzeni: Kriz ve Kalite”, Doğu Batı Düşünce Dergisi (7), s. 91-106. Okuroğlu, Selahattin M. (2012) “Türkiye’de Medya Tekelleşmesinin Ekonomisi ve Medya Siyasaları”, Küreselleşme, Medya, Toplum, Erdal Dağtaş (der.), Ankara, Birgün Kitap, s. 27-79. Özsoy, Seçkin (2011) “Bilginin metalaşması süreci: ‘Eğitimdeki Yapısal Dönüşüm’e İlişkin Bazı Çıkarımlar”, Metalaşma ve İktidarın Baskısında Üniversite, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (der.), İstanbul, Sosyal Araştırmalar Vakfı, s. 121-142. Özuğurlu, Metin (1999) “Sanayi ve İşbirliği Programının Eleştirisi”, Eğitim: Ne için? Üniversite: Nasıl? YÖK: Nereye?, Faruk Alpkaya, Temel Demirer vd. (der.), Ankara, Ütopya Yayınevi, s. 95-105. Pekman, Cem (2001) “Çokuluslu Reklamcılık, Uluslararası Düzenlemeler ve Ulusal Uygulamalar: Kuralları Kim İster?”, Medya Politikaları, Beybin Kejanlıoğlu, Sevilay Çelenk vd. (der.), Ankara, İmge Kitabevi, s. 205-242. Schiller, Herbert (1993) Zihin Yönlendirenler, Cevdet Cerit (Çev.), İstanbul, Pınar Yayınları. Smythe, Dallas W. (2006) “Batı Marksizminin Kör Noktası”, Kitle İletişimin Ekonomi Politiği, Levent Yaylagül (der. ve çev.), Ankara, Dalbaz Yayıncılık, s. 127-172. Sönmez, Mustafa (2010) Medya, Kültür, Para ve İstanbul, İstanbul, Yordam Kitap. Şener, Funda K. (2016) “ ‘Kamusal’dan ‘Özel’e mi? Üniversitenin Toplumsal Konumlanışı ve Bilimsel Bilgi Üretimi”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, s. 61-76. Yıldırım, Ergün (2007) Bilgi Sosyolojisi: Kavramlar, Teoriler, Pratikler, Bursa, Ekim Basım Yayın Dağıtım. http://alisahinkaya.com/nedir/advertorial-nedir/, (Erişim Tarihi: 14.01.2019). http://www.demiroren.com.tr/tr/sektorler/egitim/ata-egitim-kurumlari.html, (Erişim Tarihi: 15.01.2019). http://www.yok.gov.tr/web/guest/2016-2017-yuksekogretim-istatistikleri-yayimlandi, (Erişim Tarihi: 1.11.2018) https://data.oecd.org/eduresource/spending-on-tertiary-education.htm#indicator-chart, (Erişim Tarihi: 16.11.2018) https://tedmem.org/yayin/2016-egitim-degerlendirme-raporu, (Erişim Tarihi: 14.01.2019). (2016, 21 Ocak). “Mektebim New York’ta”, Cumhuriyet, s. 14. (2016, 25 Ocak). “Okan öğrencileri Miami’de eğitimde”, Cumhuriyet, s. 14. (2016, 3 Şubat). “Bilgi’de yeni programlar”, Cumhuriyet, s. 22. (2016, 11 Şubat). “Mektebim New York’ta”, Cumhuriyet, s. 17. (2016, 16 Şubat). “Liseliler üniversitede”, Cumhuriyet, s. 12. (2016, 16 Şubat). “Kültür’de inovasyon merkezi”, Cumhuriyet, s. 14. Evrensel Gazetesi (2016). 1 Ocak-31 Aralık. (2016, 30 Ocak). “Girişimcilikte lider üniversite Okan Üniversitesi”, Hürriyet, s. 11. (2016, 30 Mayıs). “Dört şehre üstün zekalı okulu”, Hürriyet, s. 19. (2016, 20 Temmuz). “Uluslararası programlarıyla fark yaratıyor”, Hürriyet, s. 12. (2016, 7 Kasım). “Doğa Okulları’na yeni CEO”, Hürriyet, s. 23. Milat Gazetesi (2016). 1 Ocak-31 Aralık. (2016, 1 Ocak). “Koç’tan Muş’a yeni yıl sürprizi”, Milliyet, s. 20. (2016, 30 Ocak). “Mektebim’den spor başarısı”, Milliyet, s. 27. (2016, 12 Mart). “Ata Kolejliler moral depoladı”, Milliyet, s. 14. (2016, 26 Mart). “Ar-Ge gelişmenin can damarıdır”, Milliyet, s. 4. (2016, 25 Haziran). “Fark Koleji fark yarattı”. Milliyet, 12. (2016, 14 Ağustos). “Ata Koleji’nden yüzde 100 başarı”, Milliyet, s. 22. Ortadoğu Gazetesi (2016). 1 Ocak-31 Aralık.