27 Mayıs Döneminde İktidar ve Yerel Basın İlişkileri: Demokrat Türkiye Gazetesi (Şanlıurfa İçin Hizmet Gazetesi)

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 62 - 86, 17.07.2019

Ebru Okutan Akalın

Öz

Bu çalışma iktidar
ve yerel basın ilişkilerini 27 Mayıs döneminde Şanlıurfa ilinde yayın yapan
Demokrat Türkiye (Şanlıurfa İçin Hizmet) Gazetesi örneği üzerinden tartışır.
Kuruluşundan bir yıl sonra 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesiyle karşılaşan
Demokrat Türkiye (Şanlıurfa İçin Hizmet) Gazetesi'nin müdahaleyi bir yerel
basın örneği olarak nasıl karşıladığı ve nasıl etkilendiği bu çalışmanın temel
sorusunu oluşturur. Yöntemsel olarak çalışma gazetenin sahibi Ömer Okutan ile
yapılan görüşmelere ve askeri iktidarın ülkenin idaresini Demokrat Türkiye
Partisi hükümetinden aldığı 27 Mayıs 1960 tarihten itibaren bir yıllık gazete
arşivinde yayınlanan haberlerin söylem analizine dayanır. Yapılan literatür
araştırmasında 27 Mayıs döneminin yerel basına olan etkileri üzerine herhangi
bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Çalışma basın iktidar ilişkilerini bir yerel
gazete örneği üzerinden tartışarak bu konuda bir açığı kapayabilecek olması ve
yeni çalışmalara kaynaklık edebilmesi bakımından önem taşımaktadır. Çalışma
yaygın basın düzeyinde liberal yönüyle ön plana çıkan 27 Mayıs döneminin yerel
basın düzeyinde otoriter yönünün baskın olduğunu tartışır. Sonuçta bu dönemde
haber dilinde temkinli bir yaklaşımın izlendiği, gazetenin içeriğinin değişerek
iktidarın yayın organı haline geldiği ve yerel basının yerel işlevinin
zayıfladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yerel Basın, 27 Mayıs Askeri Dönemi, Demokrat Türkiye (Şanlıurfa İçin Hizmet) Gazetesi, Basın-İktidar İlişkileri

Relations Between Ruling and Local Press During the Period of May 27th: Demokrat Türkiye Newspaper (Şanlıurfa İçin Hizmet Newspaper)

Öz

This study discusses the relationship of  the 
ruling power and local press through the example of the daily  Demokrat Türkiye (Şanlıurfa İçin Hizmet)
Gazetesi during 27 May Period. Founded on 5 February 1959  with the name of Demokrat Türkiye (Democra
tic Turkey) and published non stop since then, Şanlıurfa İçin Hizmet Gazetesi
is Şanlıurfa’s oldest daily in this respect. 
How the daily Demokrat Türkiye (Şanlıurfa İçin Hizmet) Gazetesi facing
the 27 May military coup one year after its start  reacted against the coup as an example of
local pres and how it was influenced 
hold  the main question of this
study.It is based on the interviews with the owner of the daily, Ömer Okutan,
and  the discourse analysis of the
newspaper news of the period  in the
framework of authority media theories. This study claims that the period of 27
May in spite of having liberal 
characteristics in the scale of general press  was dominantly authoritarian in the scale of
local press.

Anahtar Kelimeler

Local Press, May 27th Military Period, Demokrat Türkiye (Şanlıurfa İçin Hizmet) Newpaper, the relationships of press-ruling power

Kaynakça

• Arıkan, A. (1999). 1957-1961 DönemiTürkiye’da Basının Durumu ve Basın İktidar İlişkileri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı. Ankara. Demir, V. (2007). Türkiye’de Medya Siyaset İlişkisi. İstanbul: Beta Basım. Demokrat Türkiye Gazetesi (1960, Mayıs 30). “Sayın Orgeneral Cemal Gürsel'in Başkanlığında Hükümet Teşkil Edildi”, 121, 1. Demokrat Türkiye Gazetesi (1960, Mayıs 30). “Urfa Garnizon Komutanlığının 11 No'lu Tebliği”, 121,1. Demokrat Türkiye Gazetesi (1960, Haziran 2). “Urfa Askeri Valisi ve Garnizon Kumandanı Tuğgeneral Sayın Celal Erikan'ın 30/ 5/ 1960 gününde Basın Toplantısındaki Beyanatı”, 122, 1. Demokrat Türkiye Gazetesi (1960, Aralık 15). “Sayın Valimiz Nejdet Yalçın, Basın Toplantısında Belediye Hakkında Gazetecilere İzahat Verdi”, 178, 1. Dost. (1960, Ekim 24). Belediyemizin Dikkat Nazarına. Demokrat Türkiye Gazetesi, 163, 1. Dost. ( 1960, Ekim 27). Belediyeden İsteklerimiz. Demokrat Türkiye Gazetesi, 160,1. Gezgin, S. (1998). Yerel Basın ve Değerlendirme Ölçütleri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 7, 5-14. Gezgin, S. (Ed.). (2007). Türkiye'de Yerel Basın. İstanbul : İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları. Gezgin, S. (2007) Türkiye’de Yerel Basın. Gezgin, S. (Ed). Türkiye’de Yerel Basın içinde (ss: 179-196). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları. Girgin, A. (1997). Türkiye’deki Yerel Basının Gelişmesi. İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. Girgin, A. (2009). Türkiye'de Yerel Basın. İstanbul: Der Yayınevi Güreli, N. (2001). Yerel Televizyon ve Gazetelerde Yayıncılığın Ortak ve Farklı Yanları.Yerel Basın Eğitim Seminerleri Dizisi: 22 içinde (ss:139-150). İstanbul: Konrad Adenauer Vakfı. Güreli, N. (2004). Şu Bizim Medya. İstanbul: Bas-Haş Güreli, N. (2007). Yerel Basının İşlevi ve Demokrasilerde Önemi. Gezgin, S. (Ed). Türkiye’de Yerel Basın içinde (ss: 171-175). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları. Işık, M. (2012). Dünya ve Türkiye Bağlamında Kitle İletişim Sistemleri. Konya: Eğitim Yayınevi. İnuğur, M. N. (1992). Türk Basın Tarihi. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. İnuğur, M.N. (2005). Basın ve Yayın Tarihi. İstanbul: Der Yayınları. Kabacalı, A. (1990). Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Basın Sansürü. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. Kaya, A.R. (1985). Kitle İletişim Sistemleri. Ankara: Teori Yayınları. Koloğlu, O. (2013). Osmanlı’dan 21.Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları. McQuail, D. (1994). Kitle İletişim Kuramı ( Giriş ). Çev. Ahmet Haluk Yüksel, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını. Okutan, İ. ( 1960, Mayıs 30). Sayın Başvekilimize Çekilen Telgraf. Demokrat Türkiye Gazetesi, 121,1. Okutan, İ. (1960, Haziran 16). Düzen Ve İstikrar. Demokrat Türkiye Gazetesi, 125, 1. Onan, L. (1960, Aralık 1). Ey Belediye. Demokrat Türkiye Gazetesi, 174, 3. Öncel. M.C. (1960, Haziran 9). Milli Selamet ve Refah Uğruna. Demokrat Türkiye Gazetesi, 123,1. Öncel, M. C. (1960, Haziran 16). Onbeş Günlük Askeri İdare. Demokrat Türkiye Gazetesi, 125, 1. Özgen, M. (1998). Gazetecinin Etik Kimliği. İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. Özgen, M. (2005). Osmanlı’dan Günümüze Yazılı Basın ve Siyaset İlişkisi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 23, 13-21. Öztürk, O. (2007). Demokrat Parti Dönemi Basın Rejimi ve Zafer Gazetesi ( 1957-1960) Ulus Gazetesi ile Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı. Ankara. Siebert, S.F., Peterson, T., Schramm, W. (1963). The Four Theories of The Press. Urbana: University of Illinois Press. Şahhüseyinoğlu, H.N. (2005). Dünden Bugüne Düşünceye ve Basına Sansür. Ankara: Paragraf Yayınları. Tek, H. (2006). Darbeler ve Türk Basını. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları. Topuz, H. (2012). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitapevi. Tokmak, M. (2007). Basın İktidar İlişkileri Çerçevesinde Demokrat Parti ve Ankara Radyosu. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnklap Tarihi Enstitüsü, Ankara. Tokmakçıoğlu, E. (2011). Türk Basın Tarihi. Ankara:İsim Yayınları. Ünal, Ş. (1996). Yerel Basının Sorunları. Yeni Türkiye Dergisi Medya Özel Sayısı, II (12), 1068-1072. Vural, A.H. (1996). Yerel Kamuoyunun Kitle iletişim Aracı Olarak Yerel Basın. Yeni Dergisi Medya Özel Sayısı, II (12), 1053-1067. Vural, M.A. (2007). İşlev, Önem ve Misyonlarıyla Yerel Basın ve Eskişehir Örnekleminden Elde Edilen Bulgular. Suat Gezgin (Ed). Türkiye’de Yerel Basın İçinde ( ss: 337-356). İstanbul: . İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.