Gramsci’nin Hegemonya Kuramı Bağlamında Nükleer Karşıtı Hareketin Milliyet Gazetesindeki Temsiliyeti (11 Ocak 1999-25 Temmuz 2000)

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 21, 633 - 671, 01.08.2019

Mehmet Özçağlayan Filiz Yavuz Çakıcı

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.453020

Öz

Türkiye’de nükleer enerji
hükümetler üstü bir konu; bir devlet politikasıdır. Dolayısıyla siyasi
görüşleri farklı olsa da 1970’lerden itibaren hükümetler eliyle nükleer
enerjiye geçiş sürecinde ısrar edilmiştir. Öte yandan nükleer enerji, başta
yöre insanı olmak üzere tüm halkın yaşamını etkileyecek nitelikte bir konudur.
Bu yüzden bu sürecin başarıya ulaşması, halkın, Türkiye’nin nükleer enerjiye
geçişine rıza göstermesine bağlıdır. Medya ise halkın rızasını sağlamak için
egemen söylemi yeniden ve yeniden üreterek yayan bir kurum olarak karşımıza
çıkmaktadır.

Kavramsal temelini Gramsci’nin hegemonya
kuramının oluşturduğu bu makalede, Teun van Dijk’in Eleştirel Söylem Analizi disiplininden yararlanılarak, dönemin Demokratik Sol Parti Lideri Bülent
Ecevit’in başbakanlık koltuğuna oturduğu 11 Ocak 1999 ile Akkuyu nükleer
santral ihalesini iptal ederek nükleer enerji konusunu rafa kaldırdığı 25
Temmuz 2000 tarihleri arasında, nükleer karşıtı hareketin Milliyet
gazetesindeki temsiliyetine odaklanılmış ve bu süreçte, Milliyet gazetesinin nükleer
enerjiyle ilgili egemen söylemi üretip üretmediği ve bu konuda topluma karşı
sorumluluğunu ne kadar ve nasıl yerine getirdiği değerlendirilmeye
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hegemonya, Eleştirel Söylem Analizi, Nükleer Enerji, Nükleer Karşıtı Hareket, Milliyet Gazetesi

Kaynakça

• Çakır, Aslı, Pınar Gürleyen ve Faik Uyanık. “Milliyet Gazetesi”, Ed. Şengül Özerkan, Haber Analizi ve Arşiv incelemeleriyle Türkiye’de Dokuz Gazete içinde (91-136), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2009.
• Demir, Vedat. Medya Etiği, İstanbul: Beta Yayınları, 2006.
• Demir, Vedat. Türkiye’de Medya Siyaset İlişkisi, İstanbul: Beta Yayınları, 2007.
• van Dijk, Teun Adrianus. News as discourse, New Jersey: Lawrance Erlbaum Associates, 1988.
• van Dijk, Teun Adrianus. “Social Cognition and Discourse , (Ed.) H. Giles ve W.P. Robinson, Handbook of Language and Social Psychology içinde (163-183), New York: John Wiley & Sons, 1990.
• van Dijk, Teun Adrianus. “The interdisciplinary study of news as discourse”, Ed. K. Bruhn-Jensen ve N. Jankowksi, Handbook of Qualitative Methods in Mass Communication Research içinde (108-120), London: Routledge, 1991.
• van Dijk, Teun Adrianus. "Opinions and ideologies in the press”, Der. Allan Bell ve Peter Garrett, Approaches to Media Discourse içinde (21-63), Oxford: Blackwell, 1998.
• van Dijk, Teun Adrianus. “In The Handbook of Discourse Analysis”, Ed. D. Schiffrin, D. Tannen, E.H. Hamilton, Critical Discourse Analysis içinde (352-371) Oxford: Blakwell Publishing, 2003.
• van Dijk, Teun Adrianus. “Söylemin yapıları ve iktidarın yapıları”, (Der. ve Çev.) Mehmet Küçük, Medya, İktidar, İdeoloji içinde (315-359), Ankara: Bilim ve Sanat, 2005.
• van Dijk, Teun Adrianus. “A Sociocognitive Approach in Methods of Critical Discourse Studies”, Ed. Ruth Wodak ve Michael Meyer, Critical Discourse Studies içinde (62-85), London: Sage, 2015.
• Downing, John D.H. Radikal Medya: İsyancıların İletişimi ve Toplumsal Hareketler, (Ed.) Ülkü Doğanay, (Çev.) Ülkü Doğanay, Oğuzhan Taş, İnan Özdemir Taştan, Ankara: İMGE, 2017.
• Durna, Tezcan ve Çağla Kubilay, “Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri”, (Der.) Tezcan Durna, Medyadan Söylemler içinde (47-82), İstanbul: Libra Kitap, 2010.
• Gramsci, Antonio. Hapishane Defterleri: Tarih, Politika, Felsefe ve Kültür Sorunları üzerine Seçmeler, (Çev.) Kenan Somer, İstanbul: Onur Yayınları, 1986.
• Güllüoğlu, Özlem. “’Söylen(mey)enin Analizi: Bellona Markasına Yönelik Tüketici Algısı Üzerine Bir Söylem Çözümlemesi”, (Ed.) Özlem Güllüoğlu, Yazılı Metin Çözümleme içinde (225-276) Ankara: Ütopya Yayınevi, 2012.
• Hall, Stuart. “Kültür, Medya ve ‘İdeolojik Etki’”, (Der. ve Çev.) Mehmet Küçük, Medya, İktidar, İdeoloji içinde (191-233), Ankara: Bilim ve Sanat, 2005.
• Hardt, Hanno. “‘Eleştirelin’ Geri Dönüşü ve Radikal Muhalefetin Meydan Okuyuşu: Eleştirel Teori, Kültürel Çalışmalar ve Amerikan Kitle İletişim Araştırmaları” (15-61), Medya İktidar İdeoloji, Mehmet Küçük (der. ve çev.), Ankara, Bilim ve Sanat, 2005.
• İnal, Ayşe. Haberi Okumak, İstanbul: Timuçin Yayınları, 1996.
• İnceoğlu, Yasemin, Nebahat Çomak, Metin Çözümlemeleri, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2009.
• Künar, Arif. “Nükleerli Tarihimiz”, (Ed.) Arif Künar, Don Kişotlar Akkuyu’ya Karşı; Anti-nükleer hikayeler içinde (17-70), Ankara: EMO Yayınları, 2002.
• Keskin, Melda. “Akkuyu halk oylaması...”, (Ed.) Arif Künar, Don Kişotlar Akkuyu’ya Karşı; Anti-nükleer hikayeler içinde (240-246), Ankara: EMO Yayınları, 2002.
• Moget, G. “Hegemonya”, Hapishane Defterleri: Tarih, Politika, Felsefe ve Kültür Sorunları üzerine Seçmeler, (Çev.) Kenan Somer, İstanbul: Onur Yayınları içinde (73-76), 1986.
• Özemre, Ahmed Yüksel. Ah, Şu Atomdan Neler Çektim!, İstanbul: Pınar Yayınları, 2001.
• Özgen, Murat. Gazetecinin Etik Kimliği, İstanbul: Set-Systems, 2006.
• Sözen, Edibe. Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite, İstanbul: Birleşik Yayınları, 2014.
• Uyar, Tanay Sıdkı. "Enerji Sektöründeki karar vericilerle iletişim ve etkileşimler…”, (Ed.) Arif Künar, Don Kişotlar Akkuyu’ya Karşı; Anti-nükleer hikayeler içinde (153-155), Ankara: EMO Yayınları, 2002.
• Uzun, Ruhdan. İletişim Etiği; Sorunlar ve Sorumluluklar, Ankara: Dipnot Yayınları, 2011.
• Yarman, Tolga. Geçmişte ve Bugün Nükleer Enerji Tartışması, İstanbul: Okan Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Yaylagül, Levent. Kitle İletişim Kuramları; Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Dipnot Yayınları, 2006.
• Doktora Tezleri - Arcan, Hediye Esra. “İnsan hakları ve medya: ABD elit medyasında Türkiye’ye ilişkin insan hakları haberlerinde söylem inşası; The New York Times Gazetesi Örneği”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, 2010
• Elektronik Makaleler- Dağtaş, Banu. “İngiliz Kültürel Çalışmalarında İdeoloji”, Kurgu Dergisi, Sayı: 16 (1999): 335-357. (erişim 3 Temmuz 2018 )
• van Dijk, Teun Adrianus. Discourse and manipulation, Discourse & Society, 17(3): (2006): 359-383 (erişim 6 Temmuz 2018 )
• van Dijk, Teun Adrianus. “The Mass Media Today: Discourse of domination or diversity?” Javnost-The Publlic; Journal of the European Institute for Communication and Culture, Ljubljana, V.2 (1995): 27-45. (erişim 6 Temmuz 2018 )
• Karacasulu, Nilüfer. “Hegemonik Düzen Tartışmaları ve Eleştirel Görüşler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 11, Sayı:4, (2009): 53-71 (erişim 7 Temmuz 2018 )
• Yeldan, Erinç. “Türkiye Ekonomisi: Krizin Yapısal Dayanakları”, Birikim, Sayı:144, (2001): 8-13. (erişim 1 Nisan 2018 )
• Haberler - Çevikcan. Serpil, Önder Yılmaz, “Turizm ve Çevre Bakanı’nı Ecevit ikna etti”, Milliyet Gazetesi, 2 Mart 2000, s.16.“Hükümette nükleer sorun”, Milliyet Gazetesi, 23 Kasım 1999, s.11
• Yılmaz, Önder, “Nükleer santrale ‘evet’”, Milliyet Gazetesi, 3 Aralık 1999, s.11.
• İnternet Kaynakları - Sidar, Cenk. “Türkiye 90’lara dönmüyor: Bu zihniyetin bizi taşıdığı yer çok daha karanlık!”, Diken, 3 Ağustos 2005, http://www.diken.com.tr/turkiye-90lara-donmuyor-bu-zihniyetin-bizi-tasidigi-yer-cok-daha-karanlik/,