Amfitiyatro, Panoptikon ve Görme Rejimleri

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 21, 543 - 551, 01.08.2019

Tuba Kancı

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.558757

Öz

Antik Yunan amfitiyatrosu ve Bentham’ın panoptikonu, farklı tarihsel ve sosyal bağlamlara ait mimari yapılardır. Amfitiyatro, Antik Yunan şehir-devletinin ve panoptikon da 19. yüzyıl modernitesinin bir ürünüydü. Bu tarihsel ve kültürel eserlerin görsellikle olan ilişkileri de bu bağlamlar içinde şekillenmiştir. 19 yüzyılda, performans mekânları, sınırlamak ve disipline etmek için tasarlanan mekânlarla yer değiştirmiştir. Bu iki mimari yapının karşılaştırılması bize modernitenin, klasik dönemden farkını göstermektedir. Bu yazı, amfitiyatro ve panoptikonun ait oldukları toplumların görme biçimlerinin kültürel ve siyasal boyutlarıyla ilişkisini ele almayı amaçlamakta ve bu iki mimari yapının söz konusu toplumları karakterize eden metaforlar olarak kullanılabileceklerini ileri sürmektedir. Dolayısıyla, bu çalışma aynı zamanda, farklı mimari biçimler ile temsil ettikleri toplumlarda hâkim olan siyaset, özgürlük, kontrol ve disiplin anlayışları arasındaki ilişkiye bakmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan, modernite, amfitiyatro

Kaynakça

• Arendt, Hannah. Between Past and Future. New York: Penguin Books, 1993.
• Arendt, Hannah. The Human Condition. Chicago, London: Chicago University Press, 1998.
• Berktay, Fatmagül. “Heidegger ve Arendt’te Özgürlük: Bir Kesişme Noktası.” Fuat Keyman (der.). Liberalizm, Devlet, Hegemonya. İstanbul: Everest Yayınları, 2002.
• Dunn, John (der.). Democracy, The Unfinished Journey, 508 BC to AD 1993. New York: Oxford University Press, 1994.
• Farrar, Cynthia. “Ancient Greek Political Theory as a Response to Democracy.” John Dunn (der.). Democracy, The Unfinished Journey, 508 BC to AD 1993. New York: Oxford University Press, 1994.
• Foucault, Michel. History of Sexuality, Volume I. New York: Penguin Books, 1990.
• Foucault, Michel. Discipline and Punish: The Birth of Prison. A. Sheridan (çev.). London, New York Penguin Books, 1995.
• Friedberg, A. “The Mobilized and Virtual Gaze in Modernity.” N. Mirzoeff (der.). Visual Culture Reader. London: Routledge, 1998.
• Goldhill, S. “Changing Cultures of Viewing.” T. Brennan ve M. Jay (der.). Vision in Context.New York, London: Routledge, 1996.
• Jenks, C. “The Centrality of the Eye in Western Culture.” C. Jenks (der.). Visual Culture. London: Routledge, 1995.
• Sennett, Richard. Ten ve Taş: Batı Uygarlığında Beden ve Şehir. (çev.) Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, Kasım 2002.
• Vernant, Jean-Pierre. “Writing and Civilization in Greece.” J. Bottéro, C. Herrenschmidt, ve J. Vernant (der.). Ancestor of the West. Chicago, London: The University of Chicago Press, 2000.
• Zeitlin, F. “The Artful Eye: Vision, Ecphrasis and Spectacle in Euripidean Theatre.” Simon Goldhill ve Robin Osborne (der.). Art and Text in Ancient Greek Culture. Cambridge: Cambridge University Press, 1994.