Cinsiyet Ayrımcılığı Bağlamında Yazılı Basında Haber Seçimlerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 237 - 256, 30.06.2019

Nur Esra Atmaca

Öz

Toplumu oluşturan iki cinsiyetten biri olan kadına yönelik tutum ve davranışlar dünya genelinde ülkelerin gelişmişlik düzeyine bağlı değişiklik göstermektedir. Cinsiyet ayrımcılığı her ne kadar gelişmiş batı ülkelerinde tamamen ortadan kaldırılamamış olsa da, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki durum vahim bir tabloyu gözler önüne sermektedir. Kadın erkek ayrımı üzerinden yükselen ve baskı içeren eğilim, toplumsal demokrasinin oluşmasını temelden zedelemektedir. Oysa demokratik toplumların temeli olan basının, toplum üzerindeki etkisini onu geliştirici ve biçimlendirici bir vizyonla göstermesi beklenmektedir. Nitekim basın toplumun aynası olarak nitelendirilmekte dolayısıyla, toplumdaki cinsiyetçi bakış üzerinde pay sahibi olmaktadır. Bu düşünceden hareketle, yazılı basında en yüksek tirajlı ulusal gazeteler, Sabah, Hürriyet, Sözcü, Posta, Türkiye ve Yeni Şafak, haber seçimlerindeki cinsiyet ayrımcılığı bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın amacı, kadının haberde cinsiyeti dolayısıyla bir figür olarak değil, bizatihi özne olarak ne oranda yer alabildiğinin görünür kılınmasıdır. Bu kapsamda inceleme, rastgele bir tarih seçimiyle 25- 31 Ekim 2018 tarihleri arasında kadınların çeşitli alanlardaki başarıları ve şiddet mağduru olarak haberde yer alışlarıyla sınırlandırılmıştır. İçerik analizi ve nicel araştırma yöntemi kullanılarak elde edilen veriler karşılaştırılarak yazılı basında kadın haberlerinin genel bir profili çıkarılmıştır. Sonuç olarak, gazeteler arasında kadın özneli başarı haberlerine yer verme oranlarında 6 kat, kadına yönelik şiddete yer verme oranlarında 2 kat farklılık görünür kılınmıştır. Bu anlamlı farklılık kadın başarılarının haberleştirilmesinde dikkat çekici bir ayrımcılığı işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Basında cinsiyet ayrımcılığı, yazılı basında kadın, kadın haberleri, haber seçimi, içerik analizi, cinsiyet algısı

The Analysis of the News Selections Within The Scope of Gender Discrimination at the Written Press

Öz

Attitudes and behaviours towards women, one of the two genders creating the society, vary depending on the development levels of the countries around the world. Although gender
discrimination has not been completely eliminated in the developed western countries, the situation in underdeveloped and developing countries on the other hand reveals really a dire picture. The tendency rising from the men and women discrimination, and which also consists of oppression, fundamentally undermines the formation of social democracy. However, The
press, which is the basis of the democratic societies, is expected to show its impact on society with its developing and formative visions. Since because the press is defined as the mirror of
the society, it has obviously an utmost effect on the sexist view of society as well. With this view; the highest-circulation national newspapers such as Sabah, Hürriyet, Sözcü, Posta and Yeni Safak have been studied in the context of gender discrimination at news selections. The aim of this study is definitely to make it visible that how much women can take part in the news, not as a figure, but particularly as a subject. In this context, the study has been limited with the participation of the women in the news, not only with their achievements in various fields but also as a victim of violence on the randomly selected dates between October 25-31, 2018. A general profile of women news at written press have been created by comparing the data obtained from content analysis and quantitative evaluation methods also. As a result, 6 fold differences at the rate of achievement stories news and 2 fold differences at the violence against women news have been made visible among the news printed on the newspapers. This significant difference indicates a remarkable discrimination in reporting the women's achievements.

Anahtar Kelimeler

Gender discrimination in the press, women in the written press, women news, news selection, content analysis, gender perception

Kaynakça

• Akgeyik, T. (2016). Türkiye’de Kadınların İşgücü Piyasasına Katılımını Etkileyen Faktörler: TÜİK Verileri Üzerine Bir Analiz. Sosyal Siyaset Konferansları / Journal of Social Policy Conferences (Sayı / Issue: 70 – 2016/1), 31-53.
• Aktan, Ü. (2018, Ekim 30). Post-it. Türkiye, s. 17.
• Altun, M. (2019). 365 Gün Atatürk Takvimi, Kurumsal Yayınlar.
• Arman, A. (2018, Mart 8). 8 Mart'ta Hürriyet'ten Yeni Bir Devrim. Hürriyet. Ocak 7, 2019 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ayse-arman/8-martta-hurriyetten-yeni-bir-devrim-40764694 adresinden alındı
• Baştürk, O. (2019, Ocak 25). Kırmızı Çizgi İle Sevindiren Sonuç. Hürriyet Kelebek, s. 6.
• Bilim kadınları isyan etti: Sadece erkeklerden görüş alınıyor. (3 Kasım 2016). Ocak 22, 2019 tarihinde https://www.cnnturk.com/dunya/bilim-kadinlari-isyan-etti-sadece-erkeklerden-gorus-aliniyor adresinden alındı
• Bora, A., & Üstün, İ. (2010). Sıcak aile Ortamı Demokratikleşme Sürecinde Kadın ve Erkekler (4. baskı b.). İstanbul: TESEV.
• Bu İşte Bir Kadın Var: TÜSİAD’a İş Adamı Değil İş İnsanı Çağrısı (2015, Kasım 12) Bianet. http://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/169167-buistebirkadinvar-tusiad-a-is-adami-degil-is-insani-cagrisi adresinden alındı.
• Dastin, J. (2018, October 10). Amazon scraps secret AI recruiting tool that showed bias against women. Reuters. Kasım 20, 2018 tarihinde https://www.reuters.com/article/us-amazon-com-jobs-automation-insight-idUSKCN1MK08G adresinden alındı
• Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar (6. basım b.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Emen, İ. (2018, Mart 10). Yeni Haber Diline Destek Yağdı. Hürriyet, 19.
• Ergu, E. (2019, Ocak 27). Amerika'da Yılın Doktoru Seçilen Dr. Ayşe Aytaman: Hep Erkeklerden Fazla Çalıştım. Hürriyet İK. s. 5.
• Ersöz, A. G. (1999). Cinsiyet Rollerine İlişkin Beklenti, Tutum, Davranışlar ve Eşler Arası Sorumluluk Paylaşımı. Ankara: TC. Kültür Bakanlığı Başvuru Eserleri.
• Fine, C. (2011). Toplumsal Cinsiyet Yanılsaması. (Çev. Kıvanç Tanrıyar) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Gazetelerin Günlük Satış Raporu (2018, Ekim 28). http://gazetetirajlari.com/GunlukTirajlar.aspx
• GYİAD İsim Değiştirdi İş Adamları Gitti İş İnsanları geldi. (2018, Eylül 19). Aralık 15, 2018 tarihinde http://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/200962-gyiad-isim-degistirdi-is-adamlari-gitti-is-insanlari-geldi adresinden alındı
• Global Media Monitoring Project. (2015). Who Makes The News? Ocak 5, 2019 tarihinde http://whomakesthenews.org/gmmp/gmmp-reports/gmmp-2015-reports adresinden alındı
• Gümüşoğlu, F. (2016). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet 1928'den Günümüze (Genişletilmiş 4. baskı b.). İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• International Organization of Parliaments. (2019, Ocak 1). Ocak 28, 2019 tarihinde http://archive.ipu.org/wmn-e/classif.htm adresinden alındı
• İletişimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Rehberi. (2017). Koç Holding. Kasım 21, 2018 tarihinde https://www.koc.com.tr/tr-tr/koc-gundem/Documents/iletisimde-tce-kilavuzu.pdf adresinden alındı
• İşe alım için uygulanan yazılım cinsiyetçi çıktı. (2018, Ekim 10). Habertürk. Kasım 3, 2018 tarihinde https://www.haberturk.com/amazon-un-yapay-zekasi-cinsiyetci-cikti-2174665-ekonomi adresinden alındı
• İşleyen, F. Ş. (2015). Şiddet Haberlerindeki “Mağdur Kadın” Miti Üzerine Göstergebilimsel Bir İnceleme: “Habertürk Gazetesi Ş.E. Cinayeti Örneği”. Global Media Journal TR Edition(6 (11) ), 478. http://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/Fadime%20ŞİMŞEK%20İŞLİYEN.pdf adresiden alındı
• Kadınlarda İstihdam Oranı Yüzde 30'u Aştı. (2018, Eylül 18). NTV. Ocak 15, 2019 tarihinde https://www.ntv.com.tr/ekonomi/kadinlarda-istihdam-oraniyuzde-30u-asti,0GtcKoQgIkWV-KivkftuLg?_ref=infinite adresinden alındı
• Kadın ve Medya Toplumsal Cinsiyet Eşitlikçi Haber Kılavuzu (2016). Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. Aralık 28, 2018 tarihinde http://www.tgc.org.tr/images/kadin_ve_medya_kilavuz.pdf adresinden alındı
• Kurt, Ö. (2018, Temmuz 7). Cinsiyetçi Söylemlerinizi Çocukların Zihninden Çekin. Hürriyet. Aralık 5, 2018 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/omur-kurt/cinsiyetci-soylemlerinizi-cocuklarin-zihninden-cekin-40888788 adresinden alındı
• Mercan, N. (2015). Kendini Gerçekleştiren Kehanet Teorisi Bağlamında Toplumsal Cinsiyet Adaletinin Sağlanması. Toplumsal Cinsiyet Adaleti Kongresi Kitapçığı, (s. 78-79). İstanbul.
• Millett, K. (t.y.). Cinsel Politika.(Y.y.y.) Payel Yayınevi.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2006). Türkiye Aile Yaşamı Araştırması. Aralık 15, 2018 tarihinde https://ailetoplum.aile.gov.tr/uploads/pages/arastirmalar/taya2006.pdf adresinden alındı
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2018). Kadının Güçlenmesi Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2018-2023. Ankara. Ocak 4, 2019 tarihinde https://kadininstatusu.ailevecalisma.gov.tr/uploads/pages/kadinin-guclenmesi-strateji-belgesi-ve-eylem-plani-2018-2023/kgsbep-2018-2023-web.pdf adresinden alındı
• Uysal, A. (2012). Yeni Toplumsal Hareketler, Kimlik, Kültür ve Söylem. P. E.-S. Yasin Aktay (Dü.) içinde, Değişen Ortadoğu'da Kültür ve Siyaset (s. 535-557). Ankara.
• Willis, S. (1993). Gündelik Hayat Kılavuzu. (Çev. Aksu Bora.-Asuman Emre) Ayrıntı.
• World Economic Forum. (2018). The Global Gender Gap Report. Geneva. https://www.weforum.org/reports/the-global-gender-gap-report-2018 adresinden alındı
• Yalçın, S. (2018, Ekim 25). Regl / Adet Engeli. Sözcü, s. 10.
• Yaylagül, L. (2013). Kitle İletişim Kuramları: Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar (5. bs. b.). Ankara: Dipnot Yayınları.