Bir Suzeni Sanatçısı Zeynelkhan Mukhamedzhanuly

Yıl 2019, Sayı: 11, 225 - 239, 31.01.2019

Banu Hatice Gürcüm Nursel Baykasoğlu Assel Yerdenova

Öz

Arkeolojik kazı ve yazıtlar, Kazak el sanatlarında özel bir yere sahip olan işleme sanatının uzun bir geçmişi olduğunu
kanıtlamaktadır. Kazakistan’ın yetenekli zanaatkârlarının imgelemine yansıyan ve bir ulusun entelektüel birikimi olan işlemecilik
zanaatının yüzlerce yıllık geçmişinde pek çok özgün desen geliştirilmiş ve bu desenler Kazak el sanatlarını farklılaştıran üsluplar
olarak günümüze kadar ulaşmıştır. İşleme sanatı göz alıcı zarafeti ile Kazak toplumunun somut olan ve somut olmayan varlığına
bir renk katarak anlamlı ve kalıcı bir el sanatı mirası olarak korunmuştur. Bu araştırmada geleneksel Kazak suzeni nakşını diğer
el sanatçılarından farklı bir yaklaşımla yapan Zeynelkhan Mukhamedzhanuly konu edilmektedir. Mukhamedzhanuly suzeni
tekniğini gelenekselliğini bozmadan sanatsal bir teknik olarak kullanarak, bu zanaatın en çağdaş, en nadide örneklerini ortaya
koymaktadır. Sanatçı eserleriyle geleneksel Kazak suzeni işlemeciliğini günümüze taşımakta, geleneksel işlemecilik zanaatını bir
sanata dönüştürmekte ve Kazakistan’ın somut olmayan kültürel mirasına önemli katkılarda bulunmaktadır. Bu ustanın zanaata
yaklaşım biçimi, geleneksel el sanatına getirdiği yenilikler geleneksel alanda eserler verecek tekstil tasarımcılarına önemli bir
örnek oluşturacak niteliktedir. Kazakistan Rekorlar Kitabı’nda ve Sanat Tarihi Kitabı’nda yer verilmiş olan sanatçının hayatı, eserleri
ve görüşleri bu araştırmada açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zeynelkhan Mukhamedzhanuly, İşlemecilik sanatı, Suzeni, Tekstil, Kazakistan

A Suzani Artist Zeynelkhan Mukhamedzhanuly

Öz

Archeological findings and inscriptions provide evidence that Kazakh embroidery art was used long ago in daily life. Within the
embroidery art, which has accumulated intellectual artifacts reflected on by the artistic imaginations of talented Kazakh artisans
for centuries, many glorious patterns have been developed and which still survive today. Embroidery art with its flamboyant
delicacy has remained as a meaningful and sustainable cultural heritage adding zest to Kazakh society’s tangible and intangible
being. The key subject of this research, Zeynelkhan Mukhamedzhanuly, has conducted traditional Kazakh suzani embroidery
techniques through a different approach in motifs and compositions to other artisans. Mukhamedzhanuly perform the most
delicate and modern examples of this traditional technique by using it as an art medium. The artist transforms traditional Kazakh
suzani embroidery into art contributing much to the intangible heritage of Kazakhstan with his artworks. This artist’s approach
and his innovations in traditional handicrafts may provide an example to textile designers who intend to employ traditional
techniques. The biography, artworks and views of Mukhamedzhanuly whose artworks are placed in the Records and Art History
Book of Kazakhstan, are presented in this paper.

Anahtar Kelimeler

Zeynelkhan Mukhamedzhanuly, Embroidery art, Suzani, Kazakhstan

Kaynakça

• BARIŞTA, H. Örcün, Türk El Sanatı, Kültür Bakanlığı, Ankara 1998.
• BARIŞTA, H. Örcün, Türk İşleme Sanatı Tarihi, Ankara 1984.
• BAYKASOĞLU, Nursel, İlme (Kasnak İşi - Suzeni), Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu, Ankara 1980.
• KASİMANOV, Sadık, Qazaq Halkının Qolöneri, Qazaqstan Baspası, Almatı 1995.
• MUKHAMEDZHANULY, Zeynelkhan, Qazaqtın Keste Öneri, Almatıkitap, Almatı 2009.
• http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Elde%20S%C3%BCzeni.pdf Erişim tarihi: 28.03.2018
• https://www.youtube.com/watch?v=k4Ou_uwUKAM&feature=youtu.be Erişim tarihi: 05.01.2019.
• http://almaty-akshamy.kz/atletter-auy-ly-nda-y-mir-y-z-y-z-ajn/ Erişim tarihi: 06.01.2019.