ADAM SMITH VE AHLAK TEORİSİ

Yıl 2010, Sayı: 58, 89 - 97, 11.10.2010

Hülya Kesici

Öz

Adam Smith 1723–1790 yılları arasında yaşamış Đskoçyalı iktisatçı
ve filozoftur. Smith sadece iktisatçı değil aynı zamanda ahlak felsefesi
profesörüdür. Đktisadi olayları analiz ederken kişinin erdemli olmasının
daha önemli olduğunu vurgulamıştır.
Önemli eserlerinden biri olan “Theory of Moral Sentiments”
(Ahlaki Duygular Kuramı)’nı 1759’da yazmıştır. Bu eseri ile hem
toplumsal hem de kişisel ahlak felsefesi üzerine önemli fikirler
geliştirmiştir. Toplumda var olan doğal düzenin insan davranışları
üzerindeki etkilerini incelemiştir.
Bireylerin bencil ve çıkar gözetme duygularının varlığını kabul
etmiş ancak, bu bencilliklerin yarattığı toplumsal sonuçların olumlu
olduğunu kabul ederek bireylerin eylemlerini etkileyen şeyin sadece
bireyin çıkarı olmadığını, başkalarının da bu eylemlerden olumlu
etkilendiğini düşünmüştür. Sadece zengin olmayı düşünen bir birey
daha çok çalışır ise bu çalışmasından toplumda faydalanacak ve bu
olumlu gelişme sürüp gidecektir. Dolayısıyla zenginlikle birlikte
toplumsal refah da sağlanır. Ekonomik zenginliğin toplum üzerindeki
olumlu tesiri tartışılamaz. Sermaye tutumlulukla ve çalışmayla artar,
israf ve kötü yönetimle azalır.
Smith’e göre kıymetli madenler ulusların zenginliğinin kaynağı
değildir. Esas olan bu değerlerin emek ve işbölümüyle mala
çevrilebilmesi ve bu mallarla kaynak yaratılarak zengin olunmasıdır. Fakat bu zenginleşmenin bireyi ve toplumu yozlaştırması önlenerek
erdemli olmanın korunması sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Adam Smith, Ahlak Felsefesi, Tam Rekabet, Ulusların Zenginliği, İş Bölümü

Kaynakça

• BUĞRA, Ayşe (1995), İktisatçılar ve İnsanlar, İstanbul, İletişim Yayınları.