The Reverberations of the Korean War in the Turkish Literature

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 1, 43 - 74, 14.06.2018

Şule Çetin

Öz

After the Second World War, Turkey wanted to align itself with the Western Bloc and join NATO, and therefore the country sent troops to fight in the Korean War (1950–1953). The resistance of the Turkish soldiers in Korea was closely monitored in Turkey. On this topic, many news, writings, poems, stories, and serial novels were published in different newspapers. For example, Peyami Safa, Yusuf Ziya Ortaç in Ulus, Ahmet Muhip Dranas, Aka Gündüz in Zafer, Behçet Kemal Çağlar, Feridun Fazıl Tülbentçi in Vatan, Etem İzzet Benice, Nizamettin Nazif in Son Telgraf, İsmail Hami Danişmend in Milliyet, and Hikmet Feridun Es in Hürriyet were some of the newspaper columns that mentioned the Korean War. Journals, such as Varlık, Kaynak, Orkun, Tanrıdağ, Ufuklar, and Türk Dili, included poetry and writings about the Korean War. In addition, Nazım Hikmet wrote critical poems. Apart from the stories and novels published in newspapers, the Korean War was mentioned in Faruk Güventürk’s novel and in Fahri Celal Göktulga’s storybook. In this study, in the light of the literary texts and the writings that we have obtained, we will try to determine how the war was reverberated in Turkish press and literature by emphasizing the attitudes of the different literary authors about the war.

Anahtar Kelimeler

The Korean War, press, Turkish literature, poetry, story

Kore Savaşı’nın Türk Edebiyatında Uyandırdığı Akisler

Öz

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Batı Bloku’nda yer almak ve NATO’ya girmek isteyen Türkiye bu sebeple Kore Savaşı (1950-1953)’na asker göndermiştir. Türk askerlerinin Kore’deki mukavemeti Türkiye’de yakından izlenmiş, bu konuda gazete ve dergilerde pek çok haber, yazı, şiir, hikâye ve roman tefrikaları neşredilmiştir. Peyami Safa ve Yusuf Ziya Ortaç Ulus, Ahmet Muhip Dranas ve Aka Gündüz Zafer, Behçet Kemal Çağlar ve Feridun Fazıl Tülbentçi Vatan, Etem İzzet Benice ve Nizamettin Nazif Son Telgraf, İsmail Hami Danişmend Milliyet ve Hikmet Feridun Es Hürriyet gazetesindeki köşelerinde bu savaşı konu etmiştir. Varlık, Kaynak, Orkun, Tanrıdağ, Ufuklar ve Türk Dili dergilerinde Kore Savaşı hakkında şiir ve yazılara yer verilmiştir. Nazım Hikmet savaşı yakından takip etmiş ve Doğu Bloku ülkelerinde Türkiye’nin savaşa katılmasını eleştiren şiirlerini paylaşmıştır. Kore Savaşı ile ilgili kitap halinde yayımlanan ilk roman Kore’de binbaşı rütbesiyle savaşan Faruk Güventürk’ün Kore’de Kutup Yıldızı isimli eserdir. Fahri Celal Göktulga’nın Rüzgâr isimli eseri ise Kore Savaşı’nı konu alan ilk hikâye kitabıdır. Bu çalışmada elde ettiğimiz edebî metinler ve yazılar ışığında edebiyat yazarlarının savaş karşısındaki tutumları üzerinde durarak savaşın Türk matbuatı ve edebiyat hayatında nasıl bir yankı uyandırdığını tespit etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kore Savaşı, matbuat, Türk Edebiyatı, şiir, hikâye, hikâye

Kaynakça

• APAK, Rıza, “Denize, Kore’ye ve Gidenlere Dair”, Varlık, Sayı:363, 1 Ekim 1950, s.8
• Aka Gündüz, “Çok Ayıp Bir İstismar”, Zafer, Sayı:604, 28 Aralık 1950, s.2
• Aka Gündüz, “Kore İçin Birinci Teklif”, Zafer, Sayı:571, 25 Kasım 1950, s.2
• Aka Gündüz, “Kore İçin İkinci Teklif”, Zafer, Sayı:572, 26 Kasım 1950, s.2
• Aka Gündüz, “Yeni Kanuna Bir Ek Fıkra”, Zafer, Sayı:595, 19 Aralık 1950, s.2
• AKCAN, Osman Rıza, “Mehmed’e Mektup”, Orkun, Sayı:20, 16 Şubat 1951, s.4
• ARISOY, M. Sunullah, “Muhteşem Kavga”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.14
• BAYSAL, Faik, “Mao Çe Tung’a Açık Mektup / Kore Destanı”, Varlık, Sayı:369, 1 Nisan 1951, s.12
• BENGÜ, Memet Fuat, Nâzım Hikmet, Adam Yayınları, İstanbul 2000
• BENİCE, Etem İzzet, “Hükûmet Hatalıdır”, Son Telgraf, Sayı:4902, 28 Temmuz 1950, s.1
• BENİCE, Etem İzzet, “Hükûmet Milli İradeye Tahakküm Edemez”, Son Telgraf, Sayı:4903, 29 Temmuz 1950, s.1
• BİLGER, Osman İlhami, “Kore’deki Sevgili”, Hürriyet, 29 Kasım 1953-9 Ocak 1954, s.5
• Bülbül, Suphi, “Kore’ye Gidenler”, Milliyet, Sayı:159, 11 Ekim 1950, s.4
• CÜCEOĞLU, İbrahim, “Mustafa’dan”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.7
• ÇAĞLAR, Behçet Kemal, “Birleşmiş Milletlerin Türk Nöbetçilerine”, Vatan, Sayı:3380, 16 Ekim 1950, s.3
• ÇAĞLAR, Behçet Kemal, “Ha Kore, Ha Kars”, Vatan, Sayı:3299, 27 Temmuz 1950, s.3
• ÇAĞLAR, Behçet Kemal, “Kore Göklerinde Şair Tayfları Dolaşıyor”, Vatan, Sayı:3431, 6 Aralık 1950, s.2
• ÇAĞLAR, Behçet Kemal, “Tecelli’nin En Güzeli”, Vatan, Sayı:3429, 4 Aralık 1950, s.3
• ÇAĞLAR, Behçet Kemal, “Varsın Cihan Şaşsın Dursun”, Vatan, Sayı:3443, 18 Aralık 1950, s.3
• ÇAKICIOĞLU, Selahaddin, “Kore’den”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.12
• ÇAKIRTAŞ, Mehmet, “Kore’den Türk Sesleniyor”, Orkun, Sayı:8, 24 Kasım 1950, s.15
• DANİŞMEND, İsmail Hami, “Bir İfrat ve Bir Tefrit”, Milliyet, Sayı:208, 29 Kasım 1950, s.3
• DANİŞMEND, İsmail Hami, “Kore Haberleri”, Milliyet, Sayı:212, 3 Aralık 1950, s.3
• DANİŞMEND, İsmail Hami, “Okyanuslar Aşırı Türk Hamleleri”, Milliyet, Sayı:90, 31 Temmuz 1950, s.3
• DENİZLİ, Ali, Kore Savaşı 1950-1953, Turhan Kitabevi, Ankara 2010
• DERİM, Mustafa, “Kore Destanı’ndan”, Türk Dili, Cilt:1, Sayı:12, Eylül 1952, s.685
• DÖKMECİ, Avni, “Atatürk, Barış, Savaş, Kore Üzerine”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.3
• DRANAS, Ahmet Muhip, “Mehmetçik ve Haberi”, Zafer, Sayı:579, 3 Aralık 1950, s.2
• DRANAS, Ahmet Muhip, “Tahrikçi Muhalefet”, Zafer, Sayı:453, 28 Temmuz 1950, s.2
• ES, Hikmet Feridun, “Bir Şehidin Şiiri”, Hürriyet, Sayı:967, 31 Aralık 1950, s.5
• ES, Hikmet Feridun, “Kör Kör Parmağım Gözüne”, Hürriyet, Sayı:813, 30 Temmuz 1950, s.3
• EVLİYAOĞLU, Gökhan, “Kore’den”, Tanrıdağ, Sayı:1, 5 Kasım 1950, s.2
• GAZNEVİOĞLU, Necmi, “Bir Asker Sevdim”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.13
• GÖKMEN, M. Ertan, Soğuk Savaşta Sıcak Çatışma Kore Savaşı, Öncü Basımevi, Ankara 2008
• GÖKTULGA, Fahri Celal, Rüzgâr, Çelikcilt Matbaası, İstanbul 1955
• GÜVENÇ, Ahmet Özgür, “Örnekleriyle Âşık Şiirinde Kore Savaşı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:53, Aralık 2014, s.125-162
• GÜVENTÜRK, Faruk, Kore’de Kutup Yıldızı, Gün Basımevi, İstanbul 1954
• HAŞMET, Mehmet, “Kore Destanı’ndan”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.11
• HAZİNEDAROĞLU, Zihni, “Kore ve Sonrası Üzerine”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.6
• KARAAĞAOĞLU, A. Necati, “Albay Celal Dora’ya Açık Mektup”, Orkun, Sayı:26, 30 Mart 1951, s.5
• KIZILGÜN, Vehbi, “Sinan-Yu”, Varlık, Sayı:369, 1 Nisan 1951, s.8
• KORKUT, Argun F., “Kore Dağlarında Şehit Düşen Çağlarıma”, Hürsöz, Sayı:1496, 31 Mayıs 1951, s.2
• LEVENTOĞLU, Vasfi, “Sağın Zaferi Solağın Hali”, Orkun, Sayı:25, 23 Mart 1951, s.2
• MARDİN, Yusuf, “Pyongyang’a Dönüş”, Ulus, Sayı:10378, 7 Aralık 1950, s.2
• Nazım Hikmet, Son Şiirleri 7, Adam Yayınları, İstanbul 1998
• Nazım Hikmet, Yeni Şiirler (1951-1959), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2017
• OH, Eunkyong, Türk Edebiyatında Kore Savaşı, Kemal Yayınları, Ankara 2005
• ORHAN, Tarık, “Bir Şehit Anası Söylüyor”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.12
• Orkun, “Türkler Kore’de”, Orkun, Sayı:11, 15 Aralık 1950, s.5
• ORTAÇ, Yusuf Ziya, “Haftanın Pazarı”, Ulus, Sayı:10739, 20 Mayıs 1951, s.3
• ORTAÇ, Yusuf Ziya, “Haftanın Pazarı”, Ulus, Sayı:10746, 27 Mayıs 1951, s.3
• ÖKE, Mim Kemal, Unutulan Savaşın Kronolojisi Kore 1950-53, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1990
• ÖZER, Ali Rıza, “Bir Şehidin Düşüncesi”, Orkun, Sayı:24, 16 Mart 1951, s.10
• ÖZGÜR, Kemal, “Hakkın ve Hürriyetin Zaferi”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.9
• ÖZNACAR, Reşat, “Kore’den Ses Geliyor”, Varlık, Sayı:368, 1 Mart 1951, s.6
• PİŞTAR, Mehmet, “Geldi Koreli”, Milliyet, Sayı:1199, 11 Eylül 1953, s.6
• SAFA, Peyami, “Bu Ne Patavatsızlık”, Ulus, Sayı:10447, 29 Temmuz 1950, s.1
• SAFA, Peyami, “Büyük Buhran”, Ulus, Sayı:10376, 5 Aralık 1950, s.1
• SAFA, Peyami, “Fedakârlık Şampiyonu Olamayız”, Ulus, Sayı:10458, 9 Ağustos 1950, s.1
• SAFA, Peyami, “Helsinki ve Kore”, Ulus, Sayı:10722, 2 Mayıs 1951, s.1
• SAFA, Peyami, “Hep Beraber veya Tek Başımıza”, Ulus, Sayı:10383, 12 Aralık 1950, s.1
• SAFA, Peyami, “Heves Değil Hesap”, Ulus, Sayı:10448, 30 Temmuz 1950, s.1
• SAFA, Peyami, “İki Muazzam”, Ulus, Sayı:10381, 10 Aralık 1950, s.1
• SAFA, Peyami, “Kore’den Gelen Işık”, Ulus, Sayı:10378, 7 Aralık 1950, s.1
• SAFA, Peyami, “MacArthur Haklı mı?” Ulus, Sayı:10703, 13 Nisan 1951, s.1
• SAĞKOL, Ekrem, “Pussan Limanı”, Ufuklar, Cilt:2, Sayı:13, Şubat 1953, s.28
• SARAN, Mutena, “Kore’ye Doğru”, Orkun, Sayı:8, 24 Kasım 1950, s.4
• ŞİMŞEK, Hasan, “Mektup”, Varlık, Sayı:369, 1 Nisan 1951, s.7
• TARHAN, Nuri, “Kahramanlar”, Orkun, Sayı:17, 26 Ocak 1951, S.5
• TEPEDELENLİOĞLU, Nizamettin Nazif, “Döğüşüyorlar… Bizimkiler”, Son Telgraf, Sayı:5030, 3 Aralık 1950, s.1
• TEPEDELENLİOĞLU, Nizamettin Nazif, “Galiçya ve Adıvar”, Son Telgraf, Sayı:4903, 29 Temmuz 1950, s.1
• TEPEDELENLİOĞLU, NİZAMETTİN Nazif, “Mehmede Mektup”, Son Telgraf, Sayı:5026, 29 Kasım 1950, s.1
• TEPEDELENLİOĞLU, NİZAMETTİN NAZİF, “Siyasî Kader”, Son Telgraf, Sayı:4902, 28 Temmuz 1950, S.1
• TURANÎBAŞER, Celal, “Oğlum Kür-Şad”, Orkun, Sayı:23, 9 Mart 1951, s.10
• TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl, “241 inci Alay, Hazırool”, Vatan, Sayı:3316, 13 Ağustos 1950, s.2
• TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl, “Kore Harbi”, Vatan, Sayı:3299, 27 Temmuz 1950, s.2
• TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl, “Kore Savaş Birliğini Uğurlarken”, Vatan, Sayı:3364, 30 Eylül 1950, s.2
• TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl, “Kore Şehidi Sedat Bora’nın Ruhuna”, Vatan, Sayı:3417, 22 Kasım 1950, s.2
• TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl, “Kore’de Mehmetçik Dövüşüyor”, Vatan, Sayı:3407, 12 Kasım 1950, s.2
• TÜMTÜRK, İsmet, “Milliyetçiler Federasyonunun Tertiplediği Mehmetçik Günü”, Orkun, Sayı:12, 22 Aralık 1950, s.6
• UYAR, Turgut, “North Star Destanından”, Varlık, Sayı:370, 1 Mayıs 1951, s.10
• UYGUNER, Muzaffer, “Hürriyet Uğrunda”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.4
• ÜLSEVER, A. Hayri, “Kara Bir Gün”, Orkun, Sayı:20, 16 Şubat 1951, s.6
• ÜNALAN, Nadire, “Kore’ye Seslerimiz”, Orkun, Sayı:10, 8 Aralık 1950, s.6
• YAZICI, Tahsin, “Mektup”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.10
• YÜCEBAŞ, Adnan, “Aradan”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.9
• “Askerî İmamlar ve Müftüler”, Sebillürreşad, Cilt:4, Sayı:84, Temmuz 1950, s.144
• “Cıvıtmayalım”, Orkun, Sayı:19, 9 Şubat 1951, s.8
• “Dil Bayramı”, Varlık, Sayı:364, 1 Kasım 1950, s.2
• “Dövüşüyoruz Kore’de Devlerden Üstün”, Varlık, Sayı:367, 1 Şubat 1951, s.6
• “Enayilik”, Orkun, Sayı:23, 9 Mart 1951, s.8
• “Gerçek Barış”, Varlık, Sayı:364, 1 Kasım 1950, s.2
• “Kore Destanı”, Varlık, Sayı:366, 1 Ocak 1951, s.2
• “Kore Sayısı”, Kaynak, Sayı:39, 1 Mart 1951, s.2
• Kore’de Türk Muharebeleri, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2012