ABİDİN DÂVER UNDER THE LIGHT OF HIS LABOUR IN TURKISH PRESS FOR ALMOST A HALF CENTURY

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 249 - 299, 14.06.2019

Murat Yümlü

https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.560284

Öz

Abidin Dâver had been active as a
journalist for almost a half century. The starting point of this article is
defined as the examination of Abidin Dâver’s literary life with respect to his
written works inthe history of maritime and the naval history. Born in 1886,
Abidin Dâver (d.1954) had been amongst the journalists, passionate with the
sea, and dedicated his life to the ships and the naval history as well as the
understanding of foreign cultures within the framework of travels abroad. His
long literary life had reflected a high gusto. Known as the “civil or little
admiral” along with some other titles referring to his high interests on the
military affairs, Abidin Dâver had also been amongst the founders of the
Galatasaray Sports Club. Aside from his works such as the Oppressed Prince
Zizim (1909,) The Ship (1932), The Sea (1932), Turkish Maritime (1947),
Barbaros Hayreddin Pacha (1954), he had also written a novel entitled as “The
Novel of the Lieutenant”. The study had applied to the periodicals such as Her
Hafta (Every Week),  Hollywood Dünyası
(Hollwood World), Av ve Deniz (Hunt and the Sea), Deniz Mecmuası (The Sea
Journal),  Deniz Nakliyatı T.A.O. Bülteni
(The Sea Transport Bulletin), the publication of the Chamber of Turkish Naval Architects
and Marine Engineers, Gemi Mecmuası (the Ship Journal). and the daily
Cumhuriyet (Republic)  and Ikdam
newspaper as well as the digitalized archives of Taha Toros and Salt Research.

Anahtar Kelimeler

Abidin Dâver, The history of Turkish press, Turkish Maritime history, Galatasaray Sports Club, Cumhuriyet.

YARIM ASRA ULAŞAN BASIN EMEĞİ IŞIĞINDA GAZETECİ ABİDİN DÂVER

Öz

Abidin
Dâver yarım asra yakın basın hayatında bulunmuştur.  Bu makalenin temel çıkış noktası, denizcilik
ve donanma tarihi başta gelmek üzere pek çok alanda yazan Abidin Dâver’in
yazınsal hayatını incelemektir. 1886’da doğan Dâver deniz tutkunu gazeteciler
arasında yer almış; yaşamını gemilere ve denizcilik tarihiyle birlikte yabancı
kültürlerin anlaşılmasına adamıştır. Uzun yazınsal hayatı yüksek bir beğeniyi
yansıtmıştır. Basında, askeri konulara ilgisi dolayısıyla diğer pek çok unvanla
birlikte “sivil ya da küçük amiral” unvanlarıyla tanınan Abidin Dâver aynı zamanda
Galatasaray Spor Kulübünün kurucuları arasında yer almıştır. Mazlum Şehzade Cem
(1909), Gemi (1932), Deniz (1932), Türk Denizciliği (1947), Barbaros Hayreddin
Paşa (1954) gibi eserleriyle birlikte Mülâzımın Romanı (1936) adını taşıyan bir
de roman kaleme almıştır. Çalışmada dijital ortama aktarılan Taha Toros ve Salt
Araştırma arşivleri başta olmak üzere, Her Hafta, Hollywood Dünyası, Av ve
Deniz, Deniz Mecmuası, Deniz Nakliyatı TAO ve Gemi Mühendisleri Odası yayını Gemi
Mecmuası, Cumhuriyet ve İkdam gazetesi gibi süreli yayınlardan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Abidin Dâver, Türk basın tarihi, Türk denizcilik tarihi, Galatasaray Spor Kulübü, Cumhuriyet gazetesi.

Kaynakça

• “Abidin Dâver”, Taha Toros Arşivi, (Yer No: 001518908006) “Abidin Dâver Bey”, Taha Toros Arşivi (Yer No: 001518922006 “Abidin Dâver”, Taha Toros Arşivi, (Yer No: 001562312008) “Abidin Dâver ve Annesi”, Taha Toros Arşivi, (Yer No: 001562314008) “Tüm Karikatürler”, Taha Toros Arşivi, (Yer No: 001518875006) “Vefat: F.Nilüfer Dâver”, Taha Toros Arşivi, (Yer No: 001518912006) “Abidin Dâver Dün Ebedî İstirahatgâhına Tevdi Edildi”,11 Şubat 1954. Son Posta. AĞAOĞLU, Samet. 2011.Babamın Arkadaşları, İstanbul, İletişim Yayınları AKKURT, Bülent. 2006.Yerinde Yeller Esen Bab-ı Âli, Bodrum, Myndos Yayınları. “Ali Sami Yenin Cenazesi Dün Kaldırıldı”,31 Temmuz 1951.Cumhuriyet. ARIKAN, Mümtaz. “Sivil Amiral Abidin Dâver”, 08 Şubat 1991.Cumhuriyet. “Avrupa’da Bir Nur Şehri”, 17 Ocak 1950. Her Hafta, S. 129, sf. 4. “Bahriye Vekâleti Teşkiline Dair Kanun”, 14 Ocak 1341. Resmi Gazete, S. 82, sf. 35. BALİ, Rıfat N. 2011.Tabutluklar, Sansaryan Han ve İki Emniyet Müdürü: Nihat Halûk Pepeyi ve Ahmet Demir, İstanbul, Libra Yayıncılık. BARUTÇU, Faik Ahmet. 1977.Siyasi Anılar, İstanbul, Milliyet Yayınları. “Başlarken”, Ağustos-Eylül 1956.Denizcilik Bankası Deniz Nakliyatı TAO Bülteni, S.1. BİLDİK, Cemaleddin. 26 Eylül 1948. “Deniz Müzesi Yarın Törenle Açılıyor”, Akşam. “Bir Denizcilik Tutkusu Öyküsü: Abidin Dâver”,Ağustos 2009.Çelebice, Çelebi Holding A.Ş. Yayını, İstanbul, S. 38-40. “Bizdeki Nuh’un Gemileri”, 2 Ekim 1948. Her Hafta, c. 5, S. 66, sf. 3, 18. BORAK, Sadi. 2004.100 Türk Büyüğü, İstanbul, Kırmızı Beyaz Yayınları Büyük Larousse, c. 5, İstanbul, Gelişim Yayınları. COŞKUN, Süleyman. 1995.Türkiye’de Politika (1920-1995), İstanbul, Cem Yayınevi. DAVER, Abidin. 1953.Barbaros Hayrettin Paşa, İstanbul, Üstünel Yayınevi-İzmir Matbaası. DAVER, Abidin. 1932.Deniz, Kanaat Kütüphanesi. DAVER, Abidin. 1932.Gemi, Kanaat Kütüphanesi. DAVER Abidin. 1936.Mülazımın Romanı, Kanaat Kitabevi, İstanbul. DAVER, Abidin. 1944.Dünkü Bugünkü Yarın ki İstanbul, İstanbul Radyosunda Konuşmalar, İstanbul Belediyesi Neşriyat ve İstatistik Müdürlüğü Neşriyatı, İstanbul. DAVER, Abidin. 1947.Türk Denizciliği, Varoğlu Yayınevi, İstanbul. DAVER, Abidin. “Japonya Cihangirliğe Azmetmiştir”, 16 Birincikanûn 1937.Cumhuriyet. DAVER, Abidin. “Yeni Bir Tersanenin Temeli Atılırken”, 15 Ağustos 1937.Cumhuriyet. DAVER, Abidin. 10 Haziran 1940.İkdam. DAVER, Abidin. 17 Haziran 1940. İkdam. DAVER, Abidin. 16 Ağustos 1940.İkdam. DAVER, Abidin. 28 Eylül 1940.İkdam. DAVER, Abidin.10 Kasım 1945. “O’nun Aziz Hatırası Önünde Bugün Tekrar And İçiyoruz, Cumhuriyet. DAVER, Abidin.10 Kasım 1945. “Harbin Kefareti”, Cumhuriyet. DAVER, Abidin. ”, 6 Ocak 1950. “Truman’ın Haklı İsteği”, Cumhuriyet. DAVER, Abidin.26 Kasım 1950. “Deniz Müzemiz”, Cumhuriyet. DAVER, Abidin. 11 Birincikanun 1941. “Deniz Harplerine Bir Bakış: Japonlar İngilizlere de İlk Darbeyi İndirdiler”, Cumhuriyet. DAVER, Abidin. 11 Birincikanun 1941.“Aynen İade!”, Cumhuriyet. DAVER, Abidin. 13 Aralık 1948. “Donanmamız”, Her Hafta, c. 6, No: 76, , s. 6-15. Radyo Mecmuası, S. 26, 1944. DAVER, Abidin.1952. “II. Abdülhamit Devrinde Donanmamız”, Resimli Tarih Mecmuası, S.29/05, sf. 1486-1491. DEMİRTAŞ, Bahattin.2018. “İnformal Tarih Eğitiminde Öncü Bir Cumhuriyet Aydını: Haluk Yusuf Şehsuvaroğlu”, GEFAD, c.1, S. 38, sf. 385-404. GÖKDENİZ, Sermed. 10 Şubat 1954. “Abidin Dâver İçin”, Cumhuriyet. “Denizcilik Bankası İdare Meclisi İçtimaı”, Milliyet, 02 Mart 1952. “Deniz Müzesi”, Hayat Mecmuası Türk Deniz Kuvvetleri Özel Sayısı, 1964,s. 43, sf. 15 Donanma Mecmuası, 24 Şubat 1334, Sayı: 106. “Donanmamız Kuvvetleniyor”, Her Hafta, 25 Eylül 1948, c. 5, s. 65, sf. 3, 18. ERGUN, Sadettin Nüzhet. (-)Türk Şairleri, c. 2, İstanbul, Zaman Basımevi. “Elli Yılı Dolduran Muharrirler Jübilesi”, Akşam, 29 Mayıs 1953. ES, Feridun Hikmet. 1 Nisan 1935.“Sivil Amiral A. Dâver Bize Denizcilik ve Gazetecilik Hayatını Anlatıyor”, 7 Gün, c. 5, No. 110, s. 14-17. FELEK, Burhan.10 Aralık 1970. “Denizciliği Sevdirmek”, Milliyet. Gemi Mecmuası, s. 1, Nisan 1955. Gemi Mecmuası, s. 2, Mayıs 1955, Kapak Fotoğrafı. GÜNYOL, Vedat.5 Haziran 2009. “Nazım’ı Anlatıyor”, Cumhuriyet. GÜRDENİZ, Cem. Erişim Tarihi: 05.09.2018. https://www.aydinlik.com.tr/arsiv/bahriye-vekaletinin-kurulma-sureci. GÜRTUNCA, Mehmet Faruk. 1953.50 Yıllık Kalem Büyükleri, İstanbul, Ülkü Basımevi. GÖKMAN, Muzaffer. 1973.50 Yılın Tutanağı: 1923-1973, İstanbul, Hürriyet Yayınları. “Hazin Bir İrtihal”, Cumhuriyet, 7 Kânunusani 1930. HERGÜNER, Mustafa. 2011.İkinci Dünya Savaşında Türk Denizciliği, İstanbul, Kastaş Yayınları. http://www.hurriyet.com.tr/yavuz-havuz-hirsiz-ev-sahibini-bastirir-39283167, [Erişim Tarihi, 06.09.2018]. http://www.kaptanhaber.com/yazarlar/ali-bozoglu/camialti-tersanesi/100549/ Erişim Tarihi: 25.09.2018. İPEKÇİ, Abdi Haz. “Bu Haftaki Konuğumuz Burhan Felek”, Milliyet, 17 Mart 1975. “İtalya’da Militarizm ve Yeni Teşkilât”, Zaman, 26 Eylül 1934. “Japonlar Bitaraf Kalmayacaklarını Söylüyorlar”, Cumhuriyet, 10 Temmuz 1935. KARA, E. Nedret İŞLİ, Yusuf ÇAĞLAR. 2006.Âsaf Hâlet Çelebi’nin Defter-i Meşâhiri, İstanbul, Zaman Kitap. KARABEKİR, Kâzım.2009.Günlükler (1906-1948), Haz. Yücel Demirel, c. II, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları. “Kırk Yıllık Gazeteci Abidin Dâver Her Haftada” Her Hafta, 14 Ağustos 1948, c. 5, s. 59, sf. 5, 16. KOCABAŞOĞLU, Uygur. 2010.“Hürriyet”i Beklerken: İkinci Meşrutiyet Basını”, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. KOLOĞLU, Doğan.05.05.2000. “Dertleşme”, Milliyet. KORALTÜRK, Murat. 2008. 101 Gemi, İstanbul, İDO Yayınları. KORALTÜRK, Murat. 2011.Türk Loydunun Seyir Defteri, İstanbul, Türk Loydu Vakfı. KORALTÜRK, Murat. 24-25 Aralık 2004. “Cumhuriyet Döneminde İnşa Edilen İlk Vapurlar: Gölcük, Kocataş ve Sarıyer Vapurları”, Gemi Mühendisliği ve Sanayimiz Sempozyumu, sf. 300-306. KÖKTENER, Aysun. 2005.Bir Gazetenin Tarihi: Cumhuriyet, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. KÖSE, Hilal. 31 Ağustos 2017.“Ali Sirmen Anlatıyor: Bir Eski Cumhuriyet İçin-Ben Öncelikle Bir Cumhuriyet Okuruyum”, Cumhuriyet Kitap, Sayı: 1437, sf. 10-11. KURDAKUL, Şükran. 1973.Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, Ankara, Bilgi Yayınevi. KURTHAN Fişek. 11 Ocak 1998. “Yavuz-Havuz Hırsız Ev Sahibini Bastırır”, Hürriyet “Londra’da Türk Gazetecileri”, Her Hafta, 01 Nisan 1950, s. 139, sf. 4. MALKOÇ, Eminalp.1-4 Kasım 2013. “ ‘Sivil Amiral’ Abidin Dâver’in Kaleminden Türk Denizciliği ”, Türk Denizcili Tarihi Sempozyumu, , Turgutreis/Bodrum, sf. 316-355. MALKOÇ, Eminalp. 2015. “ ‘Sivil Amiral’ ” Lakabıyla Tanınan Gazeteci Abidin Dâver’in Kaleminden Türk Denizciliği ”, İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 4(7), s.57-105 Meydan Larousse, c. 5, İstanbul: Sabah Yayınları. “Merak Etmeyiniz, Yüzünüzü Kara Çıkarmayız”, Her Hafta, 16 Ekim 1948, s. 68, sf. 3, 15. MEYER, Milton W. 2014. Japonya Tarihi: Hanedanlık Döneminden Günümüz Japonya’sına, Çev. Lizet Deadato, İstanbul, İnkılâp Yayınevi. “Mezarlık Değil Bir Sanat Müzesi”, Her Hafta, 24 Ocak 1950, s. 130, sf. 4. “Mezarlık Değil Bir Sanat Müzesi”, Her Hafta, 24 Ocak 1950, s. 130, sf. 4. NADİ, Nadir. 1965.Perde Aralığından, İstanbul, Cumhuriyet Yayınları. NADİ, Nadir. 09 Şubat 1954. “Abidin Dâver”, Cumhuriyet. NADİ, Yunus. 10 Temmuz 1935. “Bizim Dış Siyasamızın Tarihine Bir Bakış”, Cumhuriyet. ORAN, Erdoğan. 2012.Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Kurum Olarak Bahriye Vekâleti, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. “Okyanuslarda Tek Başına”, Av ve Deniz, no. 1, 30 Eylül 1945. “Ormanlarımızı Koruyalım”, Her Hafta, 23 Ekim 1948, sf. 69, sf. 3, 18. OSTEN, Necmi. 1992.2. Dünya Savaşı’nın Bilinmeyen Yanları: Bir Milletvekilinin Anıları (1943-1952), İstanbul, Acar Matbaacılık. OTMANBÖLÜK, Günvar. 1986.Babıâli’nin Yarım Asırlıkları, İstanbul, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. ÖYMEN, Altan. 2002.Bir Dönem, Bir Çocuk, İstanbul, Doğan Kitap. ÖZALP, Kâzım; Teoman Özalp. 1992. Atatürk’ten Anılar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ÖZALP, Kâzım. 2011.Anılar-Belgeler, Der. Attila Oral, İstanbul, Demkâr Yayınevi ÖZCAN, Ahmet. 2011.Türkiye’de Popüler Tarihçilik, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları. ÖZÇAKIR Gürdal, Mehmet DÖNMEZ. 2008. Karadeniz’de Bir Destan: Gazi Alemdar Gemisi, İstanbul. ÖZDEN, Mehmet.Yaz-2011. ”Türk İnkılâbına Dair Metinler: Ali Rıza Seyfi’nin Gazi ve İnkılâp (1933) Kitabı Üzerine Bazı Gözlemler, Bilig,, S. 58, sf. 225-244. ÖZGENER, Refik. 10 Şubat 1954. “Kaybettiğimiz Değerler: Üstad Abidin Dâver”, Dünya. ÖZMEL Akın, Nur. Eylül 1999. “1942 Yılında Türk Gazetecilerin Londra Gezisi”, Tarih ve Toplum, c. 32, S.189, sf. 4-8. ÖZTEKİN, Hülya. 2016. Tan: Serteller Yönetiminde Muhalif Bir Gazete, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ÖZTÜRKÇÜ, İbrahim. Güz 2017. “Cemal Nadir’in ‘Fotoğraf Tahlilleri ’ne Göre Şair ve Yazarlar, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (16), 121-163. SERTEL, Zekeriya. 1977.Hatırladıklarım, İstanbul, Gözlem Yayınları. SERTEL, Zekeriya. 2001.Hatırladıklarım, İstanbul, Remzi Kitabevi. SILKIM, Şemsi. 2008.Şöhret: Bir Zamanlar Türkiye, İstanbul, SAM Yayınları. “Siyanet Melekleri Bataryası”, Her Hafta, 28 Ağustos 1948, c. 5, s. 61, sf. 3, 18. SÖNMEZ, Oktay. 2008. Anılarda Gemiler: Ufkun Ötesinde Kayboldular, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Su ile Ateş Arasında”, Her Hafta, 6 Ağustos 1949, s. 110, sf. 6,18. ŞAHHÜSEYİNOĞLU, H. Nedim. 2005.Dünden Bugüne Düşünceye Sansür, Ankara, Paragraf Yayınları. ŞAHİNLİ, Deniz. 2007.Suphi Nuri İleri, Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Gazeteciliği, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. ŞEHSUVAROĞLU, Halûk. 09 Kasım 1959. “Deniz Müzemiz”, Cumhuriyet. ŞİMŞİR, Bilâl. 2008.Türk Yazı Devrimi, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları. TBMM Albümü: 1920-2010, c. 1 (1920-1950). (2010) Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları. TEKELİ, İlhan; Selim İLKİN. 2013.Dış Siyaseti ve Askerî Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, İstanbul, İletişim Yayınları. TEMUR, Deniz Tatarer. 5 Şubat 2010. “Kaptanı Derya’dan Deniz Kuvvetlerine”, Cumhuriyet. TOPUZ, Hıfzı. 2003.II. Mahmut’tan Holdinglere: Türk Basın Tarihi, İstanbul, Remzi Kitabevi. TUTEL, Eser. 2008. Şirket-i Hayriye, İstanbul, İletişim Yayınları. “Turkey Will Honour Her Obligations”, 25 February 1941. Northern Star (Lismore). TÜRENÇ, Tufan; Erhan AKYILDIZ. 1986.Gazeteci, İstanbul, Milliyet Yayınları. “Türk Donanması”, Her Hafta, 2 Ekim 1948, c. 5, s. 66, sf. 5, 18. “Türk Donanması”, Her Hafta, 16 Ekim 1948, s. 68, sf. 5, 18. “Türk Kadınlarının Şıklığı”, Her Hafta, 11 Eylül 1948, c. 5, s. 63, sf. 3, 18. YALMAN, Ahmet Emin. 1970.Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim, c.3, 1922-1944, İstanbul, Rey Yayınları. YALMAN, Ahmet Emin. 1943.Havalarda 50000 Kilometre Seyahat Notları, c. 1, Vatan Matbaası, İstanbul. YALMAN, Ahmet Emin. 1943.Havalarda 50000 Kilometre Seyahat Notları, c. 2, Vatan Matbaası, İstanbul. “Yazı Hayatları 50 Yılı Aşanlar Jübilesi”, Cumhuriyet, 31 Mayıs 1953. YETKİNER, Ayhan Haz. 1984.Reşit Halid Gönç’ün Koleksiyonunda Bab-ı Ali’nin Hatıra Defteri, c. 3, İstanbul, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. YILDIRIM, Tahsin. 2006.Edebiyatımızda Müstear Adlar Sözlüğü, İstanbul, Selis Kitaplar. YILDIZ, İbrahim.28 Mart 2005. “İstanbul Ansiklopedisi”, Cumhuriyet, sf. 2. YILDIZ, Osman. 2002-Güz. “Ali Rıza Seyfi (Seyfioğlu)”, TÜBAR, XII, , sf. 89-109. YÜMLÜ, Murat. Kasım-2011. “Cemil Cahit Toydemir: Askeri ve Siyasi Kariyerine Dair Notlar”, History Studies, c. 3, n.3, sf. 409-431.