Sosyal Bilgiler Derslerinde Eğitsel Oyunlarla Değerler Eğitimi: Bir Eylem Araştırması

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 28, 07.05.2019

Hüseyin Çalışkan Mesut Biter

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul 7. sınıf
sosyal bilgiler dersi “Birey ve Toplum” öğrenme alanında yer alan farklılıklara
saygı, sorumluluk ve özgürlük değerlerinin
eğitsel oyunlar aracılığı ile kazandırılmasına yönelik eğitim etkinlikleri
tasarlayarak bu etkinlikleri uygulamak ve hazırlanan eğitsel oyun
etkinliklerinin değer kazandırma açısından öğretme-öğrenme süreçlerindeki
verimliliğini ortaya çıkarmaktır.  Nitel araştırma desenlerinden eylem
araştırması kullanılmıştır. Bu sayede var olan problemin sonuca ulaşma
noktasında daha etkili olabilmesi, öğrenme sürecinde katılımlı bir rol üstlenme
ve öğretimin olduğu alanda inceleme imkânı elde edilmiştir. Çalışma grubunu
Şırnak’ta 7. sınıfta öğrenim gören 9’i erkek, 17’i kız 26 öğrenci, sosyal
bilgiler öğretmeni ve araştırmacı öğretmen oluşturmaktadır. Uygulama sürecini
değerlendirmek için ön test  - son test
anketlerinden, öğrenme sürecinde yapılan gözlemlerden, ve katılımcılarla
yapılan görüşmelerden yararlanılmıştır. Elde edilen nitel veriler içerik
analizi ve betimsel analizi teknikleriyle çözümlenmiş; ön test-son test
anketleriyle toplanan nicel veriler üzerinde Wilcoxon işaretli sıralar testi
yapılmış, ortaya çıkan betimsel istatistikler çözümlenmiş ve dereceli puanlama
anahtarıyla değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonunda,  eğitsel oyunlarla yoğunlaştırılmış ve ürün
dosyasıyla desteklenmiş öğretimin öğrenme ve öğretme sürecine olumlu etkileri
olduğu görülmüştür. Bu çerçevede yürütülen sosyal bilgiler derslerinin;
farklılıklara saygı, özgürlük ve sorumluluk değerlerini geliştirmesi, bilginin
hatırda kalma süresini uzatması, derse karşı olumlu tutumların oluşturması gibi
konularda katkı sağladığı söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

değerler eğitimi, eğitsel oyunlar, sorumluluk, özgürlük, farklılıklara saygı

Values Education with Educational in Social Studies Courses: An Action Research

Öz

The aim of this study was to design educational activities to teach the
values of respect, responsibility and freedom values of the 7th grade social
studies course under the heading Individual and Society through educational
games and to implement these activities and to reveal the efficiency of these
educational game activities in teaching-learning processes in terms of gaining
value.  Action
research, one of the qualitative research designs, was used in the study. The
study group consisted of 9 male, 17 female, 26 students studying in 7th grade
in Şırnak, a social studies teacher and a researcher teacher. In order to
evaluate the implementation process, pre-test and post-test questionnaires,
observations in the learning process, and interviews with the participants were
used. Qualitative data were analyzed using content analysis and descriptive
analysis techniques. On the quantitative data collected through pre-test and
post-test questionnaires, Wilcoxon-signed sequences were tested. At the end of
the research, it was observed that the teaching intensified with educational
games and supported with the product file had a positive effect on the learning
and teaching process. It can be said that the social studies courses carried
out within this framework contributed to issues such as respect for
differences, development of values of freedom and responsibility, prolonging
the duration of recalling information, and creating positive attitudes towards
the course. 

Anahtar Kelimeler

values education, educational games, responsibility, freedom, respect for differences

Kaynakça

• Aktın, K., Karakaya, M., Türk, Z., Aslan, Y. (2015). Okul Öncesi Dönemde Farklı Kültürlerin Öğretimine Yönelik Uygulamalı Bir Çalışma. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 258-257.
• Akyıldız, S. (2015). Hak ve Özgürlüklere Saygı Değerini Kazandırmada Sosyal Bilgiler Öğretmenlerince Yapılan Etkinlikler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24 (3), 1271-1288.
• Başarır, F. (2018). Tema-Temelli Yaklaşıma Dayalı İngilizce Öğretimiyle Öğrencilerin Dil Becerilerini ve Küresel Konulara İlişkin Farkındalıklarını Geliştirmeye Yönelik Bir Eylem Araştırması. Doktora tezi. Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Bozkurt, E. (2017). Çocuk Oyunları ile Değerler Eğitimi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitimi Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Boztaş, M.(2013). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Hak ve Özgürlüklere Saygı Değeri Kazanımında Örnek Olay İncelemesi Yönteminin Etkisi. Atatürk Üniversitesi. Eğitim Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Butler, J. (2013). Situating Ethics in Games Education. Canadıan Journal of Educatıon, 36(4), 93-114.
• Çalışkan, H., Yıldırım, Y. (2018). 2005 ile 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarındaki Değerlere ve Değerler Eğitimine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 1(1), 7-23.
• Çelik, Ö. (2016). Disiplinlerarası Yaklaşımla Değer Öğretiminde Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanılması. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Demir, T., Özdemir, B. (2013). Türkçe Eğitiminde Karagöz/Gölge Oyunları İle Değer Öğretimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 57-89.
• Erdem-Zengin, E. (2014). Yöntem Olarak Yaratıcı Drama Kullanımının İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Değerlere Etkisi. Yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Niğde.
• Eren, S. (2015). Öyküleştirme Yöntemine Dayalı Eğitimin Beş Yaş Çocuklarında Farklılıklara Saygı Kazanımına Etkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Gündüz, M. (2014). İlköğretim 3. Sınıf Hayat Bilgisi Dersinde “Sorumluluk” Değerinin Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı İle Öğretiminin Akademik Başarı ve Tutuma Etkisi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaplancı, B. (2018). İlkokul Öğrencilerinin Sorumluluk Düzeylerinin Okula Bağlama ve Okul Doyumu Bakımından İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sakarya.
• Kapkın, B. (2018). Etkin Temelli Değerler Eğitimi Programının 5-6 Yaş Çocuklarının Sosyal Bilgilerine Etkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Malatya.
• Karatay, H. (2007). Dil Edinimi ve Değer Öğretimi Sürecinde Masalın Önemi ve İşlevi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 463-475.
• Kasapoğlu, H. (2013). Okulda Değerler Eğitimi ve Hikayeler. Milli Eğitim Dergisi, 198, 97-109.
• Kınacı, M.K. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimine ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Programında Yer Alan Değerlere Yönelik Görüşleri. Yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi. Eğitim Bilimler Enstitüsü. Elazığ.
• MEB. (2017). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4,5,6 ve 7. Sınıflar).http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf (Alındığı tarih 21.01.2019).
• Meer, F. ( 1999). The Global Crisis A Crisis Of Values And The Domination Of The Weak By The Strong. Journal Of Human Values, 5, 65- 74.
• Mills, G. E. (2003). Action Research: A Guide For The Teacher Educator. Columbus, OH: Merrill.
• Özen, Y., Güleryüz, K., Bulut Özen, H. (2012). İlköğretim 1–3 Sınıf Hayat Bilgisi, 4–5 Sınıf Sosyal Bilgiler Dersindeki Değerler Ve Değerler Eğitiminin İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 277- 286.
• Öztürk, İ. H. (2012). Tarih Öğretmeni Eğitiminde Eylem Araştırması Yaklaşımının Kullanılması: Bir Model Önerisi. TUHED, 1(1), 99-115.
• Sezer, T. (2008). İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Sorumluluk Değerinin Öğretimine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Şen, Ü. (2007). Milli Eğitim Bakanlığının 2005 Yılında Tavsiye Ettiği 100 Temel Eser Yoluyla Türkçe Eğitiminde Değerler Öğretimi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Taylor, M. (2002). Action research in workplace education: A handbook for literacy instructors. Ottawa, ON: Partnerships in Learning.
• Thornberg, R. (2008). The lack of Professional Knowledge in Values Education. Teaching and Teacher Education. 24, 1791-1798.
• Yalar, T. (2010). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Değerler Eğitiminin Mevcut Durumunun Belirlenmesi ve Öğretmenlere Yönelik Bir Program Modülü Geliştirme. Doktora tezi. Mersin Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Yarar Kaptan, S. (2015). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Hoşgörü Değerinin Karma Yaklaşıma Dayalı Bilgisayar Destekli Etkinliklerle Öğretimi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Yılmaz, R. (2017). Ortaokul Sosyal Bilgiler Eğitiminde Safahat’ın Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Yılmaz, M. (2014). Değerler Eğitimi ve Okul Etkinlikleri. İstanbul: Dem Yayıncılık.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.