FRENCH IMPRESSIONS IN THEATRE WORKS OF ABDÜLHAK HÂMİD TARHAN

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 134 - 148, 20.05.2019

Burçin Gülgün Aslıhan Eruzun Özel

Öz

Abdülhak Hâmid Tarhan is among the second wave writers
of Tanzimat literature which became more modern with the impact of Western
civilization in 19^th century. There are two major arts in the basis
of Tarhan’s writing life. Abdülhak Hâmid Tarhan
held many offices abroad with a diplomat title. He also found the opportunity
to get closely acquainted with the literature of the country in the places he
held office and reflected these novelties into his own art, especially
influenced by the Western literature. Following some of the Turkish writers
like Şinasi and Namık Kemal, who took example from French literature in
Tanzimat era, Tarhan got more closely acquainted with French literature by
residing in France during his childhood and in the later years. This experience
affected his literary identity and caused him to create works that carry French
impressions.

Anahtar Kelimeler

Abdülhak Hâmid Tarhan, Theatre, France, French Impression.

French Impressıons in Theatre Works of Abdülhak Hâmid Tarhan

Öz

Abdülhak Hâmid Tarhan, 19. yüzyılda Batı uygarlığının etkisiyle yenileşen Tanzimat edebiyatının ikinci kuşak yazarları arasında yer almaktadır. Tarhan’ın yazı hayatının temelinde iki sanat yer almaktadır. Bunlar şiir ve tiyatro sanatıdır. Abdülhak Hâmid Tarhan, diplomat kimliği ile yurtdışında birçok ülkede görev yapmıştır. Görev yaptığı yerlerde, o ülkenin edebiyatını da yakından tanıma imkânı bulmuş, özellikle Batı edebiyatından etkilenerek bu yenilikleri kendi sanatına yansıtmıştır. Tanzimat döneminde, Fransız edebiyatını örnek alan Şinasi, Namık Kemal gibi Türk edebiyatı yazarlarının izinden giden Tarhan, çocukluğunda ve daha sonraki yıllarda Fransa’da bulunarak Fransız edebiyatını yakından tanımıştır. Bu deneyim Tarhan’ın edebi kişiliğine etki etmiş ve Fransız izleri taşıyan eserler kaleme almasına yol açmıştır. Çalışmada Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Fransız etkisinin görüldüğü üç eseri ele alınmıştır. Bu eserler yazarın kaleme almış olduğu Nesteren, Liberté ve Sabr u Sebat adlı eserleridir. Abdülhak Hâmid, Paris’te izlediği trajediye hayran kalmış, bu türde denemeler yaparak Nesteren adlı eserini yazmıştır. Tarhan’ın yazmış olduğu Nesteren adlı tiyatro eserinin, Fransız trajedisinin kurucusu Pierre Corneille’in “Le Cid” adlı eseri ile konusu bakımından büyük benzerlik taşıdığı görülmektedir. Liberté adlı eserinde, Fransız ihtilalinin de temel kavramları olan millet, vatan, hürriyet, özgürlük, adalet gibi temaları ele alan Tarhan, eserde bu kavramaları kişileştirerek işlemiştir. Sabr u Sebat adlı eseri Tarhan’ın Paris’te yaşadığı yılların izlerini taşımaktadır. Bu tiyatro eserinde olayın geçtiği mekân Rumeli, İstanbul ve Paris olarak seçilmiştir. Çalışmada doküman analizi ve eserler üzerinde dramaturjik açıdan incelenmesi yapılarak sonuca varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Abdülhak Hâmid Tarhan, Tiyatro, Fransa, Fransız Etkisi

Kaynakça

• Akün, Ö. F. (1967). Abdülhak Hâmid’in Basılı Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XV, s. 107-159.
• Banarlı, N. S. (1997). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. c.II, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bezirci, A. (2000). Abdülhak Hâmit. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Dizdaroğlu, H. (1965). Abdülhak Hâmit. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Enginün, İ. (1986). Abdülhak Hâmid Tarhan. Ankara: KTB Yayınları.
• Enginün, İ. (2000). Abdülhak Hâmid Tarhan tiyatroları 4. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Enginün, İ. (2013). Abdülhak Hâmid’ in hatıraları. İstanbul: Dergâh yayınları.
• Gürsoy, B. A. (2002). Hayrullah Effendi Avrupa seyahatnamesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Karaburgu, O. (2010). Abdülhak Hâmid Tarhan’ ın tiyatro eserleri üzerinde bir araştırma ve inceleme. (Doktora tezi), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, A., (1997). Abdülhak Hâmid Tarhan hayatı – sanatı - eserleri. İstanbul: Bogaziçi Yayınları.
• Parlatır, İ., (2014). Abdülhak Hâmit Tarhan. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tanpınar, A.H., (1988). 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tansel, F.A., (2005). Husûsî mektuplarına göre Namık Kemal ve Abdülhak Hâmid. Ankara: Akçağ yayınları.