Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Öz-Yeterlik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 13 Sayı: 3, 723 - 734, 01.12.2014

Abdurrahman Ekinci M. Cevat Yıldırım Recep Bindak Ömer Murat Öter Faysal Özdaş Mehmet Ali Akın

Öz

Eğitimin kalitesi, büyük ölçüde öğretmenlerin niteliğiyle doğru orantılıdır. Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin öz-yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evreni, 2011-2012 öğretim yılında Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesinin son sınıfında öğrenim gören 804 öğretmen adayından oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini, tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen farklı programlarda öğrenim gören 286 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Bu araştırmada kişisel bilgi formu ve araştırmacılar tarafından geliştirilen “Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Öz-Yeterlikleri Ölçeği (ÖAÖMİÖYÖ)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistikler (aritmetik ortalama ve standart sapma), t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Araştırmada, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliĢkin öz-yeterlik algılarının öğrenciyi tanıma ve
değerlendirme boyutunda orta, diğer dört boyutta ise iyi düzeyde
olduğu saptanmıĢtır. Öğretmen adayları, özellikle “öğretmenlik sanatı”
ve “iletiĢim ve sosyal yetkinlik” boyutlarında kendilerini daha yeterli
görmektedirler. Buna göre, öğretmen adaylarının eğitiminde,
“öğrenciyi tanıma ve değerlendirme” boyutuna daha fazla önem
verilmesi gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayı, öğretmenlik mesleği, öz-yeterlilik

Investigating Candidate Teachers’ Self- Efficacy Perceptions in Terms of Different Variables

Öz

The quality of education is highly directly proportional with teachers‟ quality. The purpose of this study is to examine teacher candidates‟ self efficacy perceptions in terms of different variables. This study was realized through descriptive survey model. The population of the study was composed of 804 students attending the last grade of Dicle University Ziya Gökalp Education Faculty in the academic year of 2011-2012. The study sample consisted of 286 teacher candidates selected through random sampling from different programs. Personal information form and “The Scale of Self-Efficacy of Teacher Candidates for Teaching Profession” (SSETCTP) developed by the researchers were used in the collection of the data. Descriptive statistics (mean and standard deviation), t test and one-way analysis of variance were employed in the analysis of the data. The results show that teacher candidates‟ self efficacy perceptions towards teaching profession are at medium level in terms of “recognizing and evaluating the student” dimension and at good level in terms of other four dimensions. Teacher candidates see themselves especially more adequate in “art of teaching” and “communication and social competency” dimensions. Thus, it can be said that more importance should be given to “recognizing and evaluating the student” in teacher training

Anahtar Kelimeler

teacher candidate, teaching profession, self-efficacy

Kaynakça

• Acar, T. (2012). Öz yeterlilik (self-efficacy) kavramı üzerine. 6 Temmuz 2012 tarihindehttp://www.parantezegitim.net/Bilgi_Bank/Oz_yeterlik_T.Acar_.pd f adresinden alınmıĢtır.
• Akkoyunlu, B., Feza, O. ve Umay, A. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için "Bilgisayar öğretmenliği öz yeterlik ölçeği" geliĢtirme çalıĢması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1–8.
• AkkuĢ, Z. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özyeterlik inanç düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalıĢma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 102-116.
• Akpınar, B. (2011). Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Data Yayınları.
• Azar, A. (2010).ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlilik inançları. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 235–252.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, pp 391.
• Bıkmaz, H. F. (2002). Fen öğretiminde öz yeterlik inancı ölçeği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi,1 (2), 197–210.
• Brandon, D. P. (2000). Self-efficacy: Gender differences of prospective primary teachers in Botswana. Research in Education, 64, 36–43.
• Bulut, Ġ. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliĢkin tutumlarının değerlendirilmesi: Dicle ve Fırat Üniversitesi örneği. Dicle Üniv. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 13–24.
• Cantürk-Günhan, B. ve BaĢer, N. (2007). Geometriye yönelik öz-yeterlik ölçeğinin geliĢtirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 68–76.
• Çakır, Ö., Kan, A. ve Sünbül, Ö. (2006). Öğretmenlik meslek bilgisi ve tezsiz yüksek lisans programlarının tutum ve özyeterlik açısından değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 36– 47.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of the teachers‟ sense of efficacy scale. Eğitim ve Bilim, 30 (137), 74–81.
• Çapa, Y. ve Çil, N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değiĢkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16, 69–73.
• Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe ĠliĢkin Tutum ve Mesleki Yeterlik Ġnançlarının Cinsiyet, Program ve Fakültelerine Göre Ġncelenmesi. Ġnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 33– 53.
• Çelikten, M., ġanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), 207–237.
• DemirtaĢ, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının öz yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine iliĢkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36 (159), 96–11.
• Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen özyeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 98-110.
• Gerçek, C., Yılmaz, M., Köseoğlu, P. ve Soran, H. (2006). Biyoloji öğretmen adaylarının eğitiminde öz-yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39 (1), 57-73.
• Gürbüz, H. ve KıĢoğlu, M. (2007). Tezsiz yüksek lisans programına devam eden fen-edebiyat ve eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları: Atatürk Üniversitesi örneği. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (2), 71–83.
• Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). Ġlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz- yeterliklerine iliĢkin görüĢleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 73–84.
• Kiremit, H. Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji ile ilgili özyeterlik inançlarının karĢılaĢtırılması, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ġzmir.
• Möller, J., Pohlmann, B., Koller, O. & Marsh, H.W. (2009). A meta-analytic path analysis of the internal/external frame of reference model of academic achievement and academic self-concept. Review of Educational Research, 79, 1129-1167.
• Oral, B., Ekinci, A., Yıldırım, M. C., Öter, Ö. M., ÖzdaĢ, F. ve Akın, M. A. (2011). Ġlköğretim öğretmen adaylarının mesleki ve özel alan yeterlikleri. Eğitim Fakültelerinin Öğretmen YetiĢtirme Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi (Ed. A. Ekinci, Ö. M. Öter), Dicle Üniversitesi.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine iliĢkin özyeterlik inançlarının çeĢitli değiĢkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14 (54), 277–366.
• Senemoğlu, N. (2004). GeliĢim öğrenme ve öğretim. Ankara: Pegem Akademi, pp 230.
• Shahid, J. & Thompson, D. (2001). Teacher efficacy: A research synthesis. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, 10-14 April, Seattle, WA.
• ġahin, F. S., Zade, B. M. ve Direk, H. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve yaĢam doyum düzeyleri. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Ege Üniversitesi, 1–3 Ekim, Ġzmir.
• ġiĢman, M. (2007). Eğitim bilimine giriĢ. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tanel, R. (2013). Prospective physics teachers' self-efficacy beliefs about teaching and conceptual understandings for the subjects of force and motion. Journal of Baltic Science Education. 12(1), 6-20.
• Türer, A. (2012). Türkiye‟de öğretmen yetiĢtirme ve sorunlar-I. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://public.cumhuriyet.edu.tr/aturer/ogretmenyetistirme.html adresinden alınmıĢtır.
• Wyatt, M. (2014). Towards a re-conceptualization of teachers‟ self-efficacy beliefs:tackling enduring problems with the quantitative research and moving on. International Journal of Research & Method in Education, 37(2), 166–189.
• Yüksel, Ġ (2014). Investigating the impact of classroom management course on self-efficacy levels: An experimental study on pre-service teachers. Eğitim ve Bilim, 39 (171), 259-269.
• Zayimoğlu-Öztürk, F. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Öğrenme Alanlarına ĠliĢkin Özyeterlik Düzeylerinin Ġncelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences-JSS, 12(3), 545-565.