Kırım Hanlığı’nda Köleliğin Sosyal ve Mali Boyutları

Yıl 2014, Cilt: 13 Sayı: 3, 657 - 669, 01.12.2014

Fırat Yaşa

https://doi.org/10.21547/jss.256811

Cited By: 1

Öz

Tarihin ilk devirlerinden itibaren ortaya çıkan kölelik, toplum yaşantısında önemli bir yere sahipti. Diğer devletlerde olduğu gibi kölelik, Osmanlı Devleti‟nde de varlık göstermiş ve kadı sicillerinde çeşitli davalara konu olmuştur. 17. Yüzyılda Osmanlı Devleti‟nin köle ihtiyacının büyük çoğunluğu Kafkasya, Macaristan, Çerkezistan, Polonya ve Rusya gibi yerlerden kaçırılarak getirilen kölelerden oluşuyordu. Bu olgu şeriyye sicilleri üzerinden ele alınmış, kadıya gelen şikayetler, alım satım ve azat hüccetleri ışığında incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Kölelik, Köle, Kırım, Osmanlı Devleti, Şer„iyye Sicilleri

The Social and Financial Dimensions of Slavery in Crimea

Öz

The continued existence of slavery had an important place in the life of society since the ancient times. As in other states, slavery had a presence in the Ottoman Empire, and became the subject of the many cases in the Court Registers, too. The great majority of the slaves in the Ottoman Empire in 17th century consisted of slaves brought from the places like Caucasia, Hungary, Circassia, Poland and Russia. This phenomenon was treated in the lights of the complaints about the releasing, buying and selling records

Anahtar Kelimeler

Slavery, Slave, Crimea, Ottoman State, Şer„iyye Registers

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Kırım Şer„iyye Sicilleri Cilt No: 1/ 3a/ 3b/ 4. Kitap ve Makaleler
• Akgündüz, Ahmed (1990). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuk Tahlilleri Fatih Devri Kanunnâmeleri. Fey Yayınları, İstanbul.
• Akgündüz, Ahmed (1990). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuk Tahlilleri II. Bayezid Devri Kanunnâmeleri. Fey Yayınları, İstanbul.
• Aydın, M. Akif, Hamidullah Muhammet (2002). Köle, DİA, XXVI, Ankara: 237- 246.
• Akyılmaz, Gül (2005). Osmanlı Hukukunda Köleliğin Sona Ermesi İle İlgili Düzenlemeler ve Tanzimat Fermanı‟nın İlanından Sonra Kölelik Müessesesi.Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1-2), Haziran- Aralık: 209-235.
• Bagatur, Sibel (2011). Osmanlı‟da Kölelik. Kırıkkale, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ekin, Ümit (2010). 17. Yüzyılın Sonlarında Rodosçuk Kazasında Kölelerin Toplumsal Statüsü. Tarih Araştırmaları Dergisi, 29(47) Ankara: 23-37.
• Erdem, Nihat (1998). Osmanlı Devletinde Kölelik. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları No: 158, İstanbul.
• Erdem, Y. Hakan (2004). Osmanlıda Köleliğin Sonu 1800-1909. Çev: Bahar Tırnakçı, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Fisher, Alan W (2009). Kırım Tatarları. Çev. Eşref Bengi Özbilen, Selenge Yayınları, İstanbul.
• Hamidullah, Muhammet, Aydın, M. Akif (1986). Köle. TDVİA, Örnek Fasikül, İstanbul.
• İnalcık, Halil (2000). Osmanlı İmparatorluğu‟nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi. Eren Yayınları, C. I, İstanbul.
• Özdem, Zeynep (2010). Kırım Karasubazar‟da Sosyo-Ekonomik Hayat (17. Yüzyıl Sonlarından 18. Yüzyıl Ortalarına Kadar).Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Özdem, Zeynep (2006). İnsanları, Mekanları ve Kurumlarıyla Bir Kırım Şehri: Karasubazar. Karadeniz Araştırmaları Balkan Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, 11,71-89.
• Öztürk, Yücel (2004). Özü‟den Tuna‟ya Kazaklar-1. Yeditepe Yayınları, İstanbul.
• Öztürk, Yücel (2000). Osmanlı Hakimiyetinde Kefe, 1475-1600. T.C Kültür Bakanlığı, Ankara.
• Öztürk, Yücel (1995). XIII. ve XVII. Yüzyıllarda Karadeniz Ticareti . Türk Dünyası Araştırmaları: 113-136.
• Sak, İzzet (1987). 16. ve 17. Yüzyıllarda Konya‟da Kölelik Müessesesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Sak, İzzet (1992). Şeriyye Sicillerine Göre Sosyal ve Ekonomik Hayatta Köleler (17. ve 18. Yüzyıllar). Basılmamış Doktora Tezi, Konya.
• Sâm , Şemseddin (1989). Kâmûs-ı Türk . Enderun Kitapevi, İstanbul.
• Sarı, Serkan (2008). XV-XVI. Yüzyıllarda Menteşe, Hamid ve Teke Sancağı Yörükleri. Basılmamış Doktora Tezi, Isparta.
• ŞEN, Ömer (2007). Osmanlı‟da Köle Olmak: Esaretten Özgürlüğe Geçiş Süreci. Kapı Yayınları, İstanbul.
• TANIDI, Duygu (2013). 1657 ve 1698 Yılları Arasında Kadı Sicillerine Göre Rusçuk'ta Köleler ve Cariyeler . Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 34, 219-235.
• Terzi, Mustafa Zeki; Erdoğan Merçil, Abdulkadir Özcan (1996). Gûlam . DİA, XIV, İstanbul: 178-184.
• Turan, Ahmet Nezihi (2009). Bahçesaray Köleleri. Biliğ, 4, 241-254.
• Yağcı, Zübeyde Güneş (2011). İstanbul Gümrük Defterine Göre Karadeniz Köle Ticareti 1606-1607. History Studies, 3(2), 371-384.
• Yağcı, Zübeyde Güneş (2006). 16. Yüzyılda Kırım‟da Köle Ticareti. Karadeniz Araştırmaları Balkan Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, 8(15), 12-30.
• Yaşa, Fırat (2014). 67 A 90 numaralı (Dördüncü Cilt), 1061-1062 Tarihli Kadıasker Defterine Göre Kırım‟da Sosyal ve Ekonomik Hayat. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yılmaz, Coşkun (2008). İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 1 Numaralı Sicil (H. 919 - 927 / 1513 - 1521). İSAM Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, Coşkun (2010). İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicil (H. 924 - 927 / M. 1518 - 1521). İSAM Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, Coşkun (2010). İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 5 Numaralı Sicil (H. 930 - 936 / M. 1524 - 1530). İSAM Yayınları, İstanbul.
• Ürekli, Muzaffer (1989) . Kırım Hanlığı‟nın Kuruluşu ve Osmanlı Himayesinde Yükselişi 1441-1569. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 98, 3(A. 26), Ankara.
• Zilfi, Madeline C. (2010) .Women and Slavery in the Late Ottoman Empire. Cambridge.
• EKLER: Kırım Şer’iyye Sicillerine Göre Köle ve Cariyelerin Fiyatları Tablo I. Cilt 1 Tablo II. Cilt 3a Tablo III. Cilt 3b
• Köle ve Cariyeler Maruhane Bezirman Beyaz Dilaver Şirin Kahraman Alimsever Mal Bike Fatma Gülez Şirin Süleynaz Selamet Değirmenci Devin
• Tablo IV. Cilt 4 Para Cinsi hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene 30 Gülperi Para Cinsi hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene hasene 90