Kelime Hazinesinin Geliştirilmesinde Öğretmenlerin Görüş ve Uygulamaları

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 2, 961 - 984, 01.12.2011

Adnan Karadüz İlayda Yıldırım

Öz

Sözcükler dilin ses ve anlam ögelerinden oluşan sözlüksel anlamlı biçim birimlerdir. Anlama ve anlaşmanın temel ögeleri olan sözcükler ana dili öğretiminde, toplumsal kültürü tanımada, bireyin duygu ve düşünce gelişiminde önemli işleve sahiptir. Bu bakımdan sözcüklerin öğretiminin bireyin sosyal ve bireysel gelişimi üzerinde etkisini dikkate almak gerekir. İlköğretim okulları Türkçe derslerinin sözcük öğretimi ve bireylerin kavram gelişimi bakımından irdelenmesi oldukça önemlidir. Bu araştırmada ilköğretim okulları Türkçe derslerinde öğretmenlerin sözcük öğretimini nasıl gerçekleştirdikleri, ne gibi sorunlarla karşılaştıkları üzerinde durulmuştur. Araştırma nitel örnek olay araştırması desenindedir. Araştırmanın çalışma grubu Eskişehir’de görev yapan on beş Türkçe öğretmeninden oluşmaktadır. Görüşme yoluyla örneklemden elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre öğretmenler ders kitaplarını yeterli bulmakta, sözcük öğretimini ise ders için oldukça gerekli görmektedirler. Sözcük öğretimi çok boyutlu karmaşık öğrenme sürecine sahiptir. Öğretmenlerin deneyim ve bilgi birikiminin farklı oluşu Türkçe derslerinde sözcük öğretiminde birbirinden çok farklı yaklaşım ve teknikler kullanmalarına neden olmaktadır. Araştırmada sözcük öğretiminde karşılaşılan sorunların analizinde öğrenci ve dış etkenlere de ulaşılmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

sözcük bilgisi, öğretmen, öğrenme, öğrenci

Practices and Opinions of Teachers in Developing Word Power of Students

Öz

Practices and Opinions of Teachers in Developing Word Power of Students Words consist of sound and denotation components of language and are form units that have lexicological meaning. Words, main tenets of comprehension and understanding, have an important function in learning native language, getting to know about social culture and individuals’ emotional and cognitive development. For this reason, it is necessary to take into account the effect of teaching words in relation to individual’s social and personal development. It is very important to examine the opportunities and practices of word teaching and how individuals develop conceptual understanding in Turkish language classes in primary level. This research looks into the practices of Turkish language teachers in terms of teaching words and problems they have with respect to the issue. The research is a qualitative case study. Fifteen Turkish language teachers constitute the sample of the research. Data is collected through interviews and descriptively analyzed. According to findings, teachers found textbooks adequate and considered word teaching as very necessary for the overall aims of the lesson. However, words learning is a multi-dimensional and complex process. Coming from various backgrounds in terms of experience and content knowledge, teachers have various practices in teaching of words in Turkish language classes. In the paper problematic areas are also considered to be related with students and external factors

Anahtar Kelimeler

word knowledge, teacher, learning, student

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Dil Kültür Bağlantısı, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Akyol, H. Temur, T. (2009). İlköğretimde Türkçe Öğretimi, Pegema Yayıncılık, Ankara.
• Aksan, D. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dil Bilim, TDK Yayınları, Ankara.
• Calp, M. (2007). Özel Öğretim Alanı Olarak Türkçe Öğretimi, Eğitim Kitabevi, Konya.
• Çeçen, M. (2007). Kelime Hazinesinin Geliştirilmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar, Journal of Turkish Linguistics, Voulme1, Number 1, September 200
• Çetinkaya Zeynep (2005) "Basit Tekrar ve Alıştırmalar Yoluyla Sözcük Öğretimi", Dil Dergisi, Sayı 130, s.67-84.
• Göçer, A. (2009). Türkçe Eğitiminde Öğrencilerin Söz Varlığını Geliştirme Etkinlikleri ve Sözlük Kullanımı, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/4 Summer.
• Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma, Nobel Yayınları, Ankara.
• Karadüz, A. (2004). Anlam ve Kavram İlişkisi, Atatürk Ünv. Sosyal Bilimler Enst. Dergisi Cilt 3, sayı 1.
• Karadüz, A. (2009). Sözlük, Sözcük Anlamı ve Öğrenme, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/4 Summer 2009
• Karakuş, İ. (2002). Türkçe Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi, Anıttepe Yayıncılık, Ankara.
• Karatay, H. (2008). Kelime Öğretimi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 1(2007) 141-153
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara.
• Kurudayıoğlu, M. (2005). Kelime Hazinesi Çalışmaları Açısından Kelime Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 2 (2005) 293-307
• Tosunoğlu, M. (1999). Kelime Servetinin Eğitim ve Öğretimdeki Yeri ve Önemi, Millî Eğitim Dergisi, –http//:yayim.meb.gov.tr (Genel ağdan alınma tarihi: 16.03.2011)
• Yıldız, C., Okur, A., Arı, G. Yılmaz, G. (2006). Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi, Pegema Yayıncılık, Ankara.
• Vendryes, J.V., (2001). Dil ve Düşünce, çev. B. Vardar, Multilingual, İstanbul.
• Yaman, H., Gülcan, F. (2009). Sözcük Dağarcığını Zenginleştirme Etkinliği Olarak Deyim Öğretimi: Gösteri Tekniği Uygulaması, Sakarya Ünv., Fen Edebiyat Dergisi C. II, s. 59-71.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yıldız, C., Okur, A. (2010). İlköğretim Okullarındaki Okuma Etkinliklerinde Göz Ardı Edilen Bir Konu: Sözcük Öğretimi, TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar.
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı Dil Bilim terimleri Sözlüğü, abc Kitabevi AŞ İstanbul.