18.-19. Yüzyıl Ankara Camileri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 21, 31.12.2018

Cennet Ceylan Önder Aydın

Öz

Osmanlı'da
18.-19. yüzyıllar, mimaride Batı etkilerinin görüldüğü dönemlerdir. Batıda
yaygın olan çok hareketli ve zengin bezemeli sanat zevki, 18.yy'dan sonra
Osmanlı sanatında hissedilmeye başlamış ve başta başkent İstanbul olmak üzere
Anadolu'nun diğer kentlerinde değişime neden olmuştur. Çağlar boyu önemli
olaylara ev sahipliği yapmış kentlerden biri olan Ankara'nın bu değişim
sürecinde mimari açıdan ortaya koyduğu tutum önemlidir. Bu çalışmada Batılı
akımların Ankara mimarisi üzerindeki etkileri incelenmiş ve bu incelemenin,
geçmişten gelen anlamlarla yüklü mekan anlayışının yanında değişimlerin
gözlenebildiği yapı grubu olması nedeniyle cami ve mescitler üzerinde yapılması
uygun bulunmuştur. Buradan yola çıkarak; çalışmanın ilk bölümünde, Batılılaşma
öncesi dönemler ve Ankara camileri incelenmiştir. İkinci bölümde ise 18. yy.
başından 20.yy başına kadar geçen ikiyüz yıllık dönemde Ankara İli, Altındağ
İlçesi'nde inşa edilen on adet cami ele alınmış ve söz konusu camilerin mimari
özellikleri tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda; önceki dönem
cami ve mescitlerin mimari özelliklerinden yola çıkılarak, Batılı akımlar
etkisinde Ankara'da inşa edilen cami ve mescitlerin mimari özellikleri değerlendirilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler

Ankara Tarihi, Ankara Camileri, Batılılaşma Dönemi, Anadolu Selçukluları

An Evaluation on the Ankara Mosques in the Period Of 18.-19.Century

Öz

18^th and 19^th centuries are the
periods of time which the architecture of the Ottoman Empire was affected by
the Western architecture. The enjoyment of the art which have values (i.e art
of adornment, lines with many curls etc), started to be felt  after 18^th century and caused a
change in other cities of Anatolia, especially Istanbul. In this period of
change, The architectural situation of the city, Ankara where substantial
events happened throughout the history, is significant. In this study, the
effects of the western architectural trends on the architecture of Ankara were
investigated. Since the mosques / small mosques are the group of the structures
where the architectural changes can be observed, in additon to the
"perception of place" having values of the history, this
investigation into the mosques / small mosques was conducted. Based on all this
information, the periods of time before westernization and the mosques in
Ankara were investigated in the first part of the study. In the second part,
considering the period of time from the beginning of 18^th century to
the beginning of 20^th century, 10 mosques located in the town
"Altindag", Ankara and the architectural features of these mosques
were determined. As a result of the investigation, with the effect of the western
architectural trends, the architectural features of the mosques constructed in
Ankara were evaluated based on the architectural features of the mosques /
small mosques constructed during former periods of time.     

Anahtar Kelimeler

Ankara History, Ankara Mosques, Westernization Period, Anatolia Seljuks

Kaynakça

• Akpolat, M. S., Eser, E. (2004). Ankara Başkentin Tarihi, Arkeolojisi ve Mimarisi (Birinci Baskı).Ankara: Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları
• Akurgal, E. (1993). Anadolu Uygarlıkları, İstanbul: Net Yayınları
• Alemdar, K. (2000). Seyahatnamelerde Ankara. Tarih İçinde Ankara, Eylül.
• Aydın, Ö. (2006). Sultan II. Abdülhamid Devri Camilerine Eskişehir Mahmudiye'den İki Örnek: Çarşı ve Hara Camileri. Belleten-Türk Tarih Kurumu, 73(268).
• Bakırer, Ö., Madran, E. (2000). Ankara Kent Merkezinde Özellikle Hanlar ve Bedestenin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi. Tarih İçinde Ankara, Eylül.
• Bakir, B. (2003). Mimari̇de rönesans ve barok: Osmanli Başkenti İstanbul'da etkileri. Nobel yayın dağıtım.
• Erdoğan. A., Günel. G., Kılıcı. A. (2007). Ankara Tarihi ve Kültürü Dizisi 1: Tarih İçinde Ankara. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi
• Erdoğan, A.(1998). Altındağ’ın Manevi Coğrafyası. Ankara: Altındağ Belediyesi
• Ergenç, Ö. (2000). 16. Yüzyılın Ankara’sı: Ekonomik, Sosyal Yapısı ve Kentsel Özellikleri. Tarih İçinde Ankara, Eylül 1981 Seminer Bildirileri, 55-57.
• Ersay, A. (2010). Ankaradaki dini yapılarda mahalli üslup. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Eskici, B. (2001). Ankara mihrapları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Eyice, S. (1996). Bizans Döneminde Ankara. Anadolu Araştırmalari, (14), 243-264.
• Kırpık, G., Erdoğan, A., Çam, M. Kılıcı, A., Topraklı, Y. (2015). Şehr-i Kadim Ankara Cılt 3. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi
• Öney, G. (1971). Anadolu’da Türk devri yapıları. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları
• Özdemir, R. (1986). 19.yüzyılın ikinci yarısında Ankara. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
• Peker, A. U. (2007). Ankara Cenabı Ahmet Paşa Külliyesi. Tasarım Merkezi Dergisi, 5, 20-25
• Sözen, M., Arık, R., Asova, K., Bilge, A., Çelik, Z., Nayır, Z., Ödekan, A., Özden, E., Pehlivanoğlu, M., Sağnak, Z., Tapan, M., Yönder, A. (1975). Türk mimarisinin gelişimi ve Mimar Sinan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları
• TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi. (2007). Ankara tarihi kent merkezi-1 ulus paneli. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi
• Turan, F. A. (2004). Hacı Bayram-ı Veli. Ankara: Akçağ Yayınları
• Tunçer, M. (2001). Ankara (Angora): şehri merkez gelişimi (14.-20.yy). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Tournefort, J. P. D. (1717). Relation d'un Voyage du Levant, fait par ordre du Roy. Vol. II, Paris: Imprimerie Royale
• Tunç, G.(2004).Şehrin Zulası: Ankara Kalesi (Vol. 8) .İstanbul:İletişim Yayınları