NUREDDİN ZENGİ'NİN DIMAŞK HÂKİMİYETİ VE BİLÂDÜŞŞÂM'DA BİRLİĞİN SAĞLANMASI

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 15, 26.06.2019

Ziya Polat

Öz

Bilâdüşşâm tarih boyunca
önemli bir coğrafi bölge olmuştur. Dünya üzerindeki konumu ilk çağlardan
günümüze ticaret yollarının merkezinde yer almasını sağlamış, bu da sık sık
bölge üzerinde hakimiyet mücadelelerinin yaşanmasına sebep olmuştur. Papa II.
Urbanus’un 1095’teki vaazı sadece kutsal toprakların kurtarılması üzerine bina
edilmemiş, Batı Hristiyanlığının içinde bulunduğu siyasi, sosyal ve ekonomik
sıkıntıları aşmanın yollarına da işaret edilmiştir. Buna göre Doğu’da büyük bir
zenginlik vardı ve Batı’daki Hıristiyanların içinde bulunduğu sıkıntıları
aşmanın yollarından biri bu zenginliklere sahip olmaktı. Dolayısıyla, o günkü
ticaret yolları dikkate alındığında kutsal toprakları kurtarma hedefi, aynı
zamanda zenginliklere sahip olma anlamına da gelmekteydi. Nitekim birinci haçlı
seferi sonucu Kudüs dahil Bilâdüşşâm’ın sahil kısmının neredeyse tamamı haçlı işgaline
uğramıştı. Bölgedeki Müslüman birliğinin parçalanmış durumda olması haçlıların
kalıcılığını uzatmıştır. Fakat Nureddin Zengi’nin Dımaşk hakimiyeti bölgedeki
denklemi değiştirmiş ve haçlıların varlıklarını tehlikeye düşürmüştü. Makalede
Nureddin’in Dımaşk’a hakimiyet süreci anlatılacak, böylece Bilâdüşşâm'da briliğin nasıl sağlandığı tasvir edilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Nureddin Zengi, Dımaşk Hakimiyeti, Birliğin Sağlanması, Bilâdüşşam'ın Önemi

Kaynakça

• Alptekin, Coşkun. “Aksungur”. DİA. 2: 296. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
• Alptekin, Coşkun. “Aksungur el-Porsuki”. DİA. 2: 297. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1989.
• Alptekin, Coşkun. “Belek b. Behrâm”. DİA. 5: 402-403. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1992.
• Alptekin, Coşkun. Dimaşk Atabeğliği: (Tog-Teginliler). İstanbul: Marmara Üniversitesi, 1985.
• Anonim. Anonim Haçlı tarihi. Trc. Ergin Ayan. İstanbul: Selenge Yayınları, 2013.
• Aydın, Hasan. İbn Kalanisî, Hayatı ve Eserleri “Zeylü Tarihî Dımaşk” Tercümesi (s. 142-549). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2016.
• Bezer, Gülay Öğün. “Tuğteginliler”. DİA. 41: 349-351. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2012.
• Bezer, Gülay Öğün. “Zengî, İmâdüddin”. DİA. 44: 258-261. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991.
• Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Aktüel, 2004.
• Demirkent, Işın. “Haçlı Seferleri Düşüncesinin Doğuşu ve Hedefleri”. Tarih Dergisi / Turkish Journal of History. 35 (1994): 65-78.
• Demirkent, Işın. “Mevdûd b. Altuntegin”. DİA. 29: 427-429. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2004.
• Demirkent, Işın - Altan, Ebru. Haçlı Seferleri tarihi: makaleler, bildiriler, incelemeler. Bağcılar, İstanbul: Dünya Kitapları, 2007.
• Ebu Şâme. Kitâbü’r-Ravzateyn fi ahbâri’d-devleteyn. Ed. İbrahim Şemseddin. 1. Bs, 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2002.
• Erdmann, Carl - Baldwin, Marshall W - Goffart, Walter. The Origin of the İdea of Crusade. Princeton (N.J.): Princeton University Press, 1977.
• Carnotensis, Fulcherius. Kudüs Seferi Kutsal Toprakları Kurtarmak. Trc. İlcan Bihter Barlas. 1. Bs. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2009.
• Hamevî, Yâkut el-. Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Dâr Sâder, 1977.
• Hillenbrand, Carole. Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. Trc. Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Alfa Tarih, 2015.
• İbn Haldûn, Abdurranman. Târîhu İbn Haldûn. Ed. Halil Şehâde - Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2000.
• İbn Vâsıl, Cemaleddin Muhammed İbn Sâlim. Müferricü’l-kürûb, fi ahbâri Benî Eyyûb. Ed. Cemaleddin Şeyyâl. 1. Bs, 6 Cilt. Kahire: Dâru’l-fikri’l-Arabi, 1953.
• İbnü’l-Adîm. Zübdetü’l-Haleb min târîhi Haleb. Ed. Halil Mansur. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1996.
• İbnü’l-Esîr. et-Târîhu’l-bâhir fi’d-devleti’l Atâbekiyye. Ed. Abdulkadir Ahmet Tuleymat. Kahire: Dâru’l-kutubi’l-hadise, 1963.
• İbnü’l-Esîr. İslâm Tarihi: el-Kâmil fi’t-Târîh Tercümesi. Trc. Abdülkerim Özaydın. 12 Cilt. İstanbul: Bahar Yayınları, 1991.
• İbnü’l-Kalânisî. Târîhu Dımaşk. Ed. Süheyl Zekkâr. Dımaşk: Dârü Hassân, 1983.
• Lyons, Malcolm Cameron - Jackson, D. E. P. Selahaddin Kutsal Savaşın Politikaları. Trc. Zehra Savan. 1. Bs. İstanbul: Pınar Yayınları, 2006.
• Polat, Ziya. “Self-Perceptıon in Fulcher of Chartres: How The Crusaders Saw Themselves”. Journal of Al-Tamaddun 13/2 (21 Aralık 2018): 149-160. https://doi.org/10.22452/JAT.vol13no2.13.
• Polat, Ziya. Umut İradesi: İmadüddin Zengi. İstanbul: Hiperkitap, 2019.
• Riley-Smith, Jonathan. First Crusade and Idea of Crusading. London: Continuum International Pub. Group, 2003.
• Riley-Smith, Jonathan. Haçlılar Kimlerdi? İstanbul: Bileşim Yayınevi, 2004.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. 4. Bs, 3 Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2008.
• Sevim, Ali. “İlgazi, Necmeddin”. DİA. 22: 89-90. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000.
• Sevim, Ali. “Sökmen b. Artuk”. DİA. 37: 392-394. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2009.
• Süryani Mihail. Süryanî Patrik Mihailin Vakainamesi: İkinci Kısım 1042-1195. Trc. Hrant D. Andreasyan. TTK Basılmamış Nüsha, 1944.
• Şeşen, Ramazan. Salâhaddı̂n Eyyûbı̂ ve Devri. İstanbul: İSAR, İslâm Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı, 2000.
• Tyrensis, Willermus. A History of Deeds Done Beyond The Sea. Trc. Emily A. Babcock - August C. Krey. 2 Cilt. New York: Columbia University Press, 1943.
• Urfalı Mateos - Papaz Grigor. Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). Trc. Hrant D. Andreasyan. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2000.
• Usta, Aydın. Çıkarların Gölgesinde Haçlı Seferleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2008.
• Tyrensis, Willermus. Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar. Trc. Ergin Ayan. 1. Bs. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2016.