СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ СТАТУС ПРОВИНЦИИ ЧИЛДИР АХЫСКИ В КОНЦЕ XVI ВЕКА: ПРАПОРЩИК ЧИЧЕРЕК НАХИЙЕСИ

Yıl 2014, Sayı: 21, 191 - 204, 01.03.2014

Shota Bekadze

Öz

После распада Советского Союза Организация Объединенных Наций уделяет
большое внимание этнографии, истории, культуре, изучению языка
депортированных народов. Турки-месхетинцы, проживающие в Самцхе-Джавахети
Грузии были высланы в Среднюю Азию и Казахстан, также стали важным вопросом
в контексте Организации Объединенных Наций. Ахыскам посвящены
многочисленные статьи, различного характера. В Книге Османской Тахрир,
датированной в XVI веке данные не имеются. В исследовании, датированный 1595 г.
«Книга-ии-ии Грузии провинция Мусафал», в Книге записей Тахрир выявлены
записи о социально-экономической статусе месхетинцев, по словам раненого
прапорщика Чичерек Нахийеси.
Ключевые слова: Османская империя, Провинция Чилдир, турки-месхетинцы,
Чичерек Нахийеси, Республики Грузия.

Anahtar Kelimeler

Османская империя, Провинция Чилдир, турки-месхетинцы, Чичерек Нахийеси, Республики Грузия

THE SOCIO-ECONOMIC SITUATION CHECHEREK REGİON OF AHİSKA SANJAK OF CHİLDİR PROVINCE AT THE END OF XVI CENTURY

Öz

After the collapse of the Soviet Union, a great attention was given to the study of the history, ethnography, language and culture of the deported nations within the scope of United Nations. The deported Muslim nations known as Ahiska or Meskhetian Turks were exiled to the Central Asia and Kazakhstan from the Samtskhe-Javakheti region of Georgia are one of those who got attention within the scope of United Nations. There are numerous articles written About Ahiska, but there is not any studies based on the Ottoman State Recordings dated XVI century. In this study we focused on the socio-economic structure of Ahiska Sanjak of Checherek region by using the State Recordings “Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan” dated 1595.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Childir Province, Ahiska Sanjak, Checherek Region, The Republic of Georgia.

XVI. YÜZYIL SONLARINDA ÇILDIR EYALETİ AHISKA SANCAĞI ÇEÇEREK NAHİYESİ’NİN SOSYO-EKONOMİK DURUMU

Öz

Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Birleşmiş Milletler kapsamında sürgün olunmuş halkların tarihi, etnografyası, dili ve kültürlerinin öğrenilmesine önem verilmiştir. Gürcistan’ın Samtskhe-Javakheti Bölgesi’nden Orta Asya ve Kazakistan’a sürgün olunan Ahıska veya Meskheti Türkleri olarak bilinen Müslüman halk da Birleşmiş Milletler kapsamında önem verilenler içerisinde yer almaktadır. Ahıskalılar hakkında çok sayıda yazılar yazılsa da, XVI. Yüzyıl Osmanlı Tahrir defterlerine dayalı çalışmalar bulunmamaktadır. Bu çalışmada, 1595 tarihli “Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan” Tahrir Defteri’ndeki kayıtlardan yaralanarak Ahıska Sancağı Çeçerek Nahiyesi’nin sosyalekonomik yapısı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Çıldır Eyaleti, Ahıska Sancağı, Çeçerek Nahiyesi, Gürcistan Cumhuriyeti.

Kaynakça

• Abuladze, Tsisana (1979). ÇildirisVilayetis Caba Davtari 1694-1732 Yılları, Türkçe Metin Gürcüce tercümesiyle, Tbilisi.
• Acun, F. (2006). “Karahisar-i Şarki ve Köylühisar Kazaları Örneğinde Osmanlı Taşra İdaresi (1485-1569)”. Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Akdağ, M. (1979). Türkiye’nin İktisadi ve İctimai Tarih,, İstanbul. C. II.
• Akgündüz, A. (1994). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 7/1. Kitap, Kanuni devrei Kanunnameleri (IV); 7/II. Kitap. II. Selim Devri Kanunnameleri, VI. Bölüm: Gürcistan Eyaleti Kanunnameleri.
• Barkan, Ö. L. (1941). “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 1941, II/I.
• Barkan, Ö.L. (1980). “Türk-İslam Hukuku Tatbikatının Osmanlı İmparatorluğunda Aldığı Şekiller; İmparatorluk Devrinde Toprak, Mülk ve Vakıfların Hususiyeti1. Toplu Eserler I. İstanbul.
• Barkan, Ömer Lütfi-Meriçli, Enver (1988). “Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri”, Ankara TTK Yayınları.
• Barkan, Ö. L. (1993). “Çiftlik”, İ. A., c.3. M. E. B. Basımevi, İstanbul.
• Belluck, Ram 728. Aralık 2003. Now that’s what you call a real vintage: professor unearths 8.000-year-old wine The Independ (Londra).
• Bostan, Hanefi. M. (2002). “XV-XVI. Asırkarda Trabzon Sancağı’nda Sosyal ve İktisadi Hayat”, TTK Basımevi, Ankara.
• Cikia, S. (1947). Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan. I. Kitap. İzdatelstvo Akademii Nauk Gruzinskoy SSR, Tbilisi.
• Cikia, S. (1941). Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan. II. Kitap. İzdatelstvo Akademii Nauk Gruzinskoy SSR, Tbilisi.
• Cin, H. ve Akgündüz, A. (1980).“Türk-İslam Hukuk tarihi”, İstanbul.
• Çağatay, N. (1947). “Osmanlı İmparatorlu’nda Re’ayadan Alınan Vergi ve Resimler”, A.Ü.D.T.C.F.D., Cilt V, Sa. 5. Ankara. Sayfa 483-511.
• Çoban, E. Koğan Sancağı’nın (Macaristan) 16. Yüzyıldaki Ekonomik Gelişmes Üzerine. OTAM. Ankara 2005, Sayı 17. S. 61-84.
• Dağlı, Y., Kahraman, S.A. (2005). “Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Bursa-Bolu-Trabzon-Erzurum-Azerbaycan-Kafkasya-Kırım-Girit (2. Cilt, 2. Kitap). YKY Yay. İstanbul.
• Dalgalı, F. (2008). 45 Numaralı Tapu Tahrir Defterine Göre Simav Nahiyesi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi ). Kütahya. Dumlupınar Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eyuboğlu, İ. Z. (2004). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Sosyal Yayınları, İstanbul.
• Emecen, F. M.(1989). XVI. Asırda Manisa Kazası. Ankara, TTK Yayınları Emecen, F. (1992). “Bennak”, T.D.V.İ.A., C. 5, s. 458. İstanbul.
• Evstigneev. G. M., Livşits Y. A.. ve Singaevskiy, O. N. (1972). “Taynı produktov pitaniya”, ”Pişevaya Promışlennost” Yayınları, Moskova 1972.
• Göyünç, N. (1979). “Hane deyimi Hakkında”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32, ss. 331-348.
• Göyünç, N. (1997). “Hane”. İslam Ansiklopedisi, C. XVI, İstanbul, Türkiye Diyanet Valfı Yayınları. ss. 552-553.
• Güneş, A. (1994). “XVI. Yüzyıl Başlarından XVII. Yüzyıl Başlarına Kadar Kocaeli Sancağı”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara. Ankara Üniversitesi.
• Gürçay, H. (1969). “Urgan ve Urgancılık”, TED. Sayı: XI. Ankara.
• Heath Lowry, “Osmanlılar’ı 600 Yıl Ayakta Tutan Vergi Sistemi ve Adalettir”, http://www.dilbilimi.net/lowry_osmanli_adaleti.pdf (Erişim Tarihi: 05.10.2012).
• İnalcık, H. (2000). “Ağırlıklar ve Ölçüler”. Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik Ve Sosyal Tarihi, I. Paris.
• İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ 1300-1600, Çeviren Ruşen Sezer, İstanbul.
• Kuran-ı Kerim, Nahl Suresi, 68-69. Ayetler.
• Miroğlu, İsmet (1990). Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası (1520-1566), TTK Yayınevi, Ankara.
• Parlatır, İ. (2011).Osmanlı Türkçesi sözlüğü, TDK. Yargı Yayınları, 4. Baskı, Ankara. Svod Statisticheskikh Dannıkh o Naseleniya Zakavkazskogo Kraya (Kafkasya Nüfus İstatistik Bilgileri) (1893). Tiflis.
• Ünal, Mehmet Ali, (2002). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitabevi, Isparta. Yediyıldız, B. (1985). Ordu Kazası Sosyal Tarihi, T.C. Kültür Yayınları, Ankara. Zisserman, K. (1870). Sbornik Materialov dlya Opisaniya Tiflisskoy Gubernii,Tiflis. Walter, Hınz(1990). İslamda Ölçü Sistemleri (trc. Acar Sevim), İstanbul