ENERJİ İTHALATI CARİ AÇIK İLİŞKİSİ, VAR ANALİZİ İLE TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2013, Cilt: 5 Sayı: 9, 2 - 27, 31.12.2014

Murat Demir

Öz

Ekonomik ve sosyal gelişmelerle birlikte üretim hacimlerinin genişlemesi, toplumsal talep ve beklentilerin çeşitlenerek artması enerji talebini de giderek artırmıştır. Enerji talebindeki artışın ortaya çıkardığı sorunların özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından çok daha kapsamlı ve maliyetli olduğu söylenebilir. Zira gelişmekte olan ülkelerde görülen hızlı sanayileşme, kentleşme ve nüfus artışı enerji tüketimini doğrudan etkilemektedir. Türkiye ve gelişmekte olan ülkeler için enerji talebinde görülen bu hızlı artış sorunun bir kısmıdır. Sorunun diğer kısmı ise söz konusu enerji talebinin karşılanmasında ilgili ülkelerin önemli ölçüde dışa bağımlı olmaları ve yenilenebilir enerji kaynakları başta olmak üzere yerli enerji arzını artıracak alternatifler üretememeleridir. Enerjide yüksek düzeyde dışa bağımlı olmanın ortaya çıkardığı en önemli maliyet ise yüksek cari açıklardır. Çalışmada VAR analizi kapsamında eş bütünleşme, hata düzeltme modeli ve Granger nedensellik testi ile sanayi üretimi, cari açık ve enerji ithalatı arasındaki ilişkinin niteliği ve yönü analiz edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre Türkiye’de nedenselliğin yönü kuramsal çerçeveye uygun bir biçimde sanayi üretim endeksi ve enerji ithalatından cari açığa doğru tek yönlü nedensellik biçiminde gerçekleşmiştir

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji, Cari Açık, Enerji İthalatı, Sanayi Üretim Endeksi

Kaynakça

• Apergis, N., Payne, J., Menyah, K. ve Rufael, Y.W. (2010) “On The Causal Dynamics Between Emissions, Nuclear Energy, Renewable Energy, And Economic Growth”, Ecological Economics, Vol.69, 2255-2260.
• Aytemiz, T. ve Şengönül A. (2008), “Regression Tree Analysis of Effects of Energy Prices on Turkish Current Account Deficit”, İktisat İşletme ve Finans, Sayı.23 (269), 94-109.
• Banos, R, Agugliaro, M., Montoya, G., Gil, C., Alcayde, A. ve Gomez, J. (2011), “Optimization Methods Applied To Renewable And Sustainable Energy: A Review”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.15, 1753-1766. BP Statistical Review of World Energy June 2012 http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/Statistical-Review 2012/statistical_review_of_world_energy_2012.pdf (22.03.2013)
• Chang, T.H., Huang, C.M. ve Lee, M.C. (2009), “Threshold Effect of The Economic Growth Rate on The Renewable Energy Development From A Change İn Energy Price:Evidence From OECD Countries”, Energy Policy, Vol.37, 5796-5802.
• Cosmia, C., Macchiatob, M. L., Mangiamelec, Marmoc, G., Pietrapertosaa, F. ve Salviaa, M. (2003), “Environmental And Economic Effects Of Renewable Energy Sources Use On A Local Case Study”, Energy Policy, Vol.31, 443- 457.
• DPT, (2006), IX. Kalkınma Planı Enerji Özel İhtisas Komisyonu Raporu, , Ankara. http://plan9.dpt.gov.tr/oik21_enerji/21enerji.pdf (28.06.2013)
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Dünya’da ve Türkiye’de Enerji Görünümü, 2011.http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar/Dunyada_ve_Turkiyede_En erji_Gorunumu.pdf (14.05.2013)
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, (2011), Nükleer Santraller ve Ülkemizde Kurulacak Nükleer Santrale İlişkin Bilgiler, Nükleer Enerji Proje Uygulama Dairesi http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar/Nukleer_Santraller_ve_Ulkemizd e_Kurulacak_Nukleer_Santrale_Iliskin_Bilgiler.pdf (03.04.2013) Ankara.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Hidrojen http://www.eie.gov.tr/teknoloji/h_enerjisi.aspx (11.04.2013) Enerjisi
• http://www.eie.gov.tr:
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Jeotermal http://www.enerji.gov.trhttp://www.enerji.gov.tr/index.php?sf=webpages&b =jeotermal&bn=234&hn=&nm384 (11.04.2013)) Enerji
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hidroelektrik Enerji Santralleri http://www.enerji.gov.trhttp://www.enerji.gov.tr/index.php?sf=webpages&b =hidrolik&bn=232&hn=&nm384 (21.04.2013) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Güneş Enerjisi http://www.enerji.gov.trhttp://www.enerji.gov.tr/index.php?dil=tr&sf=webp ages&b=gunes&bn=233&hn=&nm=384&id=40695 (16.04.2013)
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, (2011), Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Linyit Sektör Raporu, Ankara. www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar/Sektor_Raporu_TKI_2011.pdf (04.05.2013) http://www.tki.gov.tr/dosyalar/komur_nedir.pdf (14.06.2013)
• Evrendilek, F. ve Ertekin, C. (2003), “Assessing The Potential of Renewable Energy Sources in Turkey”, Renewable Energy, Vol.28, 2303-2315. EU Comission Staff Working Document, 2004 http://www.ab.gov.tr/files/ardb/evt/2_turkiye_ab_iliskileri/2_2_adaylik_sure ci/2_2_8_diger/turkiyenin_uyeligi_perspektifinden_kaynaklanan_hususlar.p df (11.04.2013)
• Fang, Y. (2011), “Economic Welfare Impacts From Renewable Energy Consumption: The China Experience”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.15, 5120-5128.
• Faulina, J., Lerab, F., Pintor, J. ve Garcı, J.(2006), “The Outlook For Renewable Energy in Navarre: An Economic Profile” Energy Policy, Vol.34, 2201- 2216.
• Gowrisankaran, G., Reynolds, S. ve Samano, M. (2011), “Intermittency And The Value of Renewable Energy”, NBER Working Paper Series, Working Paper No.17086, 1-49. http://www.nber.org/papers/w17086 (24.05.2013)
• Granger, C. ve Newbold, P. (1974) “Spurious Regression in Econometrics”, Journal of Econometrics, Vol.2, 111-120.
• Heal, G. (2009), “The Economics of Renewable Energy”, NBER Working Paper Series, Working Paper No.15081, 1-31, http://www.nber.org/papers/w15081 (14.05.2013) IMF-World Economic Outlook Database, October, 2012 http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/weodata/weoselgr.aspx (09.05.2013)
• Isabel, B.M. (2009), “The Economics of Wind Energy”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.13, 1372-1382.
• Johansen, S. (1988), “Statistical Analysis of Cointegration Vectors.” Journal of Economic Dynamics and Control, Vol.12, 231-254.
• Johansen, S. ve Juselius, K., (1990). “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration With Application to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Vol.52, 169-210.
• Keles, S. ve Bilgen, S. (2012), “Renewable Energy Sources in Turkey For Climate Change Mitigation And Energy Sustainability”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.16, 5199-5206.
• Koo, J., Park, K., Shin, D. ve Yoon, E. (2011), “Economic Evaluation Of Renewable Energy Systems Under Varying Scenarios And ıts Implications To Korea’s Renewable Energy Plan”, Applied Energy Vol.88, 2254-2260.
• Kothari, R., Tyagi, V.V. ve Pathaks, A. (2010), “Waste-To-Energy: A Way From Renewable Energy Sources To Sustainable Development”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.14, 3164-3170.
• Maliye Bakanlığı Yıllık Ekonomik Rapor, 2009, 2010, 2011,2012 http://www.maliye.gov.tr/YillikEkonomikRapor/Y%C4%B1ll%C4%B1k%20 Ekonomik%20Rapor%202012.pdf (15.05.2013)http://www.maliye.gov.tr/YillikEkonomikRapor/Y%C4%B1ll% C4%B1k%20Ekonomik%20Rapor%202011.pdf (15.05.2013)http://www.maliye.gov.tr/YillikEkonomikRapor/Y%C4%B1ll% C4%B1k%20Ekonomik%20Rapor%202010.pdf (15.05.2013)http://www.maliye.gov.tr/YillikEkonomikRapor/Y%C4%B1ll% C4%B1k%20Ekonomik%20Rapor%202009.pdf (15.05.2013)
• Mancisidor, I., Uragaa, P., Basurto, Mancisidor, M. ve Lo´ pezas, B. (2009), “European Union’s Renewable Energy Sources And Energy Efficiency Policy Review: The Spanish Perspective”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.13, 100-114.
• Metcalf, G.E. (2008), “Using Tax Expenditures To Achieve Energy Policy Goals”, NBER Working Paper Series Working Paper No.13753, 1-14, http://www.nber.org/papers/w13753 (19.05.2013)
• Mork, A.K. ve Hall, R.E. (1979), “Energy Prices, Inflation, And Recession,1974- l975”, NBER Working Paper Series, Working Paper No. 369, 1-49. http://www.nber.org/papers/w0369 (17.04.2013)
• Oksay, S ve Iseri, E. (2011), A New Energy Paradigm For Turkey:A Political Risk- Inclusive Cost Analysis For Sustainable Energy”, Energy Policy, Vol.39, 2386-2395.
• Panwara, N.L., Kaushik, S.C. ve Kotharia, S. (2011), “Role of Renewable Energy Sources in Environmental Protection: A Review”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.15, 1513-1524.
• Rapier, R. (2011), “The Global Petroluem Picture”,: (Ed: Andrew Schmitz, Nolbert L. Wilson, Charles B. Moss ve David Zilberman), The Economics of Alternative Energy Sources and Globalization, USA, Bentham Science Publishers, s.3-12.
• Shen, Y., James, C., ve Lin, G. (2011), “The Portfolio of Renewable Energy Sources For Achieving The Three E Policy Goals”, Energy, Vol.36, 2589- 2598.
• Şekercioğlu, S. ve Yılmaz, M. (2012), “Renewable Energy Perspectives İn The Frame Of Turkey’s And The EU’s Energy Policies”, Energy Conversion And Management,Vol. 63, 233-238.
• Tarı, R. (2008), Ekonometri, Kocaeli, Kocaeli Üniversitesi Yayını, ISBN (Yayın) No: 975-8047-49-3.
• TCMB; Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, http://www.tcmb.gov.tr/ (17.04.2013)
• Tonus, Ö. (2005), “Genişleyen Avrupa Birliği’nin Enerji Politikaları Kapsamında Türkiye’nin Yeri ve Önemi”, İktisat İşletme ve Finans, Eylül 2005, 50-62.
• Tugcu, C. T., Ozturk, I. ve Aslan A. (2012), “Renewable And Non-Renewable Energy Consumption And Economic Growth Relationship Revisited: Evidence From G7 Countries”, Energy Economics, Vol. 34, 1942-1950.
• TÜİK; İstatistikler, http://www.tuik.gov.tr, (22.06.2013)
• Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, (2000), Sürdürülebilir Kalkınma ve Nükleer Enerji, Ankara.
• Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Sektör Raporu, (2010), Ankara University of California http://cnx.org/content/m16730/latest/ http://www.scienceonline.co.uk/energy/nonrenewable.html (05.06.2013)
• Ültanır, M.Ö. (1998), 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’nin Enerji Staretejisinin Değerlendirilmesi, İstanbul, TUSİAD Yayın No 98-12/239.
• Wolfram, C., Shelef, O. ve Gertler, P. (2012), “How Will Energy Demand Develop in The Developing World” NBER Working Paper Series, Working Paper No.17747, 1-23. http://www.nber.org/papers/w17747 (19.04.2013)
• Yildirim, E., Sarac, S. ve Aslan, A. (2012), “Energy Consumption And Economic Growth in The USA:Evidence From Renewable Energy”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.16, 6770-6774.