Kur’an’a Göre Mü’minlerin Eleştirilebilirliği Meselesi

Yıl 2018, Sayı: 32, 1 - 31, 31.12.2018

Ahmet Abay

Öz

Eleştiri, dinimizin temel
kaynaklarında örneklerini gördüğümüz bir davranıştır. Kur’an, sebepsiz eleştiri
yapmadığı gibi hiç kimseyi eleştiri dairesinin dışında tutmamıştır. Hz.
Peygamber bazı davranışlarından dolayı eleştirildiği gibi Hz. Peygamberin eşleri
ve mü’minler de birtakım davranışlarından ve tutumlarından ötürü
eleştirilmişlerdir.

Bu çalışmada eleştiri nedir?
eleştiri yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar ve eleştirinin faydaları
üzerinde durulduğu gibi Hz. Peygambere ve eşlerine yönelik eleştirilere telmih
babından değinilmiş olup daha çok mü’minlerin eleştirildiği hususlar üzerinde
durulmuştur. Savaşın farz kılınması istendiği halde gereğini yapmada tereddüt
ve zorluk konusunda kolay olana meyletme, ifk hadisesinde sergilenen tutumlar,
Allah ve resulünün önüne geçmek, resulullaha uygun bir şekilde hitap etmemek,
rahatsızlık vermek ve onu üzmek, yapmadıkları şeyleri söylemeleri, Hz.
peygamberi namazda bırakıp dünyalıklara koşmak, gereksiz şeyler hakkında soru
sormak ve isteklerde bulunmak vb. hususlarda mü’minler eleştirilmişlerdir.

Neticede yanlış
yapan kim olursa olsun eleştirilebileceği anlaşılmıştır. Mü’minler insaflı,
adaletli ve usulüne uygun olarak birbirlerini eleştirebilir. Kur’an’da
Mü’minlere yapılan eleştiriler Mekki surelerden daha çok Medeni surelerde
yoğunlaşmıştır. Buradan eğitimin ilk aşamalarında fazlaca eleştirmemek
gerektiği sonucuna varmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Kur'an, Eleştiri, Mü'minler

Kaynakça

• Arslan, İhsan. “Kur’an’da Eleştiri Kültürü: Peygamber Örneği”. Ekev Akademi Dergisi 15/48 ( 2011): 91-106.Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayış Işığında Kur’an Tefsiri. 1. Baskı. İstanbul: 2013.Bingöl, Abdülkerim. Kur’an’da Eleştiri Mahiyeti ve Muhatapları. Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2015.________ “Kur’an’da Hz. Muhammed’e Yönelik Eleştiriler”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7/13 (2016): 48-72.Çetiner, Bedrettin. Esbab-ı Nüzul. İstanbul: Çağrı Yayınları ty.Demir, Recep. “İtâb Ayetlerinin Şiî Yorumu: Tabâtabâî Örneği”. İnsan ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4:4, (Nisan 2016):1047-1082.Er, Rahmi. “Tenkiti”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 458. Ankara: TDV Yayınları, 2011. Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı Meal-Tefsir. Çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.el-Ferahidi, Halil b. Ahmed. Kitabu’l Ayn. Beyrut: Dar Kütubü’l İlmiyye, 1424/2003.Heyet: Hayrettin Karaman, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kafi Dönmez, Sadrettin Gümüş. Kur’an Yolu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları 2014.İbn Manzur, Ebu'l-Fadl Muhammed. Lisanu’l Arab. Beyrut: Daru Sadır, 1410/1990.el-Maturidi, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mansur. Te’vilatu Ehli’s Sunne. Thk. Mecdi Basallum, Beyrut: Dar el-Kütubü’l İlmiyye 1426/2005.Mukatil, b. Süleyman. Tefsir’u Mukatil b. Süleyman. Thk. Ahmet Ferit, Beyrut: Dar Kütubü’l İlmiye, 1424/2003.Öz, Ahmet. “Kur’an’da Hz. Muhammed’e Yapılan İkazlar” Marife Bilimsel Birikim Dergisi 11/3 (Aralık 2011): 55-76.Sandıkçı, S. Kemal. “Eleştiride Ölçü Ve Üslüp Meselemiz”. II. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlan, (Ankara 2003): 449-457.S. Sadi Seferoğlu, Cenk Akbıyık, “Eleştirel Düşünme Ve Öğretimi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 30 (2006): 193-200,et-Tabatabai, Muhammed Hüseyin. el-Mizan fi Tefsiri’l Kur’an. Beyrut: 1417/1997. et-Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. el-Camiu'l-Beyan an Te'vili Ayi'l-Kur'an. Kahire: 1431/2010.et-Tusi, Ebu Cafer Muhammed b. Hasan. et-Tibyan fi-Tefsiri’l Kur’an. Thk. Ahmed Habib Kasir el-Amili, Beyrut: Dar İhya-u Turasi’l Arabi ty.el-Vahidi, Ebu’l Hasan Ali b. Muhammed. el-Veciz fi Kitabillah’il Aziz. Beyrut: 1415/1995._________, Esbabu'n-Nüzul, Thk. İ’sam b. Abdu’l Muhsin el-Humeydan, Demmam: 1412/1992.TDK Türkçe Sözlük, “Eleştiri”. Ankara 2005.ez-Zemahşeri, Carullah Ebi’l Kasım Mahmud b. Ömer. el-Keşşaf an Ğavamidu’t Tenzil ve uyunu’l Ekavil fi Vucuhi’l Te’vil. Beyrut: Dar el-Kütubu’l İlmiyye 1437/2015.