TÜRKÇE DİVANI’NDA FUZÛLÎ’NİN SÖZ TELAKKİSİ

Yıl 2019, Sayı: 7, 8 - 16, 23.04.2019

Sevim Birici

Öz

Bir
düşünceyi, konuyu yazılı ve şifahi olarak açıklamaya yarayan kelime dizisi olan
söz, Klasik Türk şiirinde hem sanat yapmada hem de şairin şiir gücünü,
kabiliyetini göstermede çokça istifade edilen bir kavram ve unsur olarak öne
çıkmaktadır. Nitekim şairler, kelime ve ses tekrarlarıyla oluşturulan sözle
ilgili edebî sanatlara başvurdukları gibi, şiirleri karşılığında söz tabirini
kullanmakta ve sanatkârlıklarını bununla ortaya koymaktadırlar. Dolayısıyla bu
çalışmada; 16. yüzyıl Klasik Türk şiirinin usta şairlerinden biri olan Fuzûlî’nin,
kendi sözünü Türkçe Divanı’nda geçen şiirlerde nasıl kullandığı üzerinde durulmuştur.
Şairin, şiiri yerine kullandığı sözünü; söz ve müteradifi olan kelimelerle
nasıl ifade ettiği, sözünün benzetildiği unsurların divanda ele alınışı, sözünün
ve şiirinin övgüsü bu çalışmada değinilen hususlardandır. 

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Söz, Sözün kullanımı, Klasik şiir

The Elements that Fuzuli Makes Comparison in His Poetry in Turkish Divan

Öz

In
Classical (Old) Turkish poetry, discourse which is a serie of words used for
telling a thought or anissue in a written and oral way shows itself as a
concept and element that is often utilized to produceart and to signify the
writer’s power and talent in poetry. Hence, the poets employ literary arts
related to discourse, which are formed with the repetition of words and vocals,
and they use discourse as the equivalent of their poetry revealing their art
through this. In this context, this study focuses on how one of the most important
masters of the 16th century Classical Turkish poetry, Fuzuli employs his
discourse in his poems in Turkish Divan. The study deals with how the poet
expresses his discourse, which he uses instead of his poetry through discourse
and synonyms, how he treats the elements that he compares to in his discourse,
and the praise of his discourse and poetry.

Anahtar Kelimeler

Fuzuli, discourse, the use of discourse, Classical (old) poetry

Kaynakça

• Afîfî, Rahîm (Hş.1391), Ferhengnâme-i Şi’rî, C.2, Tahran
• Arslan, Mehmet (2007). Mihrî Hâtun Divânı, Ankara: Amasya Valiliği Yayını
• Doğan, Muhammed Nur (1996). “Fuzûlî’nin Poetikası”, İlmi Araştırmalar, S.2, s.47-72, İstanbul
• Fuzûlî (1990). Fuzûlî Divanı, (Haz. Kenan Akyüz, Süheyl Beken, Sedit Yüksel, Müjgan Cumbur), Ankara: Akçağ Yayınları
• Kur’an-ı Kerim (2011). Kur’an-ı Kerim Meâli, (Meal: Halil Altuntaş, Muzaffer Şahin), Ankara, DİB Yayınları
• Pala, İskender (1989). Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü C.I-II Ankara: Akçağ Yayınları
• Tarlan, Ali Nihat (2009). Fuzûlî Divânı Şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları
• Türkçe Sözlük (2005). TDK Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları
• Uludağ, Süleyman (1996). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları
• Yıldırım, Ali – Akdemir, Ayşegül (2014). Söz…Bir…Âteş…Gazel Çözümlemeleri, Ankara: Yılmaz Matbaacılık