HAYÂLÎ BEY’İN SEYR Ü SÜLÛKU ÇAĞRIŞTIRAN BİR GAZELİ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 24 - 37, 01.03.2017

Savaşkan Cem Bahadır

Öz

Nefisin terbiye
edilmesi tasavvufî düşünce içerisinde olmazsa olmaz bir kavram olarak göze
çarpmaktadır. Nefis terbiyesi, aynı zamanda sâlikin Allah’a ulaşma aşamasındaki
en büyük imtihanlardan birisidir. Allah’a ulaşarak kendini O’nun varlığında yok
etmek anlamına gelen fenâ fillah aşamasına gelebilmek de nefisin terbiye
edilmesiyle mümkündür. Seyr ü sülûk olarak da tanımlanan bu nefis terbiyesi
sadece felsefî olarak değil aynı zamanda bu yola kendini vermiş insanların
hayatlarını da doğrudan etkilemesi sebebiyle önemlidir. Seyr ü sülûk sadece bir
tanımdan ibaret değildir, bu kavram aynı zamanda manevî bir eğitim biçimidir.
Çünkü dervişin, hayatı boyunca yapacağı iş, ibadet, zikir, insanlar arası
ilişkiler vb. bu kavram etrafında şekillenmektedir. Hazırlanan çalışmaya konu
olan Hayâlî Bey’e ait gazel, içerisinde bulunan fakr, fenâ, riyazet ve terk
gibi kavramlar sebebiyle nefis terbiyesi ve dolayısıyla seyr ü sülûk konusunda
zengin çağrışımlar barındırmaktadır. Çalışmanın amacı nefis terbiyesi/seyr ü
sülûk konusu etrafında gazelde yer alan fenâ, riyâzet, çile gibi kavramlara ve
onların tasavvufî ıstılah içindeki yerine dikkat çekerek gazeli açıklamaya
çalışmaktır.

 

Anahtar Kelimeler

Seyr ü sülûk, Hayâlî Bey, gazel, nefs, tasavvuf

Kaynakça

• Ateş, Zeynep Şenda (2007). Osman Hulusi Ateş ve Seyr u Sülûk Metodu. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cebecioğlu, Ethem (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Ceyhan, Semih (2011). “Osmanlı Tâcnâme Literatürüne Göre Derviş Tacı ve Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî’nin Cevâhir-i Tâc-ı Hilâfet Risâlesi”, İslâm Araştırmaları Dergisi, S.25 s. 113-172.
• Dağlar, Abdülkadir (2007). “Âyîneye Düşen Sır: “Nihânuz” Gazelini Şerh ve Tahlil Denemesi”, Turkish Studies, Vol. 2/4 Fall, 2007, s. 308-320.
• Demirdaş, Öncel (2011). “Riyazet Eğitimi İle Gerçekleşen Manevî Olgunluk”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. 11, S. 1, s. 79-90.
• Demirel, Şener (2003). “16. Yüzyıl Divan Şairlerinden Hayreti’nin Devriyye Benzeri Bir Gazeli’nin Açıklaması” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi C. 13, S.1, s. 89- 100.
• Eraslan, Kemal (1976). Yesevî’nin Fakr-nâme’si, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, s.45-134.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1963). Alevi-Bektaşi Nefesleri, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1977). Tasavvuf'tan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri,