TURGUT UYAR’IN ŞİİRLERİNDE “BEN” VE ÖTEKİ”NİN YALNIZLIK İTKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 3, 501 - 521, 31.07.2019

Veysel Şahin

https://doi.org/10.20322/littera.566343

Öz

Yalnızlık kişinin çevresine, duygularına ve kendine
karşı yaşadığı bir olgudur. Bu olgunun insan hayatında ve benliğinde ortaya
çıkış nedeni; düşük benlik saygısı, düşük sosyal beceriler, bağlanma ve
bağlanamama durumunu insanda derinleştirir.

İkinci Yeni şiirinde yalnızlık, bireyin benlik
saygısını yitirmesi, etrafıyla ve kendisine karşı uyum sorununu yaşamasıyla
ortaya çıkar. İkinci Yeni şiirinde modern bireyin değişen yaşam algılarına
karşı yaşadığı uyum sorunsalı, şairlerin benlikleri ile hayatın gerçekleri
arasında sıkışıp kalmalarına neden olur. Bu durum ileri boyutta şiirlerde düşük
sosyal becerilerin gelişmesine neden olur ve şiirde yalnızlık duygusu bütün
şiirlerinin iç atmosferini kaplar.

Turgut Uyar’ın şiirlerinde yalnızlık itkisinin görüntü
seviyesi, varlık ve nesnelere göre imgesel bir açılım yaratır. Bu açılımlar
kendi şahsî mizacından kaynaklı olduğu gibi şiirlerde ele aldığı modern “ben”in
ontolojik kökenli yalnızlık duygusunu doğurur. Uyar’ın şirinlerinde yalnızlık
edimi; kadın, cinsellik, mekân ve benlik ve varoluşsal tutunamayış olarak kendine
varlık bulur.

Uyar’ın şiirlerinde de yalnızlık, bilişsel boyutlu
ortaya koyulduğu gibi ontolojik kökenli bir duygu yoğunluğu olarak da karşımıza
çıkar. Turgut Uyar yalnızlık duygusunu son derece özel ve kişisel bir yaşantı
deneyimine dönüştürerek yaratıcı bir yazma eylem haline getirir. Şairin
şiirlerinde yalnızlık psikolojik-bilişsel ve varoluşsal bir ilişkiler düzlemi
olarak görülür. Uyar, modern insanın dünyayı ve kendini kavramasını bilişsel ve
sosyal yalnızlık boyutuyla ilişkilendirerek ontolojik bir savunma ve savrulma
durumu yaratır. İnsanın kendi öznelliğini kavraması, Uyar’ın şiirlerinde
yalnızlık duygusunu varoluşsal bir tutunamama sorununa dönüştürür.

           

Anahtar Kelimeler

Turgut Uyar, Şiir, Yalnızlık

Kaynakça

• Alpay, Necmiye (1999). “Üç Düzlem”. Şiirde Dün Yok Mu?. (Haz. Tomris Uyar).İstanbul: Can Yay. s.240-254.
• Altan, Erhan (2005). Tomris Uyar’la Turgut Uyar Üzerine Söyleşi: ben koşarım aşağlara, koşarım. İstanbul: Dünya Aktüel Yay.
• Caner, Fırat (2006). Turgut Uyar’ın Huzursuzluğu. Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara.
• Çakırlar, Cüneyt- Delice Serkan (2012). Cinselliğin Muamması. İstanbul: Metis Yay.
• Dost (2016). “Uyar’la Bir Konuşma”. Korkulu Ustalık, (Haz. Alâattin Karaca). İstanbul: Yapı Kerdi Yay. s. 457-458.
• Foucault, Michel (2007). Cinselliğin Tarihi. (Çev. Hülya Uğur Tanrıöver). İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Foulguie, Paul (1998). Varoluşçunun Varoluşu. (Çev. Yakup Şahan). İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yay
• Fromm, Erich (1991). Kendini Savunan İnsan. Ahlak Felsefesine. Psikolojisine İlişkin Bir Araştırma. (Çev. Necla Arat). İstanbul: Say Yay.
• Fromm, Erich (2012). Özgürlük Olgusu. ( Çev. Sedat Erdemli). Balıkesir: Altınpost Yay.
• Gasset, Jose Ortega (1995). İnsan ve Herkes. (Çev. Neyriye Gül Işık). İstanbul: Metis Yay.
• Kanter, Beyhan (2011). “Turgut Uyar’ın Şiirlerinde Modern İnsanın Yalnızlığı ve Sonsuzluk Özlemi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. C. 21. S.2. s. 26-38.
• Otçu, Önder (1999). “Yalnızlığın Kusursuz Çekirdeği”. Şiirde Dün Yok Mu?. (Haz. Tomris Uyar). İstanbul: Can Yay. s. 204-239.
• Sartre, Jean Paul (1985). Varoluşçuluk. (Çev. Asım Bezirci) İstanbul: Say Yay. Şenderin, Zübeyde (2003). Turgut Uyar’ın Hayatı, Sanatı, Şiirleri Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi.) Ankara. Uyar, Turgut (1985). “Yaşamında İlkler”. Sonsuz ve Öbürü. (Haz. Tomris Uyar-Seyit Nezir). İstanbul: Broy Yay. s. 122-128. Uyar, Turgut ( (2015). Büyük Saat. İstanbul: Yapı Kredi Yay. Yalom, Irvin (2001). Varoluşçu Psikoterapi. (Çev. Zeliha İyidoğan Babayiğit). İstanbul: Kabalcı Yay.