A FOLK POET CREATED BY CIVIL WAR IN SYRIA: ALİ MOLLA MUSA FROM BAYIR-BUCAK

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 24, 31 - 46, 12.12.2018

Mehmet Erol Bestami Bozoğullarından

https://doi.org/10.12981/mahder.491999

Öz

Many Turkish population lives in countries bordering
Turkey. Syria is one of those countries that are
intensive populated by Turkmen people. The Turkish population in Syria
is concentrated in cities such as Aleppo, Hama-Homs, Latakia and Damascus.
These cities are inhabited by Bayir-Bucak Turkmens in Latakia. The Turkish
population to be referred to as Bayır-Bucak is related to the geographical area
where they settle. Region up to the border to Turkey from Latakia is called
Cebel-i Turkmen. The area on the sea side of this region is called Bucak and
the mountainous area is named Bayır. The Turkmen living here were also called
Bayır-Bucak Turkmens because of this geographic naming. Despite the heavy political conditions implemented by the Syrian State,
until the period of civil war, the Turkmens were able to protect their language
and culture verbally. In Turkey, where Turkish education and publicaton is
prohibited, it was not possible to find a written Turkish literature. Apart
from a few examples, Bayır-Bucak Turkmens, as in all of Syria, were able to
live their cultural identities orally. In this geography where cultural
transmission can be spoken verbally, folk poets have also rarely grown. In our
paper, Ali Molla Musa from Bayır-Bucak, one of the few folk poets who grew up
in Syria, was discussed. Born in 1970 in Gebere village of Bayır, the poet
wrote about the problems, grievances, expectations and affection of the
Bayır-Bucak Turkmens in his poems. The subjects of Ali Molla Musa's poetry vary
in parallel with the political developments in Syria. It is seen that the poet
who mostly handles individual subjects in his first poems has turned to more
national subjects with the effect of political developments in the future. In
particular, after the beginning of the civil war, the situation of the Turkmen
country, the homesickness of the country begins to find more places in the
poet's poems. The poems he penned after this war period are strengthened in
terms of technique and expression. He explains the problems of Bayır-Bucak
Turkmens especially in his poems, where he makes dialogue with non-human
beings. In this paper, Turkmen poet Ali Molla Musa will be introduced and
structural and internal changes in his poems will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Syrian Turkmens, Syrian civil war, Bayır-Bucak, minstrel

SURİYE İÇ SAVAŞININ YARATTIĞI BİR HALK ŞAİRİ: BAYIR BUCAKLI ALİ MOLLA MUSA

Öz

Türkiye’ye sınırı olan
ülkelerde çok sayıda Türk nüfus yaşamaktadır. Suriye, Türkmenlerin yoğun olarak
yaşadıkları bu ülkelerden biridir. Suriye’deki Türk nüfusu Halep, Hama-Humus,
Lazkıye ve Şam şehirlerinde yoğunlaşmıştır. Bu şehirlerden Lazkıye’de Bayır-Bucak
Türkmenleri yaşamaktadır. Buradaki Türk nüfusa Bayır-Bucak denmesi
yerleştikleri coğrafi alanla ilgilidir. Lazkıye’den Türkiye’ye sınırına kadar
olan bölge Türkmen Dağı (Cebel-i Türkmen) olarak adlandırılır. Bu bölgenin
deniz tarafında olan alan Bucak, dağlık kesiminde olan alan ise Bayır olarak
adlandırılmıştır. Burada yaşayan Türkmenler de bu coğrafik adlandırmadan dolayı
Bayır-Bucak Türkmenleri olarak anılmıştır.  Suriye Devleti’nin uyguladığı ağır siyasi
şartlara rağmen iç savaş sürecine kadar Türkmenler sözlü olarak dil ve
kültürlerini koruyabilmişlerdir. Türkçe eğitim ve yayın yapmanın yasak olduğu
Suriye’de doğal olarak yazılı bir Türk edebiyatı vücut bulamamıştır. Birkaç
örnek dışında bütün Suriye’de olduğu gibi Bayır-Bucak Türkmenleri de kültürel
kimliklerini sözlü olarak yaşatabilmişlerdir. Kültürel aktarımın sözlü
yapılabildiği bu coğrafyada halk şairleri de nadir yetişmiştir. Bildirimizde
Suriye’de yetişen bu az sayıdaki halk şairlerinden biri olan Bayır-Bucaklı Ali
Molla Musa ele alınmıştır. 1970 yılında Bayır’a bağlı Gebere köyünde doğan
şair, şiirlerinde Bayır-Bucak Türkmenlerinin dertlerini, şikayetlerini,
beklentilerini ve vatan sevgilerini işlemiştir. Ali Molla Musa’nın şiirlerinde
işlediği konular Suriye’de yaşanan siyasal gelişmelere paralel olarak
değişiklikler gösterir. İlk şiirlerinde daha çok bireysel konuları işleyen
şairin ilerleyen süreçte siyasal gelişmelerin de etkisiyle ulusal konulara
yöneldiği görülür. Özellikle iç savaşın başlamasından sonra Türkmen yurdu
Bayır-Bucak’ın durumu, memleket hasreti gibi konular şairin şiirlerinde daha
çok yer bulmaya başlar. Yine bu savaş sürecinden sonra kaleme aldığı şiirlerinin
teknik ve ifade yönünden güçlendiği görülür. Özellikle insan dışı varlıklarla
diyalog kurduğu şiirlerinde Bayır-Bucak Türkmenlerinin sıkıntılarını anlatmıştır.
Çalışmada Türkmen şairi Ali Molla Musa tanıtılmış, şiirlerindeki yapısal ve
içirik değişimleri ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Suriye Türkmenleri, Suriye iç savaşı, Bayır-Bucak, halk şairi

Kaynakça

• Ağa, Mahmud Emin (2008). Muhtaratu Mine’l-Şiir El-Türkiyye, El-Kadim ve’l-Muasır, Dımışk.
• Ağa, Mahmud Emin (2008). Nabazatü’n-Türkmaniyye: Türk Çırpıntıları, Lazkiye.
• Donovan, G. Murphy (2011). “Arab Awakening?” Erişim: 15.04.2013, http://www.americanthinker.com/2011/04/arab_awakening.html
• Erol, Mehmet (2012). Halep Türkmenleri Halk Kültür Araştırması, Ankara: Grafiker Yayını.
• Erol, Mehmet (2014). “Suriye Türkmenleri ve Edebiyatları”, Türk Dilinin ve Edebiyatının Yayılma Alanları Bilgi Şöleni Bildirileri (7-9 Ekim 2010), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.
• Erol, Mehmet (2017). “Halep (Suriye) Türkmenleri Arasında Yaşayan Cönkler”, 8. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Türk Halk Edebiyatı 2.C., Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü Yayını, 57-70.
• Gömeç, Sadettin (2003). Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Ankara: Akçağ Yayını.
• Günay, Umay (1992). Türkiye’de. Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: Akçağ Yayını.
• Hamdi, Ahmed (2006). El-Oğuz El-Türkman, Dımışk.
• Iyd, Muhammed Hayr (2004). Uyunu’l-zaman Limen Sekenü’l-Colan Min Aşairi’t-Türkman, Dımışk.
• İnanç, H. (2012). “Transformation of Arabic Identity during the Arabic Spring”. International Journal of Humanities and Social Science, 2/23, pp.199-203.
• Kaya, Doğan (2010). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayını.
• Oğuz, M. Öcal (1994). Yozgat’ta Halk Şairliğinin Dünü ve Bugünü, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Ong, Walter J. (2014). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi (Çev. S. P. Banon), İstanbul: Metis Yayınları.
• Sağsen, İ. (2011). Arap Baharı, Türk Dış Politikası ve Dış Algılaması. Ortadoğu Analiz, 3/31-32, ss.57-64.
• Şabani, Hişam (2006). Ahbaru İmbaratoriyyetü’l Gök Türk Min Meseletü Tonyukuk, Dımışk.
• Tekek, Murat (2012). Arap Baharı ve Nedenleri. Erişim: 15.04.2013, http://www.tuicakademi.org/index.php/kategoriler/ortadogu/3674-arap-bahari-ve-nedenleriTürkmani, Usame Ahmed (2007). Tarihü’l-Etrak ve’t-Türkman, Humus.