The Hadith Transmitting in Shia and the Role of the Understanding of Ashab al-ijma in Isnad Criticism

Yıl 2017, , 29 - 50, 30.06.2017

İbrahim Kutluay

https://doi.org/10.33420/marife.591725

Cited By: 2

Öz

According to Shia, ashâb al-ijma (a group of Shii transmitters that a consensus occurred on their trustworthiness) are those who are from the companions of Imam Muhammad al-Baqir (d.114 /733), Ja'far al-Sadiq (d.148/765), Mūsa al-Kaẓim (d.183/799), and his son Ali al- Riḍa (d.203 /818). Ashab al-ijma are three groups consisting of six people, and each group includes six transmitters, total is eighteen transmitters. These are also the leading transmitters of the canonic hadith sources of Shia, particularly ahqam (judicial) hadiths, and the chains of hadiths based on them are accepted as an authentic according to the principle i.e. "tashihu mâ yasihhu anhum" which was formulated by prominent Shii scholars. However, although it is mentioned as a consensus on this issue, there is no complete agreement among Imami scholars on the exact number of ashâb al-ijma and what this phrase means exactly. Therefore, in this article, first of all, it will be studied who are ashâb al-ijma and the controversies on this subject by referring to the basic sources on biography (rijâl) books called al-usūl al-arbiatu al-rijaliyya, and the books of hadith methodology. Essentially, it is aimed to evaluate the reasons why ashâb al-ijma are regarded as reliable and the isnads in which a transmitter from ashâb al-ijma takes place are considered as acceptable depending on their reliability.

Anahtar Kelimeler

Ashâb al-İjma, Asaba, Shia, Kashshi, Hadith Criticism

Şîa’da Hadis Rivayeti ve İsnad Tenkidinde Ashâb-ı İcmâ Telakkisinin Rolü

Öz

Şîa’ya göre ashâb-ı icmâ, İmam Muhammed el-Bâkır (ö.114/733), Caʽfer es-Sâdık (ö.148/765), Mûsâ el-Kâzım (ö.183/799) ve oğlu Ali er-Rızâ’nın (ö.203/818) ashâbından olup her biri altı kişiden oluşan üç gruptaki toplam on sekiz râviyi ve âlimi ifade etmektedir. Bunlar, hadis kaynaklarının önde gelen râvileridir ve kendilerine dayandırılan hadisler "tashîhu mâ yasihhu anhüm" şeklinde formüle edilen prensibe göre sahih kabul edilmektedir. Ancak bu hususta icmâ olduğu ifade edilse de ashâb-ı icmânın sayısına ve bu tâbirle tam olarak ne kastedildiğine dair İmâmî ulemâ arasında tam bir birlik yoktur. Bu makalede öncelikle ashâb-ı icmânın kimlerden oluştuğu ve bu konudaki ihtilaflar, Şîa’nın el-Usûlü’l-erbaatü’r-ricâliyye diye bilinen temel ricâl kitaplarına ve ashâb-ı icmâya yer veren hadis usûlüne dair kaynaklara başvurularak ele alınacak, ashâb-ı icmânın kendilerinin ya da içinde yer aldıkları isnad ve rivayetlerin kendilerine duyulan itimada binaen makbul addedilme sebepleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ashab-ı İcma, Asabe, Şia, Keşşî, Hadis Tenkidi

Kaynakça

• Âmilî, Şeyhü’l-İslâm İzzüddîn, el-Hüseyin b. Abdüssamed el-Hârîsî el-Hemedânî el-Âmilî (ö. 984/1576), Vusûlü’l-ahyâr ilâ usûli’l-ahbâr (thk. Seyyid Muhammed Rıza el-Hüseynî el-Celâlî) Resâil fî dirâyeti’l-hadîs içinde I-II (haz. Ebü’l-Fazl el-Hâfızayân Bâbulî), Dâru’l-hadîs, Kum 1424/2003.
• Bihbehânî, Muhammed el-Bâkır el-Vahid (ö.1205/1790), Risâletü’l-icthâd ve’l-ahbâr (Risâletü’l-usûliyye içinde thk. Müessesetü Allâmetü’l-Müceddidi’l-Vahîdü’l-Bihbehânî), Kum, 1416/1995.
• Celâlî, Seyyid Muhammed Hüseyin el-Hüseynî, Dirâyetü’l-hadîs (thk. Seyyid Muhammed Cevad el-Hüseynî), Müessesetü’l-aʽlâmî li’l-matbûât, Beyrut 1435/2004.
• Demirel, Serdar, Ulûmü’l-hadîs beyne ehli’s-sünne ve’l-cemââh ve’ş-Şîati’l’-İmâmiyye el-İsnâ Aşariyye, International Islamic University of Malaysia (IIUM), IIUM Press 2009.
• Eren, Mehmet, Şîa’da Ricâl İlmi, Konya 2010.
• Fadlî, Abdülhâdî, Usûlü’l-hadîs, Merkezü’l-gadîr, Beyrut 1430/2009.
• Fadlî, Abdülhâdî, Usûlü ilmi’r-ricâl, Merkezü’l-gadîr, Câmiatü’l-Âlemiyyeti li’l-lûmi’l-İslâmiyye, Dârü’n-Nasr, Londra ve Beyrut 1414/1994.
• Gureyfî, Âyetullah es-Seyyid Muhyiddin el-Musevî, Kavâidü’l-hadîs, Dârü’l-edvâ, Beyrut 1986/1406; diğer nüsha Kavâidu’l-hadîs (I-III) (thk. Seyyid Muhammed Rıza es-Seyyid Muhyiddin el-Musevî) Müessesetü Seyyide Mâsume, Kum 1429/2008.
• Hâirî, el-Mâzendârânî, Ebû Ali Muhammed b. İsmail (ö.1081/1670), Münteha’l-makâl, İran 1302; ikinci nüsha thk. Müeessesetü Dâri Âli Beyt li İhyâi Türâs, Beyrut 1419/1998.
• Hubbullah, Haydar, Durûsün temhidiyyetün fî târîhi ilmi’-ricâl inde’l-İmâmiyye, Dârü fikhı’l-İslâmî el-Muâsır, 1433/2012.
• Hûî, Âyetullah Ebü’l-Kâsım b. Ali Ekber b. Haşim el-Mûsevî (ö. 1413/1992), Mu‘cemü ricâli’l-hadîs ve tafsîli tabakâti’r-rüvât, Necef 1392/1972.
• Hur el-Âmilî, Muhammed b. Hasan b. Ali el-Meşgarî (ö.1104/1692), Vesâilu’ş-Şîa ilâ tahsîli mesâili’ş-şerîa, (thk. Muhammed Rızâ el-Hüseynî el-Celâlî), Müessesetü Âli Beyt li ihyâi’t-türâs, Kum 1414/1993.
• İbn Dâvûd, Hasan b. Ali, (ö. 707/1307?) Ricâl (nşr. Muhammed Sâdık Bahru’l-Ulûm), Necef 1972.
• Keşşî, Ricâlü Keşşî, (Tûsî, İhtiyâru ma‘rifeti'r-ricâl/Ricâl, Ricâlü Keşşî gibi adlarla da tanınır, thk. Hasan Mustafavî), Danişgâh-ı Meşhed, Meşhed 1348/1929.
• Kuhbâî, Şeyh İnâyetullah (ö. 993/1526), Mecmau’r-ricâl, İran 1384/ 1964.
• Kutluay, İbrahim, İmâmiyye Şîası’na Göre Cerh ve Ta‘dîl, Rağbet Yayınları, İstanbul 2011.
• Kutluay, İbrahim, “İmâmiyye Şîası’na Göre Sahâbenin Adaleti Problemi", İslam Medeniyetinin Kurucu Nesli Sahabe Sempozyumu II, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve İslami İlimler Araştırma Vakfı, 25-26 Nisan 2015.
• Kutluay, İbrahim, “İmâmiyye Şîası’na Göre Haber-i Vâhidin Hücciyeti Problemi -Şeyhü’t-Tâife et-Tûsî Özelinde", Marife, Yaz 2014, s. 63-84.
• Kuzudişli, Bekir, Şîa’da Hadis Rivayeti ve İsnad, BSR Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Küleynî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya῾kub (ö. 329/939), el-Kâfî, Menşurâti’l-fecr, Beyrut 1428/2003.
• Mâmekânî, Abdullah b. Muhammed Hasan (ö.1351/1932), Mikbâsu’l-hidâye fî ilmi’d-dirâye (thk. Muhammed Rıza el-Mâmakânî), Müessesetü Âl-i Beyt li İhyâi Türâs, Beyrut 1428/2007.
• Mâmekânî, Abdullah b. Muhammed Hasan (ö.1351/1932), el-Fevâidü’r-ricâliyye min tenkîhi’l-makâl fî ilmi’r-ricâl (thk. Muhammed Rıza el-Mâmakânî), Müessesetü Âl-i Beyt li İhyâi Türâs, Beyrut 1431/2010.
• Mâmekânî, Abdullah b. Muhammed Hasan (ö.1351/1932), Tenkîhu’l-makâl fî ahvâli’r-ricâl, Necef 1932.
• Molla Abdürrezzâk b. Ali Rıza el-Hâirî el-İsfehânî el-Hemedânî (ö. 1383/1964), el-Vecîze fî ilmi dirâyeti’l-hadîs (thk. Rıza Kabadlu, Resâil fî dirâyeti’l-hadîs içinde, haz. Ebü’l-Fadl Hâfıziyâni’l- Bâbülî), Dârü’l-hadîs, Kum 1424/2003.
• Muzaffer, Muhammed Rıza, Usûlü’l-fıkh, Dârü't-Taaruf, Beyrut 1983.
• Nasîrâbâdî, es-Seyyid Ali Muhammed el-Hindî (ö.1312/1895), el-Cevheretü’l-azîze fî şerhi’l-vecîze (thk. Muhammed el-Bereket ve Ni‘metullah el-Celîlî, Resâil fî dirâyeti’l-hadîs içinde, haz. Ebü’l-Fadl Hâfıziyâni’l-Bâbulî), Dârü’l-hadîs, Kum 1424/2003.
• Necâşî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Ali b. Abbas (ö. 450/1058), Ricâlü’n-Necâşî, Şeriketü’l-ilmî li’l-matbûât, Beyrut 1431/2010.
• Nûrî, Muhaddis Nûrî Mirza Huseyn (ö. 1320/1902), Müstedrekü’l-vesâil ve müstenbetü’l-mesâil, Beyrut 1987; Tahran 1321.
• Nûrî, Muhaddis Nûrî Mirza Huseyn (ö. 1320/1902), Hâtimetü Müstedreki’l-vesâil, thk. Müessesetü Âli’l- beyt li ihyâi’t- türâs, ty.
• Özpınar, Ömer, Şîa Hadis Tarihinin Teşekkül Dönemi, Sebepler ve Sonuçlar, Aybil Yayınları, Konya 2014.
• Sadûk, Ebû Ca‘fer Şeyh Sadûk Muhammed b. Ali b. Hüseyin (ö. 381/991) Men la yahduruhü’l-fakîh, Müessesetü âlemi li’l-matbûât, Beyrut 1406/1986.
• Saffâr, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Ferruh es-Saffar el-Kummî, Besâirü'd-derecât, Şeriketü’l-ilmî li’l-matbûât, Beyrût, 1431/2010.
• Sâhibü’l-Meâlim, Hasan b. Zeynüddîn Şehîd es-Sânî (ö.1010/1601), Münteka’l-cümmân, İran 1379.
• Sübhânî, Ca‘fer b. Muhammed b. Hüseyin, Külliyâtu fî ilmi’r-ricâl, Müessesetü İmâmi’s-Sâdık, Kum 1390/1970.
• Sübhânî, Ca‘fer b. Muhammed b. Hüseyin, Usûlü’l-hadîs ve’l-ahkâm fı ilmi’d-dirâye, Dârü’l-Edvâ, Beyrut 1425/2004.
• Şehîdü’s-Sânî, Zeynüddin b. Ali (ö. 965/1557), er-Riâye fî ilmi’d-dirâye (thk. Abdülhüseyin Muhammed Ali), el-Hizânetü’l-âlemiyye li’l-mahtûtati’l-İslâmiyye, Kum 1433/2012.
• Şeriatmedâr, Mevlâ Refî‘ b. Ali el-Cîlânî er-Rüştî (ö. 1292/1875), Risâle fî ilmi’d-dirâye, (thk. Seyyid Hasan el-Hüseynî âli’l-müceddid eş-Şirâzî, Resâil fî dirâyeti’l-hadîs içinde, haz. Ebü’l-Fadl Hâfıziyâni’l- Bâbulî, Dârü’l-hadîs, Kum 1424/2003.
• Topgül, Muhammed Enes, Erken Dönem Şii Rical İlmi: Keşşi Örneği, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2015.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan b. Ali (ö. 460/1067), el-Fihrist, Müessesetü’l-vefâ, Beyrut 1403/1983.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan b. Ali (ö. 460/1067), Tehzîbü'l-ahkâm (thk. es-Seyyid Hasan Horsan) Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye, Tahran 1944.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan b. Ali (ö. 460/1067),İhtiyâru ma‘rifeti'r-ricâl/Ricâlü Keşşî (thk. Hasan Mustafavî) Danişgâh-ı Meşhed, Meşhed 1348/1929.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan b. Ali (ö. 460/1067),el-İstibsâr fîmâ uhtulife mine’l-ahbâr, Mahtûtâti Kâşifi’l-Gıtâ, Necef 1375/1955.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan b. Ali (ö. 460/1067),el-Uddetü’l-usûl fî usûli’l-fıkh, el-Matabatü’s-sitâre, Kum 1417.
• Tusterî, Muhammed Takî (ö. 1415/1995), Kâmusu’r-ricâl, Tahran 1386.
• el-Usûlü sittete aşara, Dârü’ş-şibsterî li’l-matbûât, Kum ty.
• Utaridî, Şeyh Azîzullah, Müsnedü İmam Rıza, Mu‘temeru âlemi li’l-İmâm er-Rızâ, 1406.