Eğitim Kurumlarında Örgüt Kültürü, Güç Algısı ve Karar Verme İlişkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 50 Sayı: 50, 142 - 159, 15.06.2019

Cem Harun Meydan Okan Yaşar

https://doi.org/10.15285/maruaebd.586826

Öz

Bireylerin örgüt içindeki
davranışları örgütsel ve bireysel faktörlerden etkilenmektedir. Bu çerçevede
bireylerin içinde bulundukları örgütün kültürü ve liderlerin sahip olduğu güce
yönelik algılarının birey davranışı üzerinde etkisi olması beklenmektedir. Bu
kapsamda bu çalışmada örgüt kültürü ile örgüt içerisinde algılanan gücün, eğitimcilerin
karar verme stili üzerindeki etkisi eğitim kurumları açısından ele alınarak
araştırılmıştır. Bu amaçla İstanbul bölgesinde çalışan 296 ilkokul ve ortaokul
öğretmeninden alınan veriler kullanılmıştır. Araştırma deseni kapsamında;
değişkenler ve alt boyutlar arasında ilişkinin görülebilmesi için korelasyon
analizi kullanılmış, örgüt kültürünün ve örgütsel güç boyutlarının karar verme
stillerini yordama gücü ise yapısal eşitlik modeli ile tespit edilmiştir. Son
olarak anlamlı olmayan etkiler çıkarılarak, karar davranışı üzerindeki dolaylı
ve doğrudan etkileri gösteren model ortaya konmuştur. Elde edilen bulgular analiz edildiğinde, çalışanların
algıladıkları güç ve örgüt içerisinde algılanan kültüre göre karar verme
stilinin farklılaştığı, algılanan gücün kültür ile karar verme davranışı
ilişkisinde aracılık etkisi görülmüştür. Öğretmenlerin aldıkları her türlü
kararlarda etkili olan değişkenlerin ilişkisi tartışılarak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Karar Verme, Örgüt Kültürü, Güç Algısı, Eğitim Kurumları

Kaynakça

• Anderson, C., & Galinsky, A. D. (2006). Power, optimism, and risk‐taking. European journal of social psychology, 36(4), 511-536. Bacharach, S. B., & Bauer, S. C., & Shedd, JB (1988). Conditions & resources of teaching: A special report. Barr, R., & Dreeben, R. (1983). How Schools Work. Chicago: Univ. Barnard, C., & Simon, H. A. (1947). Administrative behavior. A study of decision-making processes in administrative organization. Macmillan, New York. Bektaş, F., Çoğaltay, N., Karadağ, E., & Ay, Y. (2015). School Culture and academic achievement of students: A meta-analysis study. The Anthropologist, 21(3), 482-488. Bolman, L., & Deal, T. E. (2013). Örgütleri Yeniden Yapılandırmak (Çev. A. Aypay ve A. Tanrıöğen). Ankara: Seçkin. Bower, M. (1966). The will to manage. McGraw-Hill. Borko, H., & Shavelson, R. J. (1990). Teacher decision making. Dimensions of thinking and cognitive instruction, 311-346. Böyükaslan, H. D., Özkara, B. ve Özdemir Ş. (2016). Kültürel Değerlerin Yöneticilerin Karar Verme Stiline Etkisi, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi - Cilt:14 Sayı:3, 64-84. Brett, J. M. (2000). Culture and negotiation. International Journal of Psychology, 35(2), 97-104. Brinol, P., Petty, R. E., Valle, C., Rucker, D. D., & Becerra, A. (2007). The effects of message recipients' power before and after persuasion: a self-validation analysis. Journal of personality and social psychology, 93(6), 1040. Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 1-213. Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (1999). Diagnosing and changing organisational culture. Reading: Addison-Wesley. Chen, S., Lee-Chai, A. Y., & Bargh, J. A. (2001). Relationship orientation as a moderator of the effects of social power. Journal of personality and social psychology, 80(2), 173. Clark, C. M., & Peterson, P. (1986). Teachers’ thought processes. Handbook of research on teaching, 255-296. Cunningham, W. G., & Cordeiro, P. A. (2003). Educational leadership: A problem-based approach. Allyn & Bacon/Longman Publishing, a Pearson Education Company, 1760 Gould Street, Needham Heights, MA 02494. Web site: http://www. abacon. com. Cohen, M. D., March, J. G., & Olsen, J. P. (1972). A garbage can model of organizational choice. Administrative science quarterly, 1-25. Conley, S. (1991). Chapter 6: Review of research on teacher participation in school decision making. Review of research in education, 17(1), 225-266. Conley, S. C., & Cooper, B. S. (1991). The school as a work environment: Implications for reform. Allyn & Bacon. Çevik, A., & Köse, A. (2017). Öğretmenlerin Okul Kültürü Algıları İle Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelemesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(2). Danışman, A., & Özgen, H. (2003). Örgüt Kültürü Çalışmalarında Yöntem Tartışması: Niteliksel-Niceliksel Yöntem İkileminde Niceliksel Ölçümler ve Bir Ölçek Önerisi1. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(Ekim). Dreeben, R. (1968). On what is learned in school. Addison Wesley Publishing Company. Eggleston, J. (1979). Teacher decision-making in the classroom: a collection of papers. Routledge & Kegan Paul Books. Eisenhardt, K. M., & Zbaracki, M. J. (1992). Strategic decision making.Strategic management journal, 13, 17-17. Emerson, R. M. (1962). Power-dependence relations. American sociological review, 31-41. Englert, C. S., & Semmel, M. I. (1983). Spontaneous teacher decision making in interactive instructional contexts. The Journal of Educational Research, 77(2), 112-121. Erdem, F., & İşbaşı, J. Ö. (2001). Eğitim kurumlarında örgüt kültürü ve öğrenci alt kültürünün algılamaları. Akdeniz İİ BF Dergisi, 1(1), 33-57. Fast, N. J., Sivanathan, N., Mayer, N. D., & Galinsky, A. D. (2012). Power and overconfident decision-making. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 117(2), 249-260. Feather, N. T. (2002). Values and value dilemmas in relation to judgments concerning outcomes of an industrial conflict. Personality and Social Psychology Bulletin, 28(4), 446-459. Fiske, S. T. (1993). Controlling other people: The impact of power on stereotyping. American psychologist, 48(6), 621. Fiske, S. T., Morling, B., & Stevens, L. E. (1996). Controlling self and others: A theory of anxiety, mental control, and social control. Personality and Social Psychology Bulletin, 22(2), 115-123. Firestone, W. A. (1984). The Study of Loose Coupling: Problems, Progress, and Prospects. Fischer, J., Fischer, P., Englich, B., Aydin, N., & Frey, D. (2011). Empower my decisions: The effects of power gestures on confirmatory information processing. Journal of Experimental Social Psychology, 47(6), 1146-1154. French, J. R., Raven, B., & Cartwright, D. (1959). The bases of social power. Classics of organization theory, 7, 311-320. Güçlü, N. (2003). Stratejik yönetim. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2). Harrison, R. (1972). Organization's character. Business Review. Hofstede, G. (1994). The business of international business is culture.International business review, 3(1), 1-14. Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel. Ingersoll, R. M. (1996). Teachers' decision-making power and school conflict. Sociology of Education, 159-176. Judge, T. A., & Ferris, G. R. (1993). Social context of performance evaluation decisions. Academy of management journal, 36(1), 80-105. Kreuger, A., & Rawls, G. (1998). Connecting points: teacher decision-making about student data-collection technology. Journal of Science Education and Technology, 7(3), 279-283. Kuzborska, I. (2011). Teachers’ decision-making processes when designing EAP reading materials in a Lithuanian university setting. Journal of English for Academic Purposes, 10(4), 223-237. Kopelman, S. (2009). The effect of culture and power on cooperation in commons dilemmas: Implications for global resource management.Organizational Behavior and Human Decision Processes, 108(1), 153-163. Kwantes, C. T., & Boglarsky, C. A. (2007). Perceptions of organizational culture, leadership effectiveness and personal effectiveness across six countries. Journal of International management, 13(2), 204-230. Lee, Valerie E., Robert F. Dedrick, and Julia B. Smith. (1991). The Effect of the Social Organization of Schools on Teachers' Effi- cacy and Satisfaction." Sociology of Educa- tion 64:190-208. Lim, B. (1995). Examining the organizational culture and organizational performance link. Leadership & Organization Development Journal, 16(5), 16-21. Linenburg, F. C., & Ornstein, A. O. (2013). Educational administration: Concepts and practices. Belmont, CA: Wadswoth/Cengage. Locke, E. A., & Schweiger, D. M. (1979). Participation in decision-making: One more look. Research in organizational behavior, 1(10), 265-339. March, J. G. (1962). The business firm as a political coalition. The Journal of politics, 24(04), 662-678. Meydan, Cem H. (2010). Örgüt Kültürü, Örgütsel Güç Ve Örgütsel Adalet Algılarının Bireyin İş Tatmini Ve Örgüte Bağlılığı Üzerine Etkisi : Kamuda Bir Araştırma. Kara Harp Okulu. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay Yayıncılık. Northrop, F. S. C. (1946). The meeting of East and West: An inquiry concerning world understanding. New York: Macmillan. Nutt, P. C. (1990). Strategic decisions made by top executives and middle managers with data and process dominant styles. Journal of Management Studies, 27(2), 173-194. Pearce, J. A., & Robinson, R. B. (1987). A measure of ceo social power in strategic decision‐making. Strategic Management Journal, 8(3), 297-304. Perrow, C. (1986). Economic theories of organization. Theory and society, 15(1-2), 11-45. Pfeffer, J. (1992). Managing with power: Politics and influence in organizations. Harvard Business Press. Pfeffer, J. (1981). Power in organizations (Vol. 33). Marshfield, MA: Pitman. Pfeffer, J., & Salancik, G. R. (1974). Organizational decision making as a political process: The case of a university budget. Administrative Science Quarterly, 135-151. Polat, M. ve Meydan, C. H. (2011). “Örgüt kültürü bağlamında güç eğilimi ve örgütsel bağlılık ilişkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1): 153-170. Rosenholtz, S. J. (1989). Teachers' workplace: The social organization of schools. Addison-Wesley Longman Ltd. Sabuncuoğlu, Z., & Tüz, M. V. (1998). Örgütsel psikoloji. Alfa Basım Yayım Dağıtım. Salancik, G. R., & Pfeffer, J. (1974). The bases and use of power in organizational decision making: The case of a university. Administrative Science Quarterly, 453-473. Scott, W. R., & Meyer, J. W. (1984). Environmental Linkages and Organizational Complexity: Public and Private Schools. Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1995). Decision-making style: The development and assessment of a new measure. Educational and psychological measurement, 55(5), 818-831. Sengupta, S. S., & Sinha, J. B. P. (2005). Perceived dimensions of societal and organizational cultures and their impact on managerial work behavior.Journal of Management Research, 5(3), 143. Shavelson, R. J., & Stern, P. (1981). Research on teachers’ pedagogical thoughts, judgments, decisions, and behavior. Review of educational research, 51(4), 455-498. Shen, J., ve Xia, J. (2012). The relationship between teachers’ and principals’ decision-making power: is it a win-win situation or a zero-sum game?. International Journal of Leadership in Education, 15(2), 153-174. Silverman, D. (1971). The theory of organisations: a sociological framework. Basic Books,[1971. Smith, P. K., & Trope, Y. (2006). You focus on the forest when you're in charge of the trees: power priming and abstract information processing. Journal of personality and social psychology, 90(4), 578. Smith, G. F. (2003). Beyond critical thinking and decision making: Teaching business students how to think. Journal of Management Education, 27(1), 24-51. Thompson, J. W. (1966). Selling: A behavioral science approach. McGraw-Hill. Terzi, A. R. (2000). Örgüt kültürü. Nobel. Tyler, W. (2012). School Organisation (rle edu L): A Sociological Perspective. Routledge. Weathersby, J., & Harkreader, S. (1999). Staff Development and Student Achievement: Making the Connection. Weber, E. U., & Hsee, C. K. (2000). Culture and individual judgment and decision making. Journal of Applied Psychology, 49, 32-61. Weber, M. (1947). The theory of economic and social organization. Trans. AM Henderson and Talcott Parsons. New York: Oxford University Press. Weick, K. E. (1976). Educational organizations as loosely coupled systems. Administrative science quarterly, 1-19. Winther, A. A., Volk, T. L., & Shrock, S. A. (2002). Teacher decision making in the 1st year of implementing an issues-based environmental education program: A qualitative study. The Journal of Environmental Education, 33(3), 27-33. Wright, G. N., & Phillips, L. D. (1980). Cultural Variatıon In Probabilistic Thinking: Alternative Ways Of Dealing With Uncertainty. International Journal of Psychology, 15(1-4), 239-257. Yaşar O. (2016). Davranışsal Karar Verme, Düşünme Problem Çözme, Detay Yayıncılık, Ankara.