Edirne Kent Ormanında Zararlı Biyotik Etmenlerin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 11 - 33, 25.06.2019

Açelya Çağla Bakkaloğlu Ömer Kamil Örücü

https://doi.org/10.30785/mbud.509749

Cited By: 1

Öz

Ülkemizde sanayileşme, hızlı nüfus artışı ve
çarpık kentleşmeden kaynaklı sorunların şiddeti artmaktadır. Bu durum doğal ve
kültürel değerlere giderek daha fazla zarar vermeye ve habitat alanlarının
azalmasına neden olmaktadır. Bu zararı engelleyebilmenin yollarından biri de
kent ormanların sayılarını artırarak onlardan sadece rekreasyon anlamında değil
ekolojik olarak da faydalanmaktır. Çünkü doğal dengeyi sağlayarak birçok
yaşamsal fonksiyonu yerine getirmeyi başarmaktadır Edirne Kent Ormanının farklı
alanlarına böcek türlerinin tespiti, populasyon yoğunluklarının ve türlerin
ergin uçuş dönemlerinin belirlenmesi amacıyla kent ormanının geneline kırmızı
renkli yapışkan Rebell Rosso tuzaklar, delta tipi feromon tuzakları ile üç
hunili İskandinav tipi feromon tuzakları tesis edilmiştir. Arazi
çalışmalarının yapıldığı dönem boyunca, deneme sahalarında feromon tuzakları ve
tuzak ağaçları yardımıyla periyodik kontroller yapılmıştır. Arazide tuzak
kontrolleri ergin yakalaması bitinceye kadar sürdürülmüştür.

Çalışma sonucunda 22 tür tespit edilmiştir.
Bu türler; Tropinota (Epicometis) hirta (Poda, 1761), Morimus ganglbaueri
(Reitter, 1894), Scobicia chevrieri (Villa&Villa, 1835), Hylurgus
ligniperda (Fabricius, 1787), Tomicus minör (Hartig, 1834), Taphrorychus
ramicola (Reitter, 1894), Taphrorychus villifrons (Dufour, 1843), Ips sexdentatus
(Boerner, 1766), Orthotomicus erosus (Wollaston, 1857), Scolytus mali
(Bechstein 1805), S. rugulosus (Müller, 1818), Anisandrus dispar (Fabricius,
1792), Xyleborus monographus (Fabricius, 1792), Trypodendron lineatum (Olivier,
1795), Trypodendron signatum (Fabricius 1787), Xyleborinus saxesenii
(Ratzeburg, 1837), Lymantria dispar (Linnaeus, 1758), Malocosoma neustria
(Linnaeus, 1758), Thaumetopoea wilkinsoni (Tams, 1926), Archips podana
(Scopoli, 1763), A. rosana (Linnaeus, 1758) ve Tortrix viridana (Linnaeus,
1758)’dır. Bu türlerden 14 tanesi Edirne yöresinde ilk kez tespit edilmiştir.
Ips sexdentatus (Boerner, 1766), Orthotomicus erosus (Wollaston, 1857)’un
Edirne Kent Ormanındaki ağaçlara ciddi zararlar verdiği çalışma sonucunda
tespit edilmiştir. 

_________________________________________________________________________________

Determination
of Harmful Biotic Factors in Edirne Urban Forest 

Abstract

The severity of the problems caused by
industrialization, rapid population growth and distorted urbanization is
increasing in our country. This situation causes more damage to natural and
cultural values and decreases habitat areas. One of the ways to prevent this
damage is by increasing the number of urban forests and making use of them
ecologically not only in terms of recreation. Because it achieves many vital
functions by providing natural balance. In order to determine the insect
species in different areas of Edirne City Forest and to determine the
population intensities and adult flight periods of the species, red-colored
adhesive Rebell Rosso traps, delta type pheromone traps and three-funded
Scandinavian type pheromone traps were established. The ecological balance must
be done without any deterioration. For this reason, pheromones, which are
usually biotechnical methods, are used. During the field surveys, pheromone
traps and trap trees periodic checks were carried out at the test sites. Trap
control in the field continued until the adult catch was finished.

As a result of the study, 22 species were
identified. These species; Tropinota (Epicometis) hirta (Poda, 1761), Morimus
ganglbaueri (Reitter, 1894), Scobicia chevrieri (Villa&Villa, 1835),
Hylurgus ligniperda (Fabricius, 1787), Tomicus minör (Hartig, 1834),
Taphrorychus ramicola (Reitter, 1894), Taphrorychus villifrons (Dufour, 1843),
Ips sexdentatus (Boerner, 1766), Orthotomicus erosus (Wollaston, 1857),
Scolytus mali (Bechstein 1805), S. rugulosus (Müller, 1818), Anisandrus dispar
(Fabricius, 1792), Xyleborus monographus (Fabricius, 1792), Trypodendron lineatum
(Olivier, 1795), Trypodendron signatum (Fabricius 1787), Xyleborinus saxesenii
( Ratzeburg, 1837), Lymantria dispar (Linnaeus, 1758), Malocosoma neustria
(Linnaeus, 1758), Thaumetopoea wilkinsoni (Tams, 1926), Archips podana
(Scopoli, 1763), A. rosana (Linnaeus, 1758) and Tortrix viridana (Linnaeus,
1758). 14 of these species were first record for. Edirne region. Ips
sexdentatus (Boerner, 1766), Orthotomicus erosus (Wollaston, 1857) was found to
cause serious damage. Against harmful insects in Edirne City Forest; mechanical
controlling, biological controlling, biotechnical controlling and integrated
controlling methods should be used.

Keywords: Edirne,
urban forest, biotic factors, pest insect, pheromone

Anahtar Kelimeler

Edirne, Kent Ormanı, Biyotik etmenler, Zararlı Böcek, Feromon

Kaynakça

• Akşit T. , Çakmak İ. , and Özsemerci, F. 2005. Some new xylophagous species on fig trees (Ficus carica cv. calymirna L.) in Aydın, Turkey. Turk. J. Zool., 29: 211-215.
• Alekseev, N.A., 1995. Biological features of Psilopterini (Coleoptera, Buprestidae) in the arid zone. Lesovedenie, 6: 43–48.
• Alkan, B., 1946. Kızılcahamam, Bolu (Abant) ve Düzce ormanlarında yapılan Entomolojik Araştırmalar. Orman ve Av. 3: 112-119.
• Alkan, B., 1948. Fındık Ağaçlarının Zararlıları ve Korunma Çareleri. Ankara: Türk Yüksek Ziraat Mühendisler Birliği Yayınları. 16 p.
• Alkan, B., 1964. Türkiye’nin bitki zararlısı kabuk böcekleri (Col., Scolytinae) faunası üzerine çalışmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı. 14: 345-401.
• Anonim, 2014a. Erişim Tarihi:05.10.2018. http://www.acilservis.pro/ekosistemde-canlilari-etkileyen-biyotik-faktorler
• Anonim, 2014b. Erişim Tarihi:07.11.2018. http://www.edirnekentormani.com/Edirne-Kent-Ormani/
• Arslan, Ö., Aslan, M..M., 2015. Kahramanmaraş İli Badem Ağaçlarında Bakla Zınnı (Epicometis Hirta (Poda, 1761)) (Coleoptera: Scarabaeidae)’nın Farklı Tuzaklarla Yakalanması Üzerine Araştırma. KSÜ Doğa Bil. Derg., 18(4): 6-12.
• Arslangündoğdu, Z., 1999. İzmir Orman Bölge Müdürlüğünde böceklere karşı feromonların kullanılması üzerine araştırmalar. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 69s, İstanbul.
• Avcı, M., 1997. Marmara Bölgesi Ormanlarının Tortricidae (Lepidoptera) Faunası. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 127 s.
• Balachowsky, A.S., 1966. Entomologie Appliquee a l Agriculture, Lepidopteres, Tome II, Premire Volume, Masson Et Cie, Paris.
• Bodenheimer, F. S., 1958. Türkiye’de Ziraate ve Ağaçlara Zararlı Olan Böcekler ve Bunlarla Savaş Hakkında bir Etüt. (Çeviren: N. Kenter) Bayur Matbaası , Ankara, 320 s.
• Bogenschütz, H., 1978. Tortricinae. Die Forstschadlinge Europas. 3.Band, Verlag Paul Parey, Hamburg und Berlin, s. 55-89.
• Böll, S., Hofmann H., Niethammer, M. ve Schwappach, P. 2005. Erstes Auftreten des Schwarzen Nutzholzborkenkäfers Xylosandrus germanus an Weinreben in Europa. Nachr.bl. Dtsch. Pflanzenschutzd. 57: 57-63.
• Borkowski, A., 2001. Threats to pine stands by the pine shoot beetles Tomicus piniperda (L.) and Tomicus minor (Hart.) (Col., Scolytidae) around a sawmill in southern Poland. J. Appl. Ent., 125: 489-492.
• Bright, D.E. ve Skidmore, R.E., 2002. A catalog of Scolytinae ve Platypodidae (Coleoptera), Supplement 2 (1995-1999). Ontario: NRC Research Press. viii+523 p.
• Büyükyeğen, G., 2008. Edirne Kent Merkezi ve Yakın Çevresi Rekreasyonel Kaynak Değerlerinin Sürdürülebilirlik Bağlamında Değerlendirilmesi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 126s, Bartın.
• Can, P., 2005. Türkiye Ormanlarında Son Yıllarda Görülen Kabuk böcekleri (Coleoptera, Scolytidae) Sorunu Üzerinde Bir Değerlendirme. Orman ve Av Dergisi, Sayı:2005–4, 4-11.
• Çanakçıoğlu, H., 1985. Orman Koruma. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, 486s., İstanbul.
• Çanakçıoğlu, H., Mol, T., 1998. Orman Entomolojisi, Zararlı ve Yararlı Böcekler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, 541 s., İstanbul.
• Carter, D.J., 1984. Pest Lepidoptera of Europe. Series Entomologica, Volume 31. W.Junk Publishers, Dordrecht, 400 s.
• Cebeci, H.H., ve Ayberk, H. 2010. Ambrosia beetles, hosts and distribution in Turkey with a study on the species of Istanbul province. Afr. J. Agri. Entomol. 5: 1055-1059.
• Cebeci, H.H., ve Ayberk, H. 2010. Ambrosia beetles, hosts and distribution in Turkey with a study on the species of Istanbul province. Afr. J. Agri. Entomol. 5: 1055-1059.
• Çetin, G., Hantaş, C., Erenoğlu, B., 2006. Bursa ve Yalova’da böğürtlen (Rubus fruticosus) bahçelerinde Saptanan zararlı böcek, akar faunası üzerine çalışmalar. Bahçe, 35(1-2), 61-74.
• Chararas, C., 1965. Comportement de Xyleborus saxeseni Ratz., a l’égard de Liquidambar orientalis Mill., essence typique de l’Asie Mineure (Turquie). C.R. Acad. Sci. 260: 2313-2315.
• Chararas, C., 1966. Picea orientalis’e Arız Olan Ips sexdentatus ve Diğer Kabuk Böcekleri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 12(1): 3–37.
• Çoruh, S., Özbek, H., 2002. Erzurum Yöresinde Malacosoma neustria (L.) (Lepidoptera: Lasiocampidae)’nın Biyolojisi, Konukçuları ve Zararı Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 33 (3), 283-287.
• Çüçen, G. M., 2007. Erzurum Orman Fidanlığındaki Zararlı ve Faydalı Böcek Türleri. Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 75s, Artvin.
• Defne, M., 1954. Ips sexdentatus Boerner Kabuk Böceğinin Çoruh Ormanlarındaki Durumu Ve Tevlit Ettiği Zararlar. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, 4(2): 80–91.
• Demir, A. 2005. Gazi Üniversitesi Zooloji Müzesindeki Cetoniidae (Coleoptera) Familyası Örneklerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Ankara, 124 s.
• Demirözer, O., 2008. Isparta ili yağ gülü (Rosa damascena Miller) üretim alanlarında bulunan zararlılar, yayılışları, doğal düşmanları ve önemlilerinin popülasyon değişimleri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 152 s, Isparta.
• Doane, R.W., Van Dyke, E.C., Chamberlin, W.J. ve Burke, H.E. 1936. Forest Insects. New York & London: McGraw-Hill Book Co. 137 p.
• Dwyer, J.F., McPherson, E.G., Schroeder, H.W., Rowntree, R.A.,1992. Assessıng The Benefıts And Costs Of The Urban Forest. Journal of Arboriculture, 18(5), 227-234.
• Erkmen, N., 2007. Tasarım Bı̇tkı̇lerı̇nı̇n Arz ve Talebı̇nı̇n Belı̇rlenmesı̇ Üzerı̇ne Bı̇r Araştırma: Edı̇rne İlı̇ Örneğı̇nde. Trakya Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 139s, Tekirdağ.
• Fernández, M.M.F., Alonso, J.A.P., Costas, J.M.S., 1999a. Shoot feeding and overwintering in the lesser pine shoot beetle Tomicus minor (Col., Scolytidae) in north-west Spain. J. Appl. Ent. 123: 321-327.
• Fernández, M.M.F., Alonso, J.A.P., Costas, J.M.S., 1999b. Oviposition and development of the immature stages of Tomicus minor (Coleoptera, Scolytidae). Agricultural and Forest Entomology 1: 97-102.
• Grune, V.S. 1979. Brief illustrated key to European bark beetles. Hannover: Verlag M. & H.Schaper. 179 p.
• Haack, R.A., 2004. Orthotomicus erosus: A new Pine-Infesting Bark Beetle in the United States. Newsletter of Michigan Entomological Society, 49: 3-4.
• Hansen, M., 1996. Katalog over Danmarks biller. Entomol. Medd. 64: 1–231.
• Hazır, A., 2008. Doğu Akdeniz Bölgesi şeftali ve nektarinlerde zararlı türler İle parazitoit ve predatörlerin saptanması, önemli zararlıların popülasyon gelişmesi ve mücadelede kullanılan bazı pestisitlerin Chilocorus bipustulatus L. (Coleoptera: Coccinellidae)’a etkisi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 541s, Adana.
• Henin, J.M., Pavia, R.M., 2004. Interactions between Orthotomicus erosus (Woll.) (Col., Scolytidae) and the Argentine ant Lipethema humile (Mayr) (Hym., Formicidae). J.Pest Sci., 77: 113-117.
• Hosking, G.P., 1973. Xyleborus saxeseni, its life-history and flight behaviour in New Zealand. New Zeal J For Sci. 3: 37-53.
• Hrašovec, B., 1998. Ambrosia beetle pheromone trap monitoring trials in lowland hardwood forests of Croatia. Proceedings of the 6th European Congress of Entomology, 23–29 August 1998, eské Budjovice, Czech Republic, p. 670.
• Hurpin B. 1962. Super-Familledes Scarabaeoideapp 24–204. In: Entomologie Appliquée a l’Agriculture Tome I. Coléoptère. (Ed: A.S.,Balachowsky), Masson et Cie, Paris, 564 pp.
• İren, Z., 1977. Önemli Meyve Zararlıları, Yayılışları ve Mücadele Metotları. Ankara Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enst. Mesleki Eserler Serisi. No: 36.
• Jamaa, M.L.B., Lieutier, F., Yart, A., Jerraya, A., Khouja, M.L., 2007. The virulence of phytopathogenic fungi associated with the bark beetles Tomicus piniperda and Orthotomicus erosus in Tunisia. For. Path., 37: 51-63.
• Kansu, A., 1955. Orta Anadolu Meyve Ağaçlarında Zarar Veren Bazı Makrolepidoptera Türlerinin Evsafı ve Kısa Biyolojileri Hakkında Araştırmalar. İstiklal matbaası, Ankara.
• Kaya, M., 2004. Bursa ilinde değişik meyve ağaçlarında Xyleborus dispar (F.) (Coleoptera: Scolytinae)’ın ergin popülasyon değişimi üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi. 14: 113-117.
• Kaya, M., Kovancı, B., 2004. Bursa’da ahududu alanlarında saptanan Coleoptera türleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(3), 1-7.
• Knížek, M. 2011. Scolytinae, In: Löbl, I. and Smetana, A. (eds.). Catalogue of Palaearctic Coleoptera, Vol. 7., Stenstrup: Apollo Books. p. 86-87, 204-251Långström, B., Lisha, L., Hongpin, L., Peng, C., Haoran, L., Hellqvist, C., Lieutier, F., 2002. Shoot feding ecology of Tomicus piniperda and T. minor (Col., Scolytidae) in southern China. J.Appl. Ent. 126, 333–342.
• Lee, J.C., Smith, S.L., Seybold, S.J., 2005. Mediterranean Pine Engraver. Pest Alert. USDA Forest Service, State and Private Forestry Pacific Southwest Region, R5-PR-016.
• Linsley, E.G. ve MacLeod, G. F. 1942. Ambrosia beetles attacking deciduous fruit trees in California. J. Econ. Entomol. 35: 601.
• Lombardero, M.J. 1995. Plantas huésped yescolítidos (Col.: Scolytinae) en Galicia (Noroeste de la Península Ibérica). Bol. San. Veg. Plagas, 21: 357–370.
• Markalas, S., ve Kalapanida, M. 1997. Flight patterns of some Scolytinae attracted to flight barrier traps baited with ethanol in an oak forest in Greece. Anz. Schädlingskd. 70: 55–57.
• Martikainen, P., Kouki, J., Heikkala, O., Hyvärinen, E., Lappalainen, H., 2005. Effects of gren tree retention and prescribed burning on the crown damage caused by the pine shoot beetles (Tomicus spp.) in pine-dominated timber harvest areas. J. Appl. Entomol. 130(1): 37–44.
• Mendel, Z., 1983. Seasonal history of Orthotomicus erosus (Coleoptera:Scolytidae) in Israel. Phytoparasitica, 11: 13–24.
• Mendel, Z., Ben-Yehuda, S., Marcus R. ve Nestor, D. 1997. Distribution and extent of damage by Scolytus spp. to stone and pome fruit orchards in Israel. Insect Science and its Application. 17: 175–181.
• Mendel, Z., Halperin, J., 1982. The biology and behaviour of Orthotomicus erosus in Israel. Phytoparasitica, 10: 169–181.
• Mifsud, D. and Knížek, M. 2009. The Bark Beetles (Coleoptera: Scolytinae) of the Maltese Islands (Central Mediterranean). Bul. Entomol. Soc. Malta. 2: 25–52.
• Morone, C. ve Scortichini, M. 1998. Danni daPseudomonas syringae pv. syringae in meleti piemontesi. Inf. Agrar. 54: 89–91.
• Olgun, R., 2013. Kentsel yeşil alanlarda vandalizm ve olası tasarım çözümlerinin Antalya örneğinde incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 130s, Antalya.
• Özbek, H. 2008. Türkiye’de ılıman iklim meyve türlerini ziyaret eden böcek türleri. Uludağ Arıcılık Der., 8: 92-103.
• Özbek, H., Güçlü, Ş., Hayat, R., Yıldırım, E. 1998. Meyve, Bağ ve Bazı Süs Bitkileri Zararlıları. Atatürk Üniv. Yay. No:792, Erzurum, 357 s.
• Özgen, İ., Sarıkaya, O., Çiçek, H., 2012. Damage of Scolytus rugulosus (Muller,1818) (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae)in The Apricot Fruits. Mun.Ent.Zool., Vol:7, No:2, 1185-1187.
• Özkan, C., Gürkan, O., Hancıoğlu, Ö., 2005. Çubuk (Ankara) ilçesi vişne ağaçlarında zararlı olan türler, doğal düşmanları ve önemlileri üzerinde gözlemler. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(1), 57-59.
• Öztürk, N., Ulusoy, M.R., Erkılıç, L., Bayhan (Ölmez), S., 2004. Malatya ili kayısı bahçelerinde saptanan zararlılar ile avcı türler. Bitki Koruma Bülteni, 44(1- 4), 1-13.Pfeffer, A., 1995. Zentral und westpaläarktische Borken und Kernkäfer. Naturhistorisches Museum Basel, 310 s.
• Rabaglia, R.J., Dole, S.A. ve Cognato, A.I. 2006. Review of American Xyleborina (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae) occurring north of Mexico, with an illustrated key. Ann. Entomol. Soc. Am. 99: 1034-1056.
• Romón, P., Zhou, X.D. Iturrondobeitia, J.C., Wingfield, M. J. and Goldarazena, A. 2007. Ophiostoma species (Ascomycetes: Ophiostomatales) associated with bark beetles (Coleoptera: Scolytinae) colonizing Pinus radiata in northern Spain. Can J Microbiol. 53: 756-767.
• Romón, P., Zhou, X.D. Iturrondobeitia, J.C., Wingfield, M. J. and Goldarazena, A. 2007. Ophiostoma species (Ascomycetes: Ophiostomatales) associated with bark beetles (Coleoptera: Scolytinae) colonizing Pinus radiata in northern Spain. Can J Microbiol. 53: 756-767.
• Sağlam, S., 2012. İstanbul Metropolündekı̇ Kent Ormanlarının Kullanım Krı̇terlerı̇nı̇n Belı̇rlenmesı̇ ve Planlama Esasları. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 124s, İstanbul.
• Sarıkaya, 2008. Batı Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarının Scolytidae (Coleoptera) Faunası. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta.
• Sarıkaya, O. 2008. Batı Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarının Scolytidae (Coleoptera) Faunası. Doktora Tezi, S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Isparta.
• Sarıkaya, O., 2013a. Bark and Ambrosia Beetles Collected from Turkey Oak (Quercus cerris L.)Forests in Isparta Province of Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 12(11): 1038-1043.
• Sarıkaya, O., 2013b. Notes on Bark and wood-boring beetles (Coleoptera: Bostrichidae; Curculionidae: Platypodinae and Scolytinae) of the Sweetgum (Liquidambar orientalis Mill.) Forest Nature Protection Area, with a new record for Turkish fauna. Journal of Food, Agriculture and Environment, 11(3&4): 2178-2185.
• Sarıkaya, O., Kavaklı, S.A., 2018. Determination to bark and ambrosia beetle species on Pubescent oak (Quercus pubescens Willd.) in forests of Afyonkarahisar, Turkey. International Scientific Conference „Forest Science for a Sustainable Forestry and Human Wellbeing in a Changing World” - INCDS „Marin Dracea” 85 Years of Activity, Centenary of The Great Union, 18-21 September 2018, Bucharest, Romania, p. 83.
• Sarıkaya, O., Kavaklı, S.A., Sayın, H., 2017. Diversity of bark and wood boring beetles (Coleoptera: Bostrichidae; Curculionidae: Platypodinae and Scolytinae) on endemic and relict deciduous forest tree species in Mediterranean part of Turkey. International Scientific Conference Forest Science For Sustainable Development of Forests, 7-9 December 2017, Banja Luka, Bosnia and Herzegovina, p. 60-61.
• Sarıkaya, O., Sayın, H., 2015. Observations on the flight activities of two ambrosia beetles Anisandrus dispar (Fabricius, 1792) and Xyleborinus saxesenii (Ratzeburg, 1837) in Kasnak Oak Forest Nature Protection Area in the South western of Turkey. International Journal of Agriculture Innovations and Research, 4(2): 357-360.
• Saruhan, İ. ve Akyol, H., 2012. Monitoring population density and fluctuations of Anisandrus dispar and Xyleborinus saxesenii (Coleoptera: Scolytinae, Curculionidae) in hazelnut orchards. Afr. J. . Biotechnol. 11: 4202-4207.
• Saruhan, İ. ve Akyol, H., 2012. Monitoring population density and fluctuations of Anisandrus dispar and Xyleborinus saxesenii (Coleoptera: Scolytinae, Curculionidae) in hazelnut orchards. Afr. J. . Biotechnol. 11: 4202-4207.
• Sayın, H., 2014. Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı (Isparta-Eğirdir) Geniş Yapraklı Orman Ağaçlarında Kabuk Böceği Türlerinin Tespit Edilmesi Ve Önemli Türlerin Uçuş Dönemlerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 67s, Isparta
• Sayın, H., 2014. Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı (Isparta-Eğirdir) Geniş Yapraklı Orman Ağaçlarında Kabuk Böceği Türlerinin Tespit Edilmesi Ve Önemli Türlerin Uçuş Dönemlerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 56 s.
• Schedl, K. E. 1961. Borkenkäfer aus der Türkei, II. Mitteilung 190. Beitrag zur Morphologie and Systematik der Scolytoidea, 34(12), 184-188.
• Schimitschek, E. 1944. Fortinsekten der Turkei und ihre Umwelt. Grundlagen der Türkischen Forstentomologie. Prag: Volk und Reich Verlag. xvi+371 p.
• Sekendiz, O. A., 1974. Türkiye Hayvansal Kavak Zararlıları Üzerine Araştırmalar. Karadeniz Teknik Üniv. Yay. No: 62, Orman Fak. Yay. No: 3, 194 s.
• Sekendiz, O.A., 1991. Abies nordmanniana (Stev.) Spach.’nın Doğu Karadeniz Bölümü Ormanlarındaki Zararlı Böcekleri İle Koruma ve Savaş Yöntemleri. OGM Yayınları, Yayın No: 678, Sıra No: 73, 200 s.
• Selmi, E. 1998. Türkiye Kabuk Böcekleri ve Savaşı. İstanbul: Emek Matbaacılık. 196 p.
• Serez, M., 1984. Ips sexdentatus Savaşında Ips typographus’un Feromon Dispenseri “Ipslure” nin Kullanılması. Karadeniz Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1: 35–43.
• Smith, D., 1998. Beyond the barn beetles: Difficulties in using some Coleoptera as indicators of stored fodder. Environ. Arc. 1: 63–70.
• Sönmezyıldız, H., 2006. Bartın Yöresinde Fidanlarda ve Süs Bitkilerinde Zarar Yapan Böcekler. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 172s, Bartın.
• Toper Kaygın, A., 2007. Endüstriyel Odun Zararlıları. Nobel Yayın evi.
• Tosun, İ., 1975. Akdeniz Bölgesi, İğne Yapraklı Ormanlarda Zarar Yapan Böcekler ve Önemli Türlerin Parazit ve Yırtıcıları Üzerine Araştırmalar, İstanbul, 200s.
• Tuncer, İ., 2014. Dinar Yöresi Meşe Ormanlarında Yeşil Meşe Bükücüsü Tortrix viridana L. 1758 (Lep.; Tortricidae)’nın Zararı, Biyolojisi ve Doğal Düşmanları. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Uslu, Ş. ve Ayaşlıgil, T., 2007, Kent Ormanlarının Rekreasyonel Amaçlı Kullanımı Ve İstanbul İli Örneğinde İrdelenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E-Dergisi 2(4), 213-236.
• Wermelinger, B., Obrist, M.K., Duelli, P. and Forster, B.1999. Development of the bark beetle (Scolytinae) fauna in windthrow areas in Switzerland. Mitt. Schweiz. Entomol. Ges. 72: 209–220.
• Wood, S.L. 1982. The bark and ambrosia beetles of North and Central America Coleoptera:Scolytinae), a taxonomic monograph, Great Basin Naturalist Memoirs No. 6, Brigham Young University, 1359 p.
• Yıldırım, S., 2011. Isparta-Aksu Yöresi İğne Yapraklı Ormanlarında Zararlı Kabuk Böceği Türleri. Süleyman Demı̇rel Ünı̇versı̇tesı̇, Fen Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü, Yüksek Lisans Tezi, 76s, Isparta.
• Yıldız, Y., 2012. Bartın Ve Karabük Ormanlarının Scolytinae Faunası Ve Bazı Önemli Türlerin Biyolojilerinin Belirlenmesi. Bartın Üniversitesi, (Basılmamış) Doktora Tezi. 139 p.
• Yılmaz, R., 1999. Otoyol Peyzaj Planlamasında Kullanılmaya Uygun Bazı Doğal Otsu ve Odunsu Bitkilerin Otoyol ve Fidanlık Koşullarında Yetiştirilme Olanakları Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 238s, İzmir.
• Yüksel, B., (1998). Türkiye’de Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.) Ormanlarında Zarar Yapan Böcek Türleri ile Bunların Yırtıcı ve Parazitleri, Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 4, VII+143 s.
• Yüksel, B., Tozlu, G., Şentürk, M., 2000. Sarıkamış Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Ormanlarında Etkin Zarar Yapan Kabuk Böcekleri ve Bunlara Karşı Alınabilecek Önlemler. T.C. Orman Bakanlığı Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No: 3, Orman Bakanlığı Yayın No: 107, DAOA Yayın No:8, 66 s.