360 DERECE SANAL GERÇEKLİK UYGULAMALARINI SİNEMA KURAMI ÜZERİNDEN OKUMAK MÜMKÜN MÜ?

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 40 - 56, 28.12.2018

Servet Can Dönmez Hakan Erkılıç

Öz

Mağara duvarlarına ilk çizgiyi çizdiği günden bugüne iletişim kurmak ve duygularını ifade etmek için farklı araçlar arayışında olan insanoğlu bu arayışının bugün geldiği noktada sanal gerçeklik teknolojisi ile gündelik hayatlarında daha fazla karşılaşmaya başlamıştır. Bilgi ve enformasyona dayalı olarak yaşamlarını sürdürmeye adapte olmak için çabalayan günümüz toplumlarında bilişim ve enformasyon teknolojilerinde yaşanan bu hızlı değişim beraberinde bireylerin gerçeklik ile olan bağlarını zayıflatmakta yahut dönüştürmektedir. Dolayısı ile mekân ve zamandan bağımsız olarak teknolojiye adapte bir şekilde yaşamını sürdürmeye çalışan insanlar henüz var olan yeni teknolojilere alışma aşamasında iken yeni bir teknolojinin ortaya çıkması ile kafa karışıklıkları içerisinde yönlerini bulmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda sanal gerçeklik teknolojisinin sinema üzerinden okuması yapılmaya çalışıldığında karşılaşılan ilk başlık olarak geleneksel sinemada yönetmenin bakış açısı ve isteği doğrultusunda yapılan çerçeve içerisindeki düzenlemeler karşımıza çıkmaktadır. Geleneksel sinemanın bu özelliği karşısında yönetmenin bakışı ve kadrajından bağımsız olarak sanal gerçeklik teknolojisinde izleyici 360 derece bir bakış özgürlüğüne sahiptir. Bu durum sinemadaki “point of view” (öznel bakış) çekiminin de ötesinde yeni bağlamlar oluşturmaktadır. Bu çalışmada öncelikle Bazin’in gerçekçi sinema kuramı izleğinde sanal gerçeklik teknolojisinin ve 360 derece filmlerin günümüz sineması için ne anlam ifade ettiğinin bir değerlendirmesi yapılacaktır. Daha sonrasında ise “The Jungle Book” (2016) filminin iki boyutlu ve 360 derece olarak hazırlanan versiyonlarından bir sahne karşılaştırılarak sanal gerçeklik teknolojisi ile üretilen içerikler sinemasal anlatım ve üretim açısından değerlendirilecektir. Bu makale, henüz terminolojisi ve sınırları tam olarak belirlenmemiş olan bu yeni teknoloji ve anlatısını sinema kuramları üzerinden okumaya çalışarak alan literatürüne katkı yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

sanal gerçeklik, 360 derece, sinema teorisi, dijital sinema

Kaynakça

• Abrash, M. (2018). Oculus Connetc 5 Keynote. Web: https://www.youtube.com/watch?v=o7OpS7pZ5ok, 10 Aralık 2018.Andrew, J. D. (1978). Andre Bazin. New York: Oxford University Press.Andrew, J. D. (2010). Büyük Sinema Kuramları. İstanbul: Doruk Yayıncılık.Aronson-Rath, R., Milward, J., Owen, T, Pitt, F. (2015). Virtual Reality Journalism. Tow Center for Digital Journalism: gitbook, Web: https://www.gitbook.com/book/towcenter/virtual-reality-journalism/details, 10 Aralık 2018.Badiou, A. (2013). Başka Bir Estetik. İstanbul: Metis Yayınları.Baudrillard, J. (2011). Simulakrlar ve Simülasyon. Ankara: Doğu Batı YayınlarıBaudry, J.l. (1976) Apparatus, Camera Obscura (1976) 1 (1 (1)): 104-126.https://doi.org/10.1215/02705346-1-1_1-104. Baudry, J. L. (1997). Temel Sinematografik Aygıtın İdeolojik Etkileri. Yeni İnsan Yeni Sinema Dergisi, Haziran, 92-98Bazin, A. (1966). Çağdaş Sinemanın Sorunları. Ankara: Bilgi Yayınevi.Bazin, A. (2011). Sinema Nedir?. İstanbul: Doruk Yayıncılık.Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. USA: The University of Wisconsin Press.Bordwell, D. (1989). A Case for Cognitivism. Iris, 9, Spring, 11-40.Brown, W. (2013). Supercinema, Film-Philosophy for The Digital Age. Oxford: Berghahn Books. Büker, S. (1989). Film ve Gerçek. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Teknolojisi ve Yaygın Eğitim Vakfı Eğitim Araştırma ve Bilimsel Yayınları Dizisi. Bumin, T. (2010). Hegel. İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık.Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.Crowley, D., Heyer, P. (2011). İletişim tarihi. Ankara: Siyasal KitabeviDeleuze, G. (2000). Kant Üzerine Dört Ders. Ankara: Öteki Yayınevi.Deleuze, G. (2010). Nietzsche ve Felsefe. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.Eagleton, T. (2010). Estetiğin İdeolojisi. İstanbul: Doruk Yayıncılık.Elsaesser, T., Hagener, M. (2014). Film Kuramı Duyular Yoluyla Bir Giriş. Ankara: Dipnot Yayınları.Erdoğan, N. (1993). Seyirci ve Sinema. Ankara: Med-Campus Proje 126 YayınlarıErkılıç, H. (2017). Dijital Sinema Teorisi Üzerine: Akışkan Sinema ve Akışkan Sinema Teorisi. Sinefilozofi Dergisi, 2, 4, 56-72. Feintuch, U., Raz, L., Hwang, J., Josman, N., Katz, N., Kizony, R., …Weis, P. L. (2006). Integrating Haptic-Tactile Feedback into a Video-Capture–Based Virtual Environment for Rehabilitation, Cyberpsychology & Behavior, 9, 129-132.Fonseca D. (2016). Effect of Immersive (360◦ ) Video on Attitude and Behavior Change, Master Thesis, Aalborg University, Denmark.Frampton, D. (2013). Filmozofi. İstanbul: Metis Yayıncılık.Gibson, A, O’Rawe, M. (2018). Virtual Reality as a Travel Promotional Tool: Insights from a Consumer Travel Fair, Augmented Reality and Virtual Reality Empowering Human, Place and Business, Springer International Publishing.Giraldi, G., Silva, R., Oliveira, J. C., (2017, Mayıs 14). Introduction to virtual reality, LNCC-National Laboratory for Scientific Computing Scientific Visualization and Virtual Reality Laboratory, Web: http://www.lncc.br/~jauvane/papers/RelatorioTecnicoLNCC-0603.pdf, 10 Aralık 2018.Hayward, S. (2012). Sinemanın Temel Kavramları. İstanbul: Es Yayınları.Heimsoeth, H. (1993). Immanuel Kant’ın Felsefesi. Ankara: Remzi Kitabevi.Jerald, J. (2016). The VR Book Human-Centered Design for Virtual Reality, ACM Books.Jones, S., Dawkins, S. (2018). The Sensorama Revisited: Evaluating the Application of Multi-sensory Input on the Sense of Presence in 360-Degree Immersive Film in Virtual Reality, Augmented Reality and Virtual Reality Empowering Human, Place and Business, Springer International Publishing.Küçük, M. (200). Modernite Versus Postmodernite. Ankara: Vadi Yayınları.Leotta, A., Ross, M. (2018). Touring the “World Picture”: virtual reality and the tourist gaze, Studies in Documentary Film, 12:2, 150-162.Mandal, S. (2013). Brief Introduction of Virtual Reality & its Challenges, International Journal of Scientific & Engineering Research, Volume 4, Issue 4.Medium, (2018). EXCLUSIVE: Documents expose how Hollywood promotes war on behalf of the Pentagon, CIA and NSA. Web: https://medium.com/insurge-intelligence/exclusive-documents-expose-direct-us-military-intelligence-influence-on-1-800-movies-and-tv-shows-36433107c307, 10 Aralık 2018.Nash, K. (2018). Virtual reality witness: exploring the ethics of mediated presence. Studies in Documentary Film, 12:2, 119-131.Nash, K. (2018). Virtually real: exploring VR documentary. Studies in Documentary Film, 12:2, 97-100.Odabaş, B. (2015). Andre Bazin. Sinema Kuramları 1 içinde, ss. 155-180. İstanbul: Su Yayınevi.Özarslan, Z. (2015). Siegfried Kracauer. Sinema Kuramları 1 içinde, ss. 185-218. İstanbul: Su Yayınevi.Pearson, K. A. (2011). Kusursuz Nihilist: Politik Bir Düşünür Olarak Nietzsche’ye Giriş. İstanbul: Ayrıntı YayınlarıRoadtovr (2018). Facebook & RED Unveil ‘Manifold’ Volumetric VR Camera Web: https://www.roadtovr.com/facebook-red-reveal-manifold-volumetric-vr-camera, 10 Aralık 2018.Sherman, R. W., Craig, A.B., (2003). Understanding virtual reality, California, USA: Elsevier Science.Simon, W. (1979). An Approach to Point of View. Film Reader 4. School Of Speech, Northwestern UniversityStam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.TDK (2018). Türk Dil Kurumu Sözlüğü Web: www.tdk.gov.tr, 10 Aralık 2018.Ulutaş, S. (2017). Sinema Estetiği. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.Vertov, D. (2007). Sine-Göz. İstanbul: Agora Kitaplığı.Virtually There (2016). Documentary meets virtual reality, MIT. Open Documentary Lab. 4 Web: http://opendoclab.mit.edu/virtually-there-documentary-meets-virtual-reality, 10 Aralık 2018.Yengin, D. & Bayrak, T. (2017). Sanal Gerçeklik, Der Yayınları, İstanbul.