Kosova Vilayetinde Meydana Gelen Adlî Olaylar (1876-1880) / Judical Events in Kosovar Province (1876-1880)

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 25, 111 - 121, 09.04.2014

Ahmet Çatal İsa Kalaycı

Öz

Özet

Osmanlı Devleti'nin önemli vilayet merkezlerinden biri olan Kosova, XIX. yüzyılda devletin içerisinde bulunduğu durum ve dış siyasetteki ilişkilerden olumsuz yönde etkilenmiştir. Özellikle Rusya ile yapılan 93 Harbi, vilayetteki toplumsal yapıyı doğrudan etkilemiş ve buna bağlı olarak pek çok asayiş bozukluğu yaşanmıştır. Çalışmanın ana konusunu kapsayan 1876-1880 yılları arasındaki Kosova Vilayeti'ndeki asayişsizlikler, adliyeye intikal eden olayların belgelerine göre tanzim edilmiştir. Mevcut verilerden hareketle ve örneklem yöntemiyle merkezî yönetimin genel politikaları hakkında bilgiler sunulmuştur. Söz konusu yıllarda Kosova'da meydana gelen adlî olayların; adam öldürme, yaralama, hırsızlık, darp, tecavüz, gasp, eşkıyaya yataklık ve silah çekme şeklinde vuku bulduğu görülmüştür. Osmanlı Devleti, Kosova vilayeti dahilinde yaşanan bu sosyal problemlere karşı sessiz kalmamış ve birtakım tedbirler almıştır. Yaşanan bu olayların sayısı, yeri, türü ve olayları engellemeye yönelik alınan tedbirler çalışmanın muhtevasını oluşturmaktadır. Bu çalışma, Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri esas alınarak ve konuya ışık tutan tetkik eserlerden faydalanılarak hazırlanmıştır.

Abstract

Kosovar, one of a major province centre of ottoman state has been affected adversely from the existing situation and external politic relations in 19^th century. Especially War of 93 fought with Russia, directly affected the social structure of the province and correspondingly too many public disorders has been experienced. The public disorders experienced in Kosovar province between 1876 and 1880 which are the main subject of the study have been organized according to the cases devolved to justice. Some knowledge has been given about the centralized management sampling method based on the existing statics. The judicial cases between the years in question, have been occurred in the form of; murder, robbery, pounding, rape, grap, harbouring to bandits and pulling out of weapons. Ottoman State has not been indifferent to these social problems experienced within the Kosovar province and took several steps. The number, location, type and the preventive attempts of these experienced cases composes the main content of this study. This study has been arranged based on Prime Ministry Ottoman Archives and the surveys shedding light on the subject.

Key words: Balkans, Kosovar Province, safety, murder, wounding

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Kosova Vilayeti, Asayiş, Katl, Yaralama.

Kaynakça

• BOA. Cevdet Zaptiye (C.ZB), 42/2087
• BOA. Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH.MKT), 1319/59
• BOA. İrade Dahiliye (İ.DH), 782/64571
• BOA. İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS), 59/2754, 64/3045
• BOA. İrade Şura-yı Devlet (İ.ŞD), 40/2058
• BOA. Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme (A.MKT.MHM), 483/10
• BOA. Yıldız Esas Evrak (Y.EE), 1/25, 42/218
• BOA. Yıldız Perakende Teşrifat (Y.PRK.TŞF), 1/7
• BOA. Yıldız Perakende Umumi (Y.PRK.UM), 3/75, 4/18
• BOA. Yıldız Sadaret Resmi (Y.A.RES), 5/10
• Ahmet Cevdet Paşa (1995). Mecelle, (Sadeleştiren: İbrahim Ural ve Salih Özcan), İstanbul: Fey Yayınları.
• Akalın, A. (2006). İslam Ceza Hukukunda Hırsızlık Suçu ve Çalınan Mal ile İlgili İhtilaflar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Armaoğlu, F. (2006). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, İstanbul: Alkım Yayınları.
• Avcı, M. (2004). Osmanlı Hukuku'nda Suçlar ve Cezalar, İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2003). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• Juynboll, TH. W. (2001). “Gasb”, İ.A., C. 4, Eskişehir: MEB Yayınları, s. 718.
• Karal, E. Z. (1995). Osmanlı Tarihi, Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri(1876-1907), C. VIII, Ankara: TTK Yayınları.
• Kurat A. N. (1993). Rusya Tarihi, Başlangıcından 1917'ye Kadar, Ankara: TTK Yayınları.
• Mahmud Cemaleddin Paşa (1979). Mir'at-ı Hakikat, I. Kitap, (Haz.: İ. Miroğlu), İstanbul: Berekat Yayınevi.
• Menekşe, Ö. (1998). XVII. Ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nde Hırsızlık Suçu ve Cezası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schacht, J. (2001). “Katil”, İ.A., C. 6, Eskişehir: MEB Yayınları, s. 442-447.
• Shaw, S. J. ve Shaw, E. K. (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, C. 2, İstanbul.
• Ünlü, M. (2002). Kosova Vilayeti'nin Sosyal ve İdari Yapısı (1877-1912), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.