SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİNE YÖNELİK ÖZ YETERLİK ALGILARI İLE BİLİŞÖTESİ FARKINDALIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 29, 1 - 15, 21.04.2015

Emin Kılınç Mehmet Uygun

Öz

Bu çalışmanın temel amacı sınıf öğretmeni adaylarının hayat bilgisi öğretimine yönelik öz yeterlik algıları ile bilişötesi farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden İlişkisel Tarama Modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini belirlemede Uygun Örnekleme Tekniğinden faydalanılmıştır. Örneklem grubunu 2013-2014 eğitim öğretim yılında Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği bölümünde okuyan ve Sosyal Bilgiler Öğretimi dersini almış olan 148 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada bilişötesi farkındalık envanteri ve hayat bilgisi öğretimine yönelik öz yeterlik algısı ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen verilerin analizi sonucunda katılımcıların bilişötesi farkındalıklarının yüksek olduğu; cinsiyet ve sınıf değişkenlerine göre fark göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, katılımcıların hayat bilgisi öğretimi öz yeterliklerine yönelik algılarının yüksek olduğu; bu algılarının cinsiyet değişkenine göre farklılaşmadığı, ancak sınıf düzeyine göre farklılaştığı ve bu farkın son sınıflar lehine olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların bilişötesi farkındalıkları ile hayat bilgisi öğretimi sonuç algısı arasında ise anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hayat bilgisi, Bilişötesi, Öz yeterlik

Kaynakça

• Aktaş, A. (2013). Türkçe öğretimi dersi başarı düzeyi ile tutum ve üstbilişsel becerilerin etkileşimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191-215.
• Baysal, Z. N., Ayvaz, A. Çekirdekçi, S. ve Malbeleği, F. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının üstbilişsel farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 68-81.
• Bektaş, M. (2007). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin hayat bilgisi öğretimine yönelik öz yeterlik algısı ölçeği. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 175-183.
• Darling-Hammond, L. (2000). Teacher quality and student achievement: a review of state policy evidence. Education Policy Analysis Archives. 8(1), 1-44.
• Dilci, T., ve Kaya, S. (2012). 4. ve 5. sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin üstbilişsel farkındalık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 247-267.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911.
• Goe, L. ve Stickler L.M. (2008). Teacher quality and student achivement: making the most of recent research. Washington, D.C.: National Comprehensive Center for Teacher Quality.
• Güven, B., ve Ersoy, E. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi I dersine ilişkin öz yeterlik algıları ve bilişsel tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 15-32.
• Güven, S. (2010). İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 84-95.
• Jacobs, J. E., and Paris, S. G. (1987). Children’s metacognition about reading: Issues in definition, measurement and instruction. Educational Psychologist, 22(3/4), 255-278.
• Kabapınar, Y., ve Baysal, Z. N. (2004). İlköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimine yaşamın kendisini taşımak: Gazete haberinin kullanıldığı bir öğretimin tasarlanması ve değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 39(39), 384-419.
• Okçu, V., ve Kahyaoğlu, M. (2007). İlköğretim Öğretmenlerinin Biliş Ötesi Öğrenme Stratejilerin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (6). 129-146.
• Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. (2008). Öğretmen yeterlikleri, öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 277-306.
• Özsoy, G. (2007). İlköğretim beşinci sınıfta üstbiliş stratejileri öğretiminin problem çözme başarısına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özsoy, G. ve Günindi, Y. (2011). Okulöncesi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık düzeyleri. İlköğretim Online Dergisi, 10(2), 430-440.
• Öztürk, C., ve Dilek, D. (2002). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Schraw, G. and Dennison, R. S. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19(4), 460‐475.
• Schraw, G., and Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Review, 7(4), 351-371.
• Sönmez, V. (2010). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Ankara: Anı.
• Şahin, M. (2009). Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze Türkiye’de hayat bilgisi dersi programlarının gelişimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 402-410.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2009). İlköğretim 1, 2 Ve 3. Sınıflar Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu. Ankara.
• Tunca, N. ve Şahin, S. A. (2014). Öğretmen adaylarının bilişötesi (üst biliş) öğrenme stratejileri ile akademik öz yeterlik inançları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 47-56.
• Türk Eğitim Derneği. (2009). Öğretmen yeterlikleri: Özet rapor. Ankara: Adım Okan Matbaacılık.
• Tüysüz, C., Karakuyu, Y., ve Bilgin, İ. (2008). Öğretmen adaylarının üst biliş düzeylerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(2), 147-158.
• Ulaş, H, Kolaç, E, Sevim, O. (2011). Metacognition awareness levels of Turkish teacher candidates. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 138-152.