TÜRKİYE’DEKİ OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇEVRE EĞİTİMİ ÇALIŞMALARININ İNCELENMESİ: 2000-2014 YILLARI ARASINDAKİ TEZLERİN VE MAKALELERİN İNCELENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 32, 180 - 194, 30.12.2015

Hülya Gülay Ogelman Hande Güngör

Öz

Bu çalışmada, 2000-2014 yılları arasında Türkiye’de gerçekleştirilen okul öncesi dönemde çevre
eğitimi konulu yüksek lisans ve doktora tezleri ile ulusal, uluslararası makalelerin incelenmesi
amaçlanmıştır. Çalışmada doğrudan okul öncesi dönem çocuğuna yönelik çalışmalar ele alınmıştır. Bu
anlamda, okul öncesi eğitim programlarının ele alındığı çalışmalar, çocukları doğrudan ilgilendirdiği için
araştırmaya dahil edilmiş, okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarıyla ve öğretmenleriyle yapılmış
çalışmalar araştırmaya dahil edilmemiştir. Buna göre, araştırmanın kapsamını, okul öncesi dönemde
çevre eğitimi konusunda yapılmış 5 yüksek lisans tezi, 1 doktora tezi, 3 ulusal makale ve 7 uluslararası
makale oluşturmaktadır. Araştırmada, epistemolojik doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Belirlenen
kriterler doğrultusunda tezlerin ve makalelerin tam metinleri kaydedilmiştir. Tezler ve makaleler,
araştırma kapsamında belirlenen alt başlıklara göre incelenmiştir. Bu başlıklarla ilgili dağılımda, betimsel
analiz yöntemlerinden frekans ve yüzde dağılımından yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarında
ülkemizde konu ile ilgili tez ve makale çalışmalarının sayısının yeterli olmadığı görülmüştür. Bundan
dolayı, çevre eğitimi konulu yüksek lisans ve doktora tezleri ile makalelerin arttırılması ve
yaygınlaştırılması önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Dönem, Çevre Eğitimi, Çevre Eğitimi Çalışmaları

Kaynakça

• Akçay, İ. (2006). Farklı ülkelerde okul öncesi öğrencilerine yönelik çevre eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Akyüz,Y. (1979). Eğitimde çocuk doğa ve çevre korunması ilişkileri. Ankara Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 85-96.
• Ayvaz, Z. (1998). Çevre Eğitimine Giriş. İzmir: Çevre Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Başal, H. A. (2005). Çocuklar İçin Uygulamalı Çevre Eğitimi. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyüktaşkapu, S., Koçyiğit, S., Öztürk-Samur, A. ve Özenoğlu-Kiremit, H. (2011). Çocuk Ve Çevre. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Cevher Kalburan, F. N. (2009). Çocuklar için Çevresel Tutum Ölçeği ile Yeni Paradigma Ölçeği’nin geçerlik güvenirlik çalışması ve çevre eğitim programının etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Chu, H. E., Lee, E. A., Ko, H. R., Shin, D. H., Lee, M. N., Min, B. M., & Kang, K. H. (2007). Korean year 3 children’s environmental literacy: A prerequisite for a korean environmental education curriculum. International Journal of Science Education, 29 ( 6), 731-746.
• Dikmen, S. (1993). İkögretim Kurumlarında Çevre İçin Egitim, Çevre Egitimi. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Erdoğan, M., Bahar, M., Özel, R., Erdaş, E., & Uşak, M. (2012). Environmental education in 2002 and 2006 early childhood curriculum. Special issue, 3259-3272.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır. Çevre ve İnsan Dergisi, 65/66, 83-94.
• Fetihi, L., ve Gülay, H. (2011). Deprem Bilinci Arttırma Programı’nın (DEBAP) 6 yaş çocukları üzerindeki etkisi. International Online Journal of Educational Sciences, 2 (1), 1-17.
• Gülay, H. (2011). Ağaç yaş iken eğilir: Yaşamın ilk yıllarında çevre eğitiminin önemi. TÜBAV Bilim Dergisi, 4 (3), 240-245.
• Gülay, H., ve Ekici, G. (2010). MEB Okul Öncesi Eğitim Programının çevre eğitimi açısından analizi, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7 (1), 74-84.
• Gülay, H. ve Önder, A. (2011). Sürdürülebilir Gelişim İçin Okulöncesi Dönemde Çevre Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Gülay, H. ve Öznacar, M. D. (2010). Okulöncesi Dönem Çocukları İçin Çevre Eğitimi Etkinlikleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Gülay, H., Yılmaz, Ş., Turan Güllaç, E., & Önder, A. (2010). The effect of soil education project on pre-school children. Educationa Research and Review. 5 (11), 703-711.
• Gülay Ogelman, H. (2012). Teaching preschhol children about nature: A project to provide soil education for children in Turkey. Early Childhood Education Journal, 40, 177-185.
• Gülay Ogelman, H., ve Durkan, N. (2014). Toprakla buluşan çocuklar: Küçük çocuklar için toprak eğitimi projesinin etkililiği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (31), 632-638.
• Gülay Ogelman, H., Körükçü, Ö., Güngör, H. ve Sarıkaya, H (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarında çevre eğitimi. (Ed.: H. Gülay Ogelman). Çocuk ve Çevre. Küçük Çocuklar ve Çevre Eğitimi El kitabı. Ankara: Eğiten Kitap, s. 71-110
• Karadağ, E. (2009). Eğitim Bilimleri Alanında Yapılmış Doktora Tezlerinin Tematik Açıdan İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (3), 75-87.
• Özdemir, O., ve Uzun, N. (2006). Yeşil sınıf modeline göre yürütülen fen ve doğa etkinliklerinin ana sınıfı öğrencilerinin çevre algılarına etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitim Dergisi, 1 (2), 12-20.
• Öztürk Aynal, Ş. (2013). Haydi çocuklar doğaya ve bahçelere açılıyoruz: Mekan dışı eğitim İsveç’ten örnekler. International Journal of Social Science, 6 (1), 371-384.
• Smith, A. (2001). Early childhood- A Wonderful time for science learning. Australian Primary & Junior Journal, 17 (2), 52–55.
• Sungurtekin, Ş. (2001). “Uygulamalı Çevre Eğitimi Projesi” kapsamında ana ve ilköğretim okullarında Müzik Yoluyla Çevre Eğitimi. Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 167-178.
• Şallı, D. (2011). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile 48-60 aylık çocuklara geri dönüşüm kavramının kazandırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Tanrıverdi, Ö. (2012). Yaratıcı drama yöntemi ile verilen eğitimin okul öncesi öğrencilerinin farkındalığına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Taşkın, Ö. & Şahin, B. (2008). Çevre kavramı ve altı yaş okul öncesi çocuklar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (23), 1–14.
• Unterbruner, U. (1991). UmwelterziehungUnd DieAngst Jugendlicher Vor Umweltzerstörung. German: Veritas.
• Wilson, R. A. (1996). Starting Early: Environmental Education During The Early Childhood Years. Columbus OH: ERIC Clearinghouse for Science Mathematics and Environmental Education
• Yalçın, B. (2013). Doğal çevreyi koruma programının okul öncesi dönem çocuklarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkileri: Çanakkale il örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
• Yayla Ceylan, Ş. ve Ülker, P. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarında çevre eğitimi neden önemlidir?. (Ed.: H. Gülay Ogelman). Çocuk ve çevre. Küçük Çocuklar ve Çevre Eğitimi El kitabı. Ankara: Eğiten Kitap, s. 37-58.
• http//tez2.yok.gov.tr