ÖĞRENCİLERİN ALAN BAĞIMLI/BAĞIMSIZ BİLİŞSEL STİLLERİNİN VE BİLİMSEL DÜŞÜNME YETENEKLERİNİN MADDENİN DOĞASI KAVRAMLARINI ANLAMALARINA VE FEN DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 33, 94 - 110, 14.04.2016

Murat Ozarslan İbrahim Bilgin

Öz

Çalışmanın amacı, ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin alan bağımlı/bağımsız
bilişsel stilleri ve bilimsel düşünme yeteneklerinin maddenin doğası kavramlarını
anlamalarına ve fen dersine yönelik tutumlarına etkisini incelemektir. Örneklem, Bolu il
merkezinde bulunan 10 ilköğretim okulunda öğrenim gören 770 sekizinci sınıf öğrencisinden
oluşmaktadır. Çalışmada dört veri toplama aracı kullanılmıştır: Saklı Figürler Testi, Bilimsel
Düşünme Yetenek Testi, Maddenin Doğası Kavramları Testi ve Fen Dersine yönelik Tutum
Ölçeği. Veriler, SPSS 13 de betimsel istatistik ve MANOVA kullanılarak analiz edilmiştir.
Çalışma sonuçlarına göre, öğrencilerin bilişsel stillerine göre maddenin doğası kavramlarını
anlamaları arasında alan bağımsız bilişsel stile sahip öğrenciler lehine istatistiksel olarak
anlamlı bir fark bulunmuştur. Ancak, öğrencilerin bilişsel stillerine göre fen dersine yönelik
tutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Ayrıca, öğrencilerin
bilimsel düşünme yeteneklerine göre maddenin doğası kavramları anlamaları ve fen dersine
yönelik tutumları arasında soyut düşünme yetenekleri lehine istatistiksel olarak anlamlı bir
fark belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Alan bağımlı/bağımsız, Bilimsel düşünme yeteneği, Bilişsel stil, Fen dersine yönelik tutum, Maddenin doğası

Kaynakça

• Kaynakça
• Adey, P. S., & Shayer, M. (1994). Accelerating the development of formal thinking in middle and high school pupils. Journal of Research in Science Teaching, 27(3), 267-285.
• Aklan, F., & Erdem, E. (2009). Kimya öğretmenliği öğrencilerinin bilimsel düşünme yetenekleri üzerine bir çalışma. The First International Congress of Educational Research, Educational Research Association. Çanakkale Onsekiz Mart University Ministry of National Education, May 1-3.
• Al-Naeme, F. F. A. (1991). The influence of various learning styles on practical problem solving in Scottish secondary schools. Unpublished Doctoral Thesis, Glasgow University, Glasgow, Scotland.
• Altınok, H. (2004). İşbirlikli öğrenme, kavram haritalama, fen başarısı, strateji kullanımı ve tutum. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Altun, A. (2003). Öğretmen adaylarının bilişsel stilleri ile bilgisayara yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, The Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, ISSN: 1303-6521, 2(1).
• Altun, A., & Çakan, M. (2006). Undergraduate students’ academic achievement, field dependent/independent cognitive styles and attitude toward computers. Educational Technology & Society, 9(1), 289-297.
• Ateş, S., & Çataloglu, E., (2007). The effects of students’ cognitive styles on conceptual understandings and problem solving skills in introductory mechanics. Research in Science and Technological Education, 25(2), 167-178.
• Bacanlı, H. (2002). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Dağıtım.
• Bahar, M. (2003). The effect of instructional methods on the performance of the students having different cognitive styles. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 26-32.
• Bahar, M., & Hansell, M. H. (2000). The relationship between some psychological factors and their effect on the performance of grid questions and word association tests, Educational Psychology, 20(3), 349-364.
• Bağcı Kılıç, G. (2001). Oluşturmacı fen öğretimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 1(1), 7-22.
• Bayram, H., Sökmen, N., & Gürdal, A. (1999). Öğrencilerin temel fen kavramlarını anlama düzeylerinin öğretim kademesi ile değişimi ve öğrencilerin mantıksal düşünme yetenekleri arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 39-48.
• Cantu, L. R., & Herron, J. (1978). Concrete and formal Piagetian stages and science attaintment. Journal of Researching Science Teaching, 15, 135-143.
• Çakır, Ö. S., Şahin, T., & Şahin, B. (2000). İlköğretim 6. sınıf fen bilgisi dersine ilişkin bazı değişkenlerin öğrencilerin duyuşsal özelliklerini açıklama gücü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 43-49.
• Çakıcı, Y. (2008). Fen ve teknoloji öğretiminde yeni yaklaşımlar. (Editör: Özgür Taşkın). Ankara: Pegem Akademi, 3-5.
• Danili, E., & Reid, N. (2004). Some strategies to improve performance in school chemistry, based on two cognitive factors. Research in Science & Technological Education, 22(2), 203-226.
• Demirel, Ö. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Usem Yayınları, s. 10.
• Felder, R. M. (1996). Matters of style. ASEE Prism. 6(4), 18-23. Son Erişim Tarihi: 21 Eylül 2011, http://www4.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/ Papers/LS-Prism.htm
• Geban, Ö., Aşkar, P. & Özkan, İ. (1992). Effects of computer simulation and problem- solving approaches on high school students. Journal of Educational Reaearch, 86(1), 5-10.
• Geban, Ö., Ertepınar, H., Yılmaz, G., Altan, A., & Şahbaz, F. (1994). Bilgisayar destekli eğitimin öğrencilerin fen bilgisi başarılarına ve fen bilgisine ilgilerine etkisi. I. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildirileri. Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
• Goodstein, M., & Howe, A. (1978). The use of concrete methods in secondary chemistry instruction. Journal of Research in Science Teaching, 15, 361-366.
• Hançer, A. H., Uludağ, N., &Yılmaz, A. (2007). The evaluation of the attitudes of science teacher candidates towards chemistry lesson. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 100-109.
• Higbee, J. L. (1999). Affective and cognitive factors related to mathematics achievement. Journal of Developmental Education, 23, 8-15.
• Horzum M. B., & Alper, A. (2006). The effect of case based learning model, cognitive style and gender to the student achievement in science courses, Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 39(2), 151-175.
• Johnson, M.A., Lawson A. E. (1998). What are the relative effects of reasoning ability and prior knowledge on biology achievement in expository and inquiry classes? Journal Research in Science Teaching, 35(1), 89-103.
• Karaçam, S., & Ateş, S. (2010). Ölçme tekniğinin farklı bilişsel stillerdeki öğrencilerin hareket konusundaki kavramsal bilgi düzeylerine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 21-30.
• Kesamang, M. E. E., & Taiwo, A. A. (2002). The correlates of the socio-cultural background of Botswana junior secondary school students with their attitudes towards and achievements in science. International Journal of Science Education, 24, 919-940.
• Kıncal, R. Y., & Yazgan, A. D. (2010). Investigating the formal operational thinking skills of 7th and 8th grade primary school students according to some variables. Elementary Education Online, 9(2), 723-733.
• Lawson, A. E. (1982). Formal reasoning, achievement, and intelligence: An issue of importance. Science Education, 63(2), 231-236.
• Lawson, A. E. (1985). A Review of research on formal reasoning and science teaching. Journal of Reseach in Science Teaching, 22(7), 569-617.
• Linn, M. C. (1982). Theoretical and practical significance of formal reasoning. Journal of Research in Science Teaching, 19, 727-742.
• Oh, E., & Lim, D. (2005). Cross relationships between cognitive styles and learner variables in online learning environment, Journal of Interactive Online Learning, 4(1), 53-66.
• Özarslan, M. (2005). Bazı psikolojik faktörlerin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin maddenin doğası konusundaki kavramları anlamalarına katkısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Özden, Y. (1988). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem-A Yayınları.
• Pandilla, M. J., Okey, J.R. & Dillashaw, F.G. (1983). The relationship betveen science process skill and formal thinking ability. Journal of Research in Teaching, 20, 239–246.
• Saracho, O. (2003). Matching teachers' and students' cognitive styles. Early Child Development and Care, 173(2),161–173.
• Schunk, D. H.(2009). Öğrenme Teorilerine Eğitimsel bir Bakış (Çev. Edit. Muzaffer Şahin). Ankara: Nobel Yayınları.
• Solso, R. L., Maclin, M. K. , & Maclin, O. H. (2009). Bilişsel Psikoloji. (Çev: Ayşe Ayçiçeği - Dinn). İstanbul: Bayrak Matbacılık.
• Sökmen, N., & Bayram, H. (1999). Lise 1. sınıf öğrencilerinde temel fen kavramlarının anlaşılma düzeylerinin saptanması. 12. Ulusal Kimya Kongresi Bildirileri, Trakya Üniversitesi, 7-11 Eylül.
• Steinkamp, M. W., & Maehr, M. L. (1983). Affect, ability and science achievement: A quantitative synthesis of correlational. Research. Review of Educational Research, 53, 369-396.
• Sungur, S., & Tekkaya, C. (2003). Students’ achievement in human circulatory system unit: the effect of reasoning ability and gender. Journal of Science Education and Technology, 12, 59-64.
• Sungur, S., Tekkaya, C., & Geban, Ö. (2001). Cinsiyet farkı ve düşünme yeteneğinin insanda dolaşım sistemi kavramını öğrenme başarısı üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 126-130.
• Tekbıyık, A., & İpek, C. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen bilimlerine yönelik tutumları ve mantıksal düşünme becerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 102-117.
• Tezbaşaran, A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Tezcan, H., & Uzun, M. (2007). Element ve bileşiklerin öğretiminde işbirlikçi ve geleneksel yöntemlerin karsılaştırılması, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(13), 105-118.
• Tezcan, H., & Yılmazel, S. (2004). Lise öğrencilerinin çözünürlük konusundaki kavram yanılgılarının tespiti ve giderilmesi konusunda yöntemlerin ve diğer bazı etkenlerin araştırılması, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 323-340.
• Tinajero, C., & Paramo, M. F. (1997). Field dependence/field independence and academic achievement: A re-examination of their relationship. British Journal of Educational Psychology, 67, 199-212.
• Trifone, D. J. (1987). The test of logical thinking. The American Biology Teacher, 49(8), 411-416.
• Tobin, K. G., & Capie, W. (1981). The development and validation of a group test of logical thinking. Educational and Psychological Measurement, 41, 413-423.
• Tsitsipis, G., Stamovlasis, D., & Papageorgiou, G. (2009). The effect of three cognitive variables on students’ understanding of the particulate nature of matter and its changes of state, International Journal of Science Education, 32(8), 987-1016.
• Turhan, F., Aydoğdu, M., Şensoy, Ö., & Yıldırım, H. İ. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin bilişsel gelişim düzeyleri, fen bilgisi başarıları, fen bilgisine karşı tutumları ve cinsiyet değişkenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 439-450.
• Ülgen, G. (1997). Eğitim psikolojisi. Ankara: Alkım Yayınevi.
• Valanides, N. (1997). Formal reasoning abilities and school achievement. Studies in Educational Evaluation, 23(2), 169-185.
• Wareing, C. (1981). Cognitive style and developing scientific attitudes in the SCIS classroom. Journal of Research in Science Teaching, 18(1), 73-77.
• Witkin, H. A., Goodenough, D. R., Moore, C. A., & Cox, P. W. (1977). Field dependent and field independent cognitive styles and their educational implications. Review of Educational Research, 47, 1-64.
• Yaman, S., & Karamustafaoğlu, S. (2006). Investigation of logical thinking skills and attitudes scale towards chemistry of prospective teachers. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(8), 91-106.
• Yenilmez, A., Sungur, S., & Tekkaya, C. (2005). Investigating students’ logical thinking abilities: The effects of gender and grade level. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 219-225.
• Yeşilyurt, M., Kurt, T., & Temur, A. (2005). İlköğretim fen laboratuarı için tutum anketi geliştirilmesi ve uygulanması, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 23-37.
• Yılmaz, Ö., Yalvaç, B., & Tekkaya, C. (1998). Fen bilgisine ilişkin beceri ve tutumların ölçülmesi, Eğitim ve Bilim Dergisi, 22(110), 45-50.
• Yılmaz, S. (2006). Analysis of preservice science teachers’ attitudes toward mechanics’ concepts. Eurasian Journal of Educational Research, 24, 199-208.
• Yip, D.Y.(1996). Children‘s abilities in formal reasoning and implications for science learning. Erişi Tarihi: 01.10.2011, http://www.hktalhk.edu.hk/hkta/ NewHorizon/abstract/1996/page58.pdf.
• Yurdakul, B. (2010). Eğitimde yeni yönelimler.(Edit. Özcan Demirel) Ankara: Pegem Akademi.
• Ziane, J. H. (1996). The application of information processing theory to the learning of physics. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Glasgow, Scotland.